Mythological Motifs in Turkish Folk Songs

Yıl 2005, Cilt: 6 Sayı: 10, 34 - 53, 01.12.2005

F. Gülay Mirzaoğlu-sıvac

Öz

In this article, mythological elements in Turkish folk songs and their appearances will be examined. A general outlook on Turkish folk songs reveal that the mythological elements appear in two types: The first is the mythological elements in folk songs with legendary plots. In the second type, a mythological motif takes place within the ballad text, with or without meaningful relation to the subject matter of the ballad. In this group mythological elements are generally used as metaphors. This article, mainly argue that the relations between folk songs and mythology and the role of the mythology in forming the structure of the folk songs.

Anahtar Kelimeler

mythological motifs in Turkish folk songs, Turkish folk songs, folk song and mythology, folksong, mythology, Turkish mythology

Türkülerde Mitolojik Unsurlar

Öz

Bu makalede, türkülerde mitolojik unsurlar araştırılmış, bu unsurların iki biçimde ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Birincisi, efsâne konulu türkülerde mitolojik motifler; ikincisi tip ise, metafor biçiminde kullanılan mitolojik unsurlardır. Yazıda, bu olgunun mitoloji ile ilişkisi incelenmiş, türkülerin yapılarını şekillendirmedeki rolü ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkülerde mitolojik motifler, Türk halk türküleri, türkü ve mitoloji, Türk mitolojisi, mitoloji, türkü

Kaynakça

• AND, Metin (1964) Türk Köylü Dansları, İstanbul: İzlem Yayınları.
• ABACI, Tahir (2000) Harput/Elazığ Türküleri, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• AKALIN, L. Sami (1993) Türk Folklorunda Kuşlar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• AKMATALİYEV, Abdılcan (2001) Kırgız Folkloru ve Tarihi Kahramanlar, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• ATTİLA, Osman (1966) Afyonkarahisar Türküleri, Ankara: Güven Matbaası Yayınları.
• BALKAN, Kemal (1990) “Eski Önasya’da Kut(Gut) Halkının Dili ile Eski Türkçe Arasındaki Benzerlik”, Erdem (Ocak) C.IV (36), s.1-65.
• BAYLADI, Derman (1995) Uygarlıklar Kavşağı Anadolu, İstanbul: Say Yayınları.
• BLACKWELL, Carol (2001) Tradition and Society in Turkmenistan/Gender, Oral Culture and Soııg. Richmond, Surrey: Curzon Press.
• CUNBUR, Müjgan (1973) Karacaoğlan, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Bkz.Eliade 1993:9-26.
• Bu formüller yalnızca yapıyı değil, temayı da şekillendiriyor ve muhafaza ediyor.
• ÇERÇİ, Ata (2005) Doğum yılı ve yeri 1960-Aydın, mesleği beden eğitimi öğretmenliği olan kaynak kişiyle, 25.08.2005 tarihinde Aydın-Kuşadası ilçesinde yapılan görüşme notları.
• ÇORUHLU, Yaşar (2000) Türk Mitolojisinin A na Hatları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• DEMİRSİPAHİ. Cemil (1975) Türk Halk Oyunları, Ankara: İş Bankası Yayınları.
• ELİADE, Mireea (1993) Mitlerin Özellikleri (Çev. Sema Rifat), İstanbul: Simavi Yayınları.
• ERGİN, Muharrem (1994) Dede Korkut Kitabı I, Giriş-Metin-Faksımile. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERGUN, Pervin (2004) Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• EYÜBOĞLU, İsmet Zeki (1995) Karadeniz Türküleri, İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları.
• GAZİMİHAL, M. Ragıp (1999) Tiirk Halk Oyunları Katalogu III, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• HALK TÜRKÜLERİ (1929) İstanbul Konservatuvarı Neşriyatı, Defter: 8. İstanbul: Evkaf Matbaası.
• HALK TÜRKÜLERİ (1929) İstanbul Konservatuvarı Neşriyatı, Defter: 10. İstanbul: Evkaf Matbaası.
• İNAN, Abdülkadir (1995) Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KAŞGARLI Mahmut (1986) Divanü Lııgat-it-Türk (Çev. Besim Atalay) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KİTAB İ MUKADDES, (1921) İstanbul.
• KÜNOS. Ignaez (1998) Türk H alk Türküleri (Ed. A. Osman Öztürk) Ankara: İş Bankası Yayınları.
• LEACH. Maria (Ed.) (1950) Standard Dictionary o f Folklore, Mythology and Legend. New York: Harper and Row Publishers, Inc.
• LORD, Albert B. (1981) The Singer o f Tales. Cambı'idge, Massachusetts, London: Haıvard University Press.
• LORD, Albert B. (1995) The Singer Resumes The Tale. (Ed. M. Louise Lord), Ithaca and London: Coınell University.
• MERRİAM, Alan P. (1964) The Anthropology o f Music, Evanston, Illinois: Noı thwestern University Press.
• MİRZAOĞLU, F. Gülay (2000) Zeybek Türküleri ve Dansları, (Doctoral Dissertation) Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• MİRZAOĞLU, F. Gülay (2005) Çukurova Bozlağı, Ankara: Binboğa Yayınları.
• TÜRKÜLERDE MİTOLOJİK UNSURLAR
• MİRZAOGLU, F. Gülay (2005) “A Turkish Folk Song: The Relationships Betvveen The Story of Creation, Theme, Performance and Musical Structure”, Studia Turcologica Cracoviensia (baskıda).
• ÖZGEN, Mutlu (2001) “Türk Halk Türkülerinde Mitolojik İzler", Hacettepe Üniversitesi, Türk Halkbilimi Anabilim Dalı, Anlatım Türleri II, Seminer Çalışması.
• ÖZTELLİ, Cahit (1983) Evlerinin Önü, İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• ÖGEL, Bahaeddin (1998) Türk Mitolojisi, /. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• ÖZBEK, Mehmet (1981) Folklor ve Türkülerimiz, İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• PROPP, Vladimir (1998) Folklor/ Teori ve Tarih, İstanbul Avesta Yayınları.
• ROUX. Jean-Paul (1994) Türklerin ve Moğolların Eski Dini. (Çev. Aykut Kazancıgil) İstanbul: İşaret Yayınları.
• ROUX, Jean-Paul (2005) Orta A sya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, İstanbul: Kabalcı Yayınevi. SAKAOĞLU, Saim
• SAKARYA, Candan Işıl (2005) “Hayvan Taklitli Danslar", Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Türk Halk Dansları Seminer Çalışması).
• TOELKEN. Baıre (1995) M orning Dew and Roses, Urbana and Chicago: University of Illinois Press.
• YILDIRIM, Dursun (1998) “Tarih Yazımı ve Sözlü Ortam Kaynaklan” . Türk Bitiği, Ankara. S.87-101.
• YILMAZ, M NURİ (1998) Kuran-ı Kerün ve Meali, Ankara: Kürsü Yayıncılık. 53