Öz
Amerikan baskısı, “insan” anlamına gelen “kiši” ile “hanım, eş” anlamındaki “kisi” kelimesini, en azından daha eski zamanlar için anlam olarak birbirinden ayırmamız gerektiğini ortaya koymuştur. W. Bang “kiši” sözcüğünü “eş-hanım”9 anlamını kasteden bir kelime olduğunu düşünürken; G. Clauson bazı eski Uygur belgelerini10 yorumlayarak ve Kaşgarlı’nın açıklamalarına bağlı olarak “kisi”yi tanıtmıştır. Ek olarak, şimdiye kadar bilinen aile kayıtları içerisinde “kisim” kelimesi “my wife” “eşim” anlamında yer almaktadır11. Dinî metinlerde ise korunmamış olan Avalokiteśvarastava metninin12 Eski Türkçe versiyonuna ek olarak, gönüllü çalışan râhip ‘Alp Bars’ ve yine gönüllü çalışan râhibe ‘Kökäč’ tarafından yazılmış baskı, öncelikli olarak başvurulması gereken kaynaklardandır. Bu baskıda, rahip ve rahibe isimlerinin ilişkisine dair bir açıklama yoktur. Ancak, erkek ve kız kardeş olabilmeleri ihtimalini de göz ardı etmeksizin, karı koca oldukları benzetme yoluyla çıkarılabilir. Değerlerin değişimi bölümünün içerdiği şu ifade dikkat çekicidir: “kisim Alqatmıšqa” “eşim Alqatmıš”13. Berlin Turfan Koleksiyonunun düzenlenmeyen baskısı TM 36, Budist dini düzeninin 6 sutrasının blok baskı düzenine aittir14. İlişki terimlerini bir liste hâlinde aşağıda görebiliriz: büyük erkek kardeşler - ağabeyler (ičilärim), küçük erkek kardeşler (inilärim), büyük kız kardeşler - ablalar (äkälärim), küçük kız kardeşler (singillärim), eş-hanım (kisilerim), erkek çocuklar (oγlanlarım), kız çocuklar (qïzlarïm), torunlar (uruƴlärım) ve diğer aile üyeleri (qadašlärım)15. Diğer yazılara dikkat edildiğinde Gabain, “kiši/kisi” sözcüklerinin çoğulunu “eş” olarak değil, “akraba” olarak çevirmeyi önermiştir16. Fakat yukarıda adı geçen metin, böyle bir yorumdan bahsetmez. “Kisilärim” kelimesinin, birkaç insanın genel ifadeleriyle, “eşlerim” olarak daha dar anlamda kullanılmak zorunda kalındığına inanmaktayım. L. Ju
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Cilt: 14 Sayı: 25 |