Tirmeci and Epical Bahşis in the Tradition of Turkmen Bahşi

Yıl 2010, Cilt: 11 Sayı: 19, 49 - 58, 01.06.2010

İhsan Kalenderoğlu

Öz

Bahşıs have performed the works of themselves and other poets both in public gathering and wedding ceremonies since the time when the written culture did not exist in Turkmenistan. They not only performed the works of poetry but also performed the function of conserving and transferring the oral folklore Works. Besides the works marked as the most important ones of the literature of Turkmens such as “Göroglı”, Dede Korkut, Yusuf Bey-Ahmet Bey ‘Bozoğlan’, Sayatlı Hemra, folk stories, folk tunes, tales managed to keep their liveliness and to exist in present day as well in the repertoire of bahşıs. Therefore, in this study, the “Bahşı Tradition” and the distinction between tirmeci and epical bahşı by the topics of the types of the bahşı were dealt with special emphasis.

Anahtar Kelimeler

Turkmenistan, The Turkmen folklore, bahşı, bahşı tradition

Türkmen Bahşılık Geleneğinde Tirmeci ve Destancı Bahşılar

Öz

Özet: Bahşılar, Türkmenistan’da yazılı kültürün oluşmadığı dönemden itibaren, gerek halk meclislerinde gerekse düğünlerde hem kendilerinin hem de diğer şairlerin eserlerini icra etmişlerdir. Onlar sadece eserleri icra etmekle kalmamış, sözlü folklor eserlerini koruma ve taşıma görevini de yerine getirmiştir. Bugün Türkmen folklorunun en önemli eserleri arasında gösterilen “Göroglı”, Dede Korkut, Yusuf Bey-Ahmet Bey ‘Bozoğlan’, Sayatlı Hemra gibi daha birçok önemli Türkmen destanının yanı sıra, halk hikâyeleri, halk türküleri, rivayetler, bahşıların repertuarında canlılıklarını korumuş, günümüze kadar taşınmıştır. Bu sebeple, bu makalemizde, Türkmen bahşılarının oluşturduğu “Bahşılık Geleneği” ve repertuarlarında okudukları türlerin konularına göre, tirmeci ve destancı bahşı olarak ayrılmaları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkmenistan, Türkmen folkloru, bahşı, bahşılık geleneği

Kaynakça

• BERKELİYEV, K. (1965), “Bagşılar Biziñ Guvancımızdır”, Sovyet Edebiyatı Dergisi, Nisan, Sayı: 4.
• BERKELİYEV, K. (1967), “Edebi Mirası Yayradıcılar”, Türkmen Halk Dörediciligi Boyunça Oçerk, Aşkabat: Ilım Neşriyatı Yayınları.
• DURDIYEVA, Amangül (1976), “Gızılarbat ve Gazancık Rayonlarında Türkmen Folklorınıŋ Häzirki Zaman Yagdayı”, Türkmen Folklorı Häzirki Zamanda, Aşkabat: Ilım Neşriyatı Yayınları.
• HALMUHAMMEDOV, Şamuhamet (1976), “Murgap, Marı, Sagart Rayonlarında Türkmen Folklorınıŋ Häzirki Zaman Yagdayı”, Türkmen Folklorı Häzirki Zamanda, Aşkabat: Ilım Neşriyatı Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, Fuad (1999), Edebiyat Araştırmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• MÄMMETYAZOV, Babış (1976), “Tagta Rayonunda Türkmen Folklorınıŋ Häzirki Zaman Yagdayı”, Türkmen Folklorı Häzirki Zamanda, Aşkabat: Ilım Neşriyatı Yayınları.
• MIRADOV, Amanbay (1992), İlaman Bagşı Hem de Onuñ Edebi Folklor Mirası, Aşkabat: Magarıf Yayınları.
• NURIMOV, Yolaman (1987), “Bagşılık Sungatı Barada”, Sovyet Edebiyatı Dergisi, Sayı: 1.
• SEYİTMIRADOV, Kakabay (1976), “Köneürgenç Rayonında Türkmen Folklorınıñ Traditsiyon Canrlarınıñ Sovyet Dövründeki Yagdayı”, Türkmen Folklorı Häzirki Zamanda, Aşkabat: Ilım Neşriyatı Yayınları.
• ULUGBERDİYEV, Ata (1960), Türkmen Aydımları, Aşkabat: Türkmenistan Dövlet Neşriyatı,
• YAGMIR, Oraz (1991), Gurt Yakup, “Beyik Ömürden Çarvalar”, Aşkabat: Aylın Guşak Neşriyatı.