ESKİ RAMAZANLARDA ÇOCUK OYUNLARI

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 119 - 138, 15.06.2021

Elif Şebnem Demirci

Öz

Oyun, toplumun ihtiyaçlarına göre değişip gelişme özelliğine sahip olan kültürden de eski kabul edilir. Şamanların ritüel törenlerinden günümüze işlev değiştirerek varlığını sürdüren oyun, Yakut Türklerinde şamanlara ad olmuştur. Toplum hayatımızda çocuklarla özdeşleştirdiğimiz oyunlar, halk biliminin önemli araştırma konularından birini oluşturur. Türkiye’de çocuk oyunlarıyla ilgili çalışmaların güncelliğini korumasının sebebi, kültür taşıyıcıları olarak kabul edilen çocukların, oyunlarda kültürel kodları yansıtmasıdır. Kültürel zenginliklerimizin yaşatıldığı Ramazan ayı çocukların oyunlarını icra ettiği zamanlardan biridir. Yetişkinlerin olduğu kadar çocukların da heyecanla beklediği ramazanda, çocuklar iftardan sonra hem iç hem de dış mekânlarda çeşitli oyunlar oynamaktadır. Bu çalışmada Eski Ramazanlarda oynanan ve unutulmaya yüz tutmuş çocuk oyunları literatür taramasıyla tespit edilmiştir. Oyunların tespitinin ardından 29 oyun, yapısal olarak, oyun adı, oyuncu özellikleri, oyun araçları, oyun sahası, oyun zamanı, sözlü oyun formülleri açısından incelenmiştir. Çalışmanın sonunda, tespit edilen oyun metinleri Aletli Oyun ve Aletsiz Oyun başlıkları altında sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Oyun, Çocuk, Ramazan, Halk Bilimi

Kaynakça

• Alus, Sermet Muhtar (2001), Eski Günlerde, İstanbul: İletişim Yayınları.
• And, Metin (2007), Oyun ve Büyü- Türk Kültüründe Oyun Kavramı, İstanbul: YKY.
• Ateş, Fatma (2015), “Kütahya’da Bir Ramazan Geleneği: Küpecik”, TÜBAR, 38: 31-43.
• Emeksiz, Abdulkadir (2009), “İstanbul Folkloru”, Karaların ve Denizlerin Sultanı İstanbul, C.II, (Haz. Filiz Özdem), İstanbul: YKY, 255-283.
• Erdoğan, Erol (2017), Oyun Sözü, Trakya-Batı Trakya (Sayışmacalar, Maniler, Tekerlemeler), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Huizinga, Johan (2006), Homo Ludens-Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Işın Ekrem (1993), “Kahvehaneler”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.4, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Koçu, Reşad Ekrem (2016), Tarihte İstanbul Esnafı (3.Baskı), İstanbul: Doğan Kitap Yayıncılık.
• Lewis, Raphaela (1973), Osmanlı Türkiyesinde Gündelik Hayat (âdetler ve gelenekler), (Çev. Mefkûre Poroy), İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları.
• M. Şakir (1931), “Sinop’ta Ramazan ve Bayram Âdetleri”, Halk Bilgisi Haberleri, 15: 63-72. Mehmed Tevfik (1991), İstanbul’da Bir Sene, (Haz. Nuri Akbayar), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Muallim Vâhit (1934), “Bolu’da Çocuk Oyunları II”. Halk Bilgisi Haberleri, 3(36): 336-339. Özdemir, Nebi (2005), Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• _______ (2006), Türk Çocuk Oyunları, C. 2, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Toparslan, Mutlu (2018), XIX. Yüzyıl İstanbul Kültüründe Ramazan Eğlenceleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ülkütaşır, M. Şakir (1969), “Eski Ramazan Davulcuları ve Davulcu Manileri”, Türk Folklor Araştırmaları, 12 (245): 5472-5473.
• Ünaydın, Ruşen Eşref (2000), “Davulcunun Manileri”, Ramazan Kitabı, (Haz. Özlem Olgun). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Ünver, A. Süheyl (2000), “Mahya ve Mahyacılık”, Ramazan Kitabı, (Haz. Özlem Olgun), İstanbul: Kitabevi Yayınları.