Necessity for Renaming in Language: Retronyms

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 25, 19 - 26, 01.06.2013

İsa Sarı

Öz

Words in languages change and evolve depending on various factors in due course. Besides, there is a need for new words to name every new concept, phenomenon or product. These new words may be constructed through various word formation processes such as addition, compounding, clipping or blending. Besides, they may be included into lexicon as a result of the processes of analogy or borrowing. As to retronyms, they are new words or phrases which are newly formed because of the necessity for naming the newly derived meanings of the old concepts/forms due to cultural, economic and technological changes In this article, the notion “retronym” is introduced through examples from Turkish in the context of the term “neologism”, and some remarks related to their classification, importance, and roles in lexicography are presented.

Anahtar Kelimeler

Neologism, Retronym, Lexicon, New words, Word formation, Language change, Language contact

Dilde Yeniden Adlandırma İhtiyacı: Retronimler

Öz

Dillerin söz varlıkları, çeşitli etkenlere bağlı olarak, zaman içerisinde değişir ve gelişir. Ayrıca, ortaya çıkan her yeni kavramı, gelişmeyi ya da ürünü adlandırmak için yeni sözcüklere ihtiyaç duyulur. Bu sözcükler ekleme, birleştirme, kırpma, harmanlama gibi çeşitli sözcük yapım yöntemleriyle oluşturulabileceği gibi, örnekseme ya da alıntılama yoluyla da dilin söz varlığına kazandırılabilirler. Retronimler ise kültürel, ekonomik ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak, bir kavramın ya da ürünün çeşitlenmesiyle beraber, ilgili kavramın ilk ve özgün biçiminin, daha sonraki biçimlerinden ayırt edilmesi ihtiyacı sonucunda türetilmiş sözcükler ya da sözcük gruplarıdır.
Bu makalede, neolojizm terimi bağlamında retronim kavramı Türkçeden örneklerle açıklanacak ve bunların sınıflandırılması, önemi ve sözlük yazımındaki rollerine ilişkin değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Neolojizm, Retronim, Söz varlığı, Yeni sözcükler, Sözcük yapımı, Dil değişimi, Dil etkileşimi

Kaynakça

• AHD=American Heritage Dictionary (2011), 5. baskı.
• AKSAN, Doğan (2004), "Sözcükbilim Açısından Dil Devriminden Çıkarılabilecek Sonuçlar Üzerine", Dilbilim ve Türkçe Yazıları, İstanbul: Multilingual Yayınları.
• BERRIOS, Germán E. (2009), "Neologisms", History of Psychiatry S. 20: 480-496.
• DENHAM, Kristin ve Anne LOBECK (2012), Linguistics for Everyone: An Introduction, Melbourne: Cengage Learning.
• FOWLER, H. W. (1908), The King's English, Oxford: Clarendon Press.
• LEHRER, Adriana (2003), "Understanding trendy neologisms", Italian Journal of Linguistic/Revista di Linguistica, S. 15: 369-382.
• MCARTHUR, Tom (ed.) (1992), The Oxford Companion to the English Language, New York: BCA.
• MCKENNA, P. J. (2007), Schizophrenia and Related Syndromes, New York: Routledge.
• OLSON, Judy M. (2001), "The Effects of GIS and Digital Mapping on Cartographic Vocabulary", International Cartographic Conference, Pekin.
• SAFIRE, Willam (2007), "Retronym", New York Times, 7 Ocak 2007.
• SONGAR, Ayhan (1986), Dil ve Düşünce, İstanbul: Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği Vakfı Yayınları.
• SZYMANEK, Bogdan (2005), "The Latest Trends in English Word-Formation", Handbook of Word-Formation, (ed. P. Śtekauer ve R. Lieber), Hollanda: Springer, 429-448.