Tatar Dialects: Past Tense Forms –DI and –GAN

Yıl 2012, Cilt: 13 Sayı: 24, 101 - 120, 01.12.2012

Ferit Yusupov

Öz

In the article, a cumulative description of Tatar dialectal system is given. The author does not describe only some particular dialects, but refers to all the elements known as Tatar dialects. Moreover, the modeling of the dialectal system, a synchronic description is given. As it is known, a language includes not only standard and everyday forms, but also dialects spoken in certain territories. Dialectal variants are as valuable as the standard norms as all are used for communication. Currently, all Tatar dialects are learned and described with monographic works. The aim of this study is to systematize the sources of data and provide a proper theoretical basement.

Anahtar Kelimeler

Tatar dialectal system, dialectal variants, dialectal forms, synchronic description

Tatar Türkçesi Ağızları: –DI Ve –GAN Ekli Geçmiş Zaman Şekli

Öz

Bu makalede Tatar ağız sisteminin toplam tanımı verilmiştir. Yazar sadece belirli ağızları incelememiş; fakat Tatar ağızları olarak bilinen bütün materyalleri kastetmiştir. Ayrıca, ağız sisteminin eşsüremli tanımı olan ağız sistem modeli verilmiştir. Bilindiği gibi, ulusal dil sadece standart ve günlük konuşma dilini değil, belirli yerlerde iletişim amaçlı kullanılan bütün ağızları içerir. Bu nedenledir ki ulusal dilin genel yapısının incelenmesi yanında, ağız farklılıkları da standart dil kadar incelenmeye değerdir. Günümüzde bütün Tatar ağızları monografik çalışmalarla öğrenilir ve açıklanır. Şimdiki amaç, kaynakları düzenlenmek ve onları uygun teorik altyapılarla desteklemektir.

Anahtar Kelimeler

Tatar ağız sistemi, ağız farklılıkları, ağız formları, eşsüremli tanımlama

Kaynakça

• BAYEVA, N. H., (1959), «Govor başkir dolinı reki Ay. Fonetika i morfologiya», Başkirskiy dialektologiçeskiy sbornik, Ufa, , s.3-37.
• BORHANOVA, N. B., (1962), «Tatar tilinin Mordva ASSR territoriyesinde taralgan söyleşleri turında», Materialı po tatarskoy dialektologii, Kazan.
• BURGANOVA, N. B., (1974), «O vremennıh formah glagolov izyavitelnego nakloneniya v zakazanskih govorah», Materialı po tatarskoy dialektologii, Kazan, s. 7-28.
• DMİTRİYEV, N. K., (1956), «Kategoriya çisla», İssledovaniya po sravnitelnoy grammatike tyürkskih yazıkov. Ç.2. Morfologiya. M.: İzd-vo AN SSSR, s. 45-65.
• DIRENKOVA, A. P., (1940), Grammatika oyrotskogo yazıka, M.-L.: İzd-vo AN SSSR.
• DIRENKOVA, A. P., (1941), Grammatika şorskogo yazıka, M.-L.: İzd-vo AN SSSR.
• DIRENKOVA, A. P., (1948), Grammatika hakaskogo yazıka. Fonetika i morfologiy, Abakan: Hakasoblnatsizdat.
• KAYDAROV, A. T., (1968), Kratkiy grammatiçeskiy stroy uygurskogo yazıka, Alma-Ata.
• KONONOV, A. N., (1939), «Turetskaya glagolnaya forma na –mış», Uçyonıyı zapiski Leningradskogo un-ta. Seriya filologiçeskih nauk, Vıp. 1. L., ʋ20, s. 48.
• MAKSYUTOVA, N. H., (1963), «Burzyanskiy govor», Başkirskaya dialektologiya, Ufa, s.3-30.
• MAHMUTOVA, L. T., (1978), Opıt issledovaniya tyürkskih dialektov. Mişarskiy dialekt tatarskogo yazıka, M.: Nauka.
• ORUZBAYIVA, B. O., (1955), Formı proşedşego vremeni v kirgizskom yazıke, Frunze.
• RAMAZANOVA, D.B., (1974), «Grammatiçeskiye osobennosti govora permskih tatar», Materialı po tatarskoy dialektologi, Kazan: Tat. kn. izd-vo, s. 74-92.
• SADVAKASOV, G., (1976), Yazık uygur Ferganskoy dolinı. Ç. 2, Alma-Ata: Nauka.
• SEREBRENNİKOV, B. A., (1963) Sistema vremeni tatarskogo glagola, Kazan: İzd-vo Kazanskogo un-ta.
• Sovremennıy tatarskiy literaturnıy yazık, (1969), M.: Nauka.
• ùUKUROV, ù. İ., (1966) İstoriya razvitiya glagolnıh form uzbekskogo yazıka, Taşkent: Fan.
• TENİùEV, E. R., (1976), Stroy salarskogo yazıka, M.: Nauka.
• TENİùEV, E. R., TODAYIVA V. H. (1966),Yazık joltıh uygurov, M.: Nauka.
• TUMAùEVA, D. G., (1968), Yazık sibirskih tatar, Kazan: İzd-vo Kazanskogo un-ta.
• YAKUPOVA, G. K., (1962), «Nekotorıyı morfologiçeskiye osobennosti tatar Kuybışevskoy oblasti», Materialı po tatarskoy dialektologii, Kazan: Tatknigoizdat.
• YULDAùEV A. A.(1958), Sistema slovoobrazovaniya i spryajeniya glagola v başkirskom yazıke, M.: İzd-vo AN. SSSR.
• ZEKİYEV, M. Z., (1958), Hezirgi tatar edebi tili. Sintaksis, Kazan: Kazan yn-tı neşr.