TANPINAR’IN NERVAL’İNE DAİR

Yıl 2020, Sayı: 40, 161 - 180, 14.12.2020

İbrahim Şahin

Öz

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın (1901-1962) hem şiir hem de roman anlayışında on dokuzuncu yüzyıl Fransız edebiyatçılarının büyük etkisi vardır. Başta Paul Valery olmak üzere, Gerard de Nerval, Charles Baudelaire, Stephan Mallarme, Paul Verlaine ve Arthur Rimbaud, Tanpınar’ın eserlerinde sık sık atıfta bulunduğu Fransız şairleridir. Roman anlayışında ise bilhassa Marcel Proust etkili olmuştur. Ancak Tanpınar bu isimlerden sadece Gerard de Nerval ve Paul Valery hakkında birer kitap yazmak istemiş; ancak söz konusu kitapları yazamadan vefat etmiştir. Tanpınar’dan kalan müsveddeler arasında Paul Valery ve bilhassa Mösyö Teste hakkında ve Gerard de Nerval’in (1808-1855) hayatına ve sanatına dair kaleme alınmış notlar bulunmaktadır. Aşağıdaki makalede Tanpınar’ın Nerval hakkındaki müsveddelerinin bir kısmı kullanılarak, kendisinin Nerval sanatı ile olan münasebetini ortaya koymak istedik. Amacımız, Tanpınar müsveddelerini aynıyla neşretmek değildir. Bu yüzden Tanpınar’ın müsveddelerde üstünü çizdiği birçok satırı metinden çıkardık. Fakat makale okunduğunda görülecektir ki, asıl mühim olan, Tanpınar mizacı ile Nerval mizacı arasındaki münasebettir. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın şiir ve romanlarında gördüğümüz mistik eğilimlerin hemen tamamı, mitolojiyle ve simya ile münasebet ve genel olarak temalar Nerval’in eserlerinde de görülmektedir. Örneğin rüya, gece, büyü, esrar, sihir ve şairi bilinçdışına götüren bütün mistik dikkatler, hem Tanpınar’da hem de Nerval’de bulunabilen temalar arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Seyahati, Ahmet Hamdi Tanpınar, Romantizm

Kaynakça

• ENGİNÜN, İnci – KERMAN, Zeynep (2015). Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Başbaşa, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• GAUTİER, Theophile, (2018). Nerval’in Hayatı, Çev. Ayşe Meral, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• GAUTİER, Theophile, (1975). Romantizmin Tarihi, Çev. Necdet Bingöl, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı yayınları.
• KEANY, Josephine Agnes, (1938). Gerard de Nerval His Life and Work, Graduate School Thesis, Boston University.
• NERVAL, Gerard de, (2004). Doğu’da Seyahat, Çev. Selahattin Hilav, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• RİNSLER, Norma, (1973). Gerard de Nerval, London: The Athlone Press University of London.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2015). Beş Şehir, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2016). Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergâh Yayınları.