Mehmet Âkif Ersoy ve II. Abdülhamid Meselesi-2

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 18 - 38, 27.06.2022

İhsan Safi

Öz

Mehmet Âkif Ersoy, ilk başta II. Abdülhamid’e karşıdır. Ondan nefret eder. Şiirlerinde II. Abdülhamid ve dönemi için çok ağır ifadeler kullanır. Daha sonra onun bu tavrı yumuşamıştır. Hatta gelen dönemin ve yönetimin daha kötü olduğunu bile söylemiştir. Mehmet Âkif’in II. Abdülhamid’le dünya ve din görüşlerinin aynı oldukları düşünüldüğü için onun II. Abdülhamid’i tenkit etmemesi ve aleyhinde olmaması beklenilmiştir. Ama Âkif öyle yapmamıştır. Bu çalışmada Mehmet Âkif Ersoy’un II. Abdülhamid’e bu şekilde davranmasının sebepleri Mehmet Âkif’in yazıları, şiirleri ve Sıratımüstakim dergisindeki yazılardan, bu konu hakkında bilinen diğer kaynaklardan yararlanılarak gösterilmiştir. Mehmet Âkif, devrin hâkim cereyanı olan II. Abdülhamid muhalifliğinden etkilenmiştir. Onun bu tutumunda okuduğu bazı okulların yani oradaki II. Abdülhamid muhalifi bazı hocaların ve II. Abdülhamid’in döneminde olan bazı olumsuzlukların yani II. Abdülhamid’in ve bilhassa onun etrafındaki adamların yaptıkları yanlışların da etkisi vardır. Mehmet Âkif’in II. Abdülhamid’e muhalifliği diğer vatan ve din düşmanları gibi değildir. O, tam tersine vatan ve din sevgisi yüzünden kendi görüşünde olan, aynı idealleri farklı bir şekilde gerçekleştirmeye çalışan II. Abdülhamid’e böyle davranmıştır. Ülkenin kötüye gitmemesi için uğraşmıştır. İslâmcılardan sadece Mehmet Âkif Ersoy, II. Abdülhamid’e karşı değildir. Onun gibi daha pek çok kişi de vardır.

Anahtar Kelimeler

Yeni Türk Edebiyatı, Mehmet Âkif Ersoy, II. Abdülhamid, İslâmcılık, Yeni Türk Edebiyatı, Mehmet Âkif Ersoy, II. Abdülhamid, İslâmcılık

Kaynakça

• Arabacı, Caner (2017), “ Mehmed Âkif Abdülhamit İlişkisi”, 80 Yıl Sonra Mehmed Âkif Ersoy Bilgi Şöleni, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı Mehmet Âkif Ersoy Araştırmaları Merkezi Yayınları – 12.
• Aydın, Emre (2019), Sultan II. Abdülhamid’in Ulema ve Meşayih ile İlişkileri, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bolay, Süleyman Hayri (2007), “Çankırı’dan Felsefeye Ferid Kam Hayatı, Eserleri ve Başlıca Fikirleri”, Çankırı Araştırmaları Dergisi, s.163.
• Bostan, M. Hanefi (2017), Bir İslamcı Düşünür ve Sadrazam Said Halim Paşa, İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Düzdağ, M. Ertuğrul (1998) Mehmet Âkif Ersoy, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Düzdağ, M. Ertuğrul (2013a), “Bir devri Temsil Eden Dergi, Yakın Tarihimizin Canlı Şahidi, Sırâtımüstakîm-Sebîlürreşâd”, Meşrûtiyet’ten Cumhuriyet’e Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sırâtımüstakîm Mecmuâsı, 2. bs., İstanbul: Bağcılar Belediyesi Yayınları.
• Düzdağ, M. Ertuğrul (2013b), Meşrûtiyet’ten Cumhuriyet’e Yakın Tarihimizin Belgesi 1908-1925 Sırâtımüstakîm Mecmuâsı, C.2., 2. bs., İstanbul: Bağcılar Belediyesi Yayınları.
• Ersoy, Mehmed Âkif (1988), Safahat, haz.: M. Ertuğrul Düzdağ, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Eşref Edib (2011) Mehmed Âkif, Hayatı Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları, 2. bs., haz. Fahrettin Gün, İstanbul: Beyan Yayınları.
• Gün, Fahrettin (2020), Mehmed Âkif’in Kronolojik ve Fotoğraflı Hayat Hikâyesi, İstanbul: Beyan Yayınları.
• Kahraman, Âlim (2011), “Bir Şahsiyetin Doğuşu: Mehmed Ragıyf’ten Safahât Şairi Mehmed Âkif’e”, Mehmed Âkif Ersoy, Uzun, Mustafa İsmet (Ed.), Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kara, İsmail (2008), “Âkif Kimlere Hayrandı Niçin?”, Karakter Abidesi ve Bir Çığlık Olarak, Mehmet Âkif, Özel Sayısı, 2.bs., Hece, S.133, s.113.
• Kaya M. Cüneyd ve Kara, İsmail (2018), Babanzade Ahmet Naim, Hayat-ı Sanat-ı Fikirleri, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Yayınları.
• Korkmaz, İbrahim (2018) Ömer Ferid Kam’ın Hayatı, Eserleri ve Vahdet-i Vücûd Anlayışı, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kuntay, Mithat Cemal (1986), Mehmet Âkif, 2. bs., Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Taş, Sakin ve Yazar Samed (2019), “Hüseyin Kâzım Kadri’nin Fikrî Hayatı -İstikbâle Doğru- Adlı Eseri Özelinde-” Abdülhamid Dönemi Osmanlı Coğrafyasında İslâmî İlimler, Aydar Hidayet ve diğerleri (Ed.) İstanbul: Ensar Yayıncılık.
• Timur, Kemal (2014), “Mithat Cemal Kuntay’ın Gözüyle Mehmet Akif”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, DUSBED, S.11, s.53-78.