AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDE KELİME GRUBU OLARAK ZARF (ZERF) BİRLEŞMELERİNİN İŞLEVİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE KARŞILIĞI

Yıl 2020, Sayı: 40, 149 - 160, 14.12.2020

Elza Alışova Demirdağ

Öz

Yabancılara Türkçe öğretimi alanyazını incelendiğinde, birçok araştırmacı tarafından “Yabancılara Türkçe Öğretimi Tarihi” başlığı taşıyan çalışmaların kaleme alındığı dikkat çekmektedir. Söz konusu çalışmalarda, Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya geçiş sürecini kapsayan kronolojik akışta bazı eksiklikler görülmektedir. Zira yabancılara Türkçe öğretme amacı güttüğü düşünülen eserler sıralanırken içerik olarak birbirine benzer şekilde çoğunlukla Karahanlı Dönemi’nden başlanmakta sırasıyla Kıpçak, Selçuklu, Çağatay ve Osmanlı dönemleriyle devam edilmektedir. Bu kronolojik akışta dikkat çeken husus, Selçuklu Dönemi ve sonrası İran sahasına ilişkin yabancılara Türkçe öğretimine dair herhangi bir esere yer verilmemesidir. Bu noktadan hareketle çalışmanın amacı İran sahasının yabancılara Türkçe öğretimi tarihi yazımında yerini saptamaktır. Bu amaçla İran sahasındaki tarihî kronikler, arşiv kayıtları, seyahatnameler, Türkçe-Farsça el yazmalar ve İran’da Selçuklulardan günümüze Türkçenin statüsüne değinen yayınlar, İran’da yabancılara Türkçe öğretimi bağlamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan Türkçesi, zarf grubu, zarf birleşmesi

Kaynakça

• ABDULLAYEV, E, SEYİDOV, Y & HESENOV, A, (2007). Müasir Azerbaycan Dili. IV. Hisse, Sintaksis, Bakü: Serg-Garb,
• ABDULLAYEVA, Gülare, (2013). Müasir Azerbaycan Dili, II. hisse (Morfologiya, sintaksis), Bakü: Elm ve Tahsil.
• ALIŞOVA DEMİRDAĞ, Elza, (2018). “Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesinde Kelime Gruplarının Tasnifi Üzerine”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6/15: 139-159.
• ALTUN, Mustafa, (2011). Türkçede Kelime Grupları Çözümlemeleri “Türk Romanlarından Örneklerle”, İstanbul: MVT Yayıncılık.
• ANAR, (2003). Eserler, I Cilt (Hikayeler, Povestler), Bakü: Nurlan.
• BANGUOĞLU, Tahsin, (2007). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yay.
• BESEREK, Ahmet, (1991). Türkçede Cümle Yapısı, İstanbul: M.E.B.
• BİLGEGİL, Kaya, (2014). Türkçe Dilbilgisi, Konya: Salkımsöğüt Yayınları.
• BUDAGOVA, Zerife, (1981). Müasir Azerbaycan Dili, III. Sintaksis, Bakü: Maarif.
• CELAL, Mir, (2005). Seçilmiş Eserleri, Bakü: Şark- Garp,
• DELİCE, H. İbrahim, (2012). Türkçe Sözdizimi, İstanbul: Kitabevi.
• EFENDİOĞLU, Süleyman (2008). “Zarf Tamlaması”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten, Cilt 56, Sayı I: 71-80.
• ERTANE, Baydar. A. S & BAYDAR, Turgut. (2001). “Türkiye Türkçesinde Kelime Grupları”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 16, Erzurum: 27-47.
• ERTANE, Baydar. A.S, (2012). “Kuzey Grubu Türk Lehçelerinde Zarf Grubu”, U. Ü. Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 13, Sayı: 23: 183-197.
• GACSİ İlhan, S, (2018). “Üniversitelerde Kelime Gruplarının Öğretimi ve Kelime Gruplarının Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Bir İnceleme”, Turkish Studies, Volume 13/4: 583-598
• GASIMOV, Hesen, (1981). Müasir Azerbaycan Dilinin Sintaksisi, Bakü: ADU.
• GÖKDAYI, Hürriyet (2018). Türkçede Öbekler, İstanbul: Kriter Yayın Evi.
• HAKVERDİYEV, Ebdürrehim B, (2005). Seçilmiş Eserler, II Cilt, Bakü: Lider Neşriyatı.
• HALİLOV, Buludhan, (2017). Müasir Azerbaycan Dili, Sintaksis, Bakü: Adiloğlu.
• İBRAHİMOB, Mirze, (2005). Seçilmiş Eserleri, II Cilt, Bakü: Şark- Garp
• KAHRAMAN, Tahir, (2010). “Öbek, Takım (Tamlama) ve Belirteç Takımı (Zarf Tamlaması)”, Turkish Studies, Volume 5/ 2, Spring:1159-1172.
• KARAHAN, Leyla , (2013a). Türkçede Söz Dizimi, Ankara: Akçağ.
• KARAHAN, Leyla, (2014b). “Terimlerde Kapsam Sorunu: “Zarf” Örneği”, VI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Bursa, 4-7 Aralık 2013, Bildiri Kitabı: 931-937.
• KAZIMOV, Gazanfer, (2010). Müasir Azerbaycan Dili, Sintaksis, Bakü: Elm ve Tahsil,
• KERİMOĞLU, Caner, (2014). Türkiye Türkçesi ve Tatar Türkçesinin Karşılaştırmalı Söz Dizimi, Ankara: TDK Yay.
• KÜKEY, Mazhar, (1975). Türkçenin Sözdizimi, Ankara: Kardeş Matbaası.
• MEMMEDHANLI, Enver, (2012). Seçilmiş Eserleri, Bakü: Tehsil.
• MUSTAFA, Firuz, (2016). Seçilmiş Eserleri, I Cilt, Bakü: Ecoprint
• NASİRZADE, Nasir, (1971). Azerbaycan Dilçiliyinin Nezeri Esasları, Bakü: Maarif,
• RECEBLİ, Ebülfez, (2006). Gedim Türk Yazsısı Adidelerinin Dili, Bakü: Nurlan,
• REHİMOV, Süleyman, (2005). Seçilmiş Eserleri, I Cilt, Bakü: Şark- Garp.
• SEYİDOV, Yusif, (1966a). Azerbaycan Edebi Dilinde Söz Birleşmeleri, Bakü: Maarif Neşriyatı.
• SEYDOV, Yusif, (1992). Azerbaycan Dilinde Söz Birleşmeleri, Bakü: Bakü Üniversitesi Neşriyatı.
• ŞIHLI, İsmayıl, (2005). Seçilmiş Eserleri, II Cilt, Bakü: Şark- Garp,
• ŞİMŞEK, Rasim, (1987). Örneklerle Türkiye Sözdizimi. (Tümceler, Belirtme Öbekleri, Çözümleme), Trabzon: Kuzey Gazetecilik Matbaacılık ve Ambalaj San. A.Ş.
• TEPELİ, YUSUF, (2009). “Türkiye Türkçesinde Zarf Tamlaması”. Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 19: 35-56.
• VURGUN, Semed, (2005). Seçilmiş Eserleri, I Cilt, Bakü: Şark- Garp.