FARSÇADAN TERCÜME KISSA TARZI BİR VAAZ KİTABI: KİTÂB-I MÜBEKKİYÂT

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 40 - 57, 01.07.2024

Nazan Aşık , Savaşkan Cem Bahadır

Öz

İslamî Türk Edebiyatının ilk dönem eserlerinin çoğu dinî ve ahlakî muhtevalıdır. Bunun başlıca nedeni toplumda ortaya çıkan İslam dininin kurallarını, emir ve yasaklarını öğrenme ve öğretme ihtiyacıdır. XI. yüzyıldan itibaren yaygınlaşan medrese eğitimiyle halk içinde iyi derecede Farsça ve Arapça bilen bir kesim ortaya çıkar. Dönemin aydınları olarak nitelendirebileceğimiz bu kesim halkı dinî konularda bilgilendirmek ve eğitmek için çok sayıda Arapça ve Farsça eseri tercüme, şerh ve telhis yoluyla Türkçeye aktarırlar. İlk dönem çeviri metinlerimiz içinde Kur’an ve hadis tercümeleri, ahlak ve nasihat kitapları, kelam, akaid vb. çok sayıda dinî eser vardır. Bu eserlerin bir kısmını da dinî hitap metinleri olan mevize kitapları oluşturur. Mevize kitapları genel itibarıyla edebî metinler değildir. Bununla birlikte bir kısmı zengin hikâye içerikleri ile dikkat çeker. Bu metinlerde konuşmacının anlatımını zenginleştirmek, mesajını kalıcı ve etkili hâle getirmek için latife, kıssa ve hikayelere başvurduğu görülür. Kıssa tipi mevize kitabı olarak adlandırılan bu tür vaaz kitaplarının Eski Türk Edebiyatı literatürüne kazandırılması ve incelenmesi, dinî hikâyeciliğimizin gelişimini takip edebilmek açısından faydalı olacaktır. Bu makalede söz konusu mevize kitaplarından biri olan ve Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’nde yer alan Farsçadan Türkçeye tercüme edilmiş Kitâb-ı Mübekkiyât isimli eser tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mevize, mensur hikâye, kıssa, tercüme

Kaynakça

• Kavruk, Hasan (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensûr Hikâyeler, İstanbul: MEB Yayınları.