Geçmişten Bugüne Ramazan Gelenekleri ve Geleneklerin Yaşatılarak Geleceğe Aktarılmasına Dair Öneriler

Yıl 2020, Cilt: 2020/I Sayı: 6, 14 - 36, 22.06.2020

Onur Çetin

Öz

İslamiyet’le beraber Türk kültür tarihinde yerini alan ramazan ayları birlik, beraberlik ve kardeşliğin yoğun duygularla yaşatılması ve pekiştirilmesinde geçmişten bu güne gelen süreç içerisinde önemli bir konumda bulunmuştur. İslamiyet’in kabulüyle yeni bir kültür hayatıyla karşılaşan kadim milletimiz, İslâmi esasları Türk gelenekleriyle birleştirerek zengin bir kültürel birikim oluşturmuşlardır. Türk milleti, ramazan aylarını sadece oruç tutmak ve ibadet olarak algılamamış ramazan aylarına ayrı bir önem ve hassasiyet göstererek bu aya özel birtakım hazırlıklar yapmıştır. Böylelikle milletimiz ramazan dönemlerini kendisine has uygulamalarla hem dini hem de kültürel açıdan zenginleştirerek en verimli şekilde geçirmek istemiştir. Tüm bu çabalar sonucunda gelenek, inanç ve toplumsal birikimleriyle “Türk Ramazan Medeniyeti” oluşturulmuştur.
Bu çalışmada, kültür ve geleneklerin günümüz dünyasındaki konumuna değinilerek Osmanlı’nın son yüzyıllarında yaşayan ancak günümüze ulaşamayan veyahut değişim ve dönüşüm süreçleriyle özünden tavizler vererek yaşatılan ramazan gelenekleri tespit edilecek ve genel çerçevede geleneklerin unutulma sebepleri, günümüzde nasıl yaşatılabileceği ve geleceğe ne şekilde aktarılacağı üzerinde öneriler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Uygulamalı Halkbilim, Ramazan, Gelenek, Aktarım, Kültür

Kaynakça

• AND, METİN (2012), “16. Yüzyılda İstanbul Kent-Saray- Günlük Yaşam”, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• ÂŞIK, Fadime (2019), “Osmanlı İstanbul’unda Ramazan Kültürü ve Ramazan Sofraları”, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• ATALAY, Nazan (2012), “Hz. Peygamber Dönemi Ramazan Günlüğü”, Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• BEZCİ, Gül (2018) “Osmanlı Toplumunda Ramazan Kültürü”, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• ÇETİN, Ensar (2014), “Bir Sosyal Yardımlaşma Pratiği Olarak Askıda Kahve ve Sadaka Taşı”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:41(Mart).
• ÇETİN, Onur (2019), “Osmanlı Mezar Taşlarına Yansıyan Kültür, Medeniyet ve İnanç Dünyası Üzerine Bir İnceleme: Eyüp Örneği”, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (2001), “Türkiye’de Halkbilimi Eğitim ve Öğretiminde Karşılaşılan Zorluklar”, Türk Bilig Dergisi, Sayı:2, Sayfa:23-31.
• ÇORUK, Ali Şükrü (2015), “İstanbul Yazıları” Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• DİA (1994), “Diş Kirası”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:9, Sayfa:375.
• DURSUNOĞLU, Halit (2003), “Klasik Türk Edebiyatında Ramazan Konulu Şiirler”, A.Ü Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Sayı:22, Sayfa:9-29.
• EKİCİ, Metin (2008), “Geleneksel Kültürü Güncellemek Üzerine Bir Değerlendirme”, Milli Folklor Dergisi, Cilt:80, Sayfa: 33-38.
• ERSOY, Ruhi (2006), “Şehirleşme-Halk Kültürü İkileminde Sorunlar ve Bazı Çözüm Önerileri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20, Yıl: 2006/1 Sayfa: 233-238.
• ERSOY, Ruhi (2018), “Toplumsal Geçiş Törenlerinin Tekno-Kültürel Bağlamı Üzerine Bir Değerlendirme”, Türk Bilig Dergisi, Sayı: 36, Sayfa:128-136.
• ERTAN, Mehmet Emin (1995), “Divan Edebiyatında Ramazaniyeler Üzerine Bir İnceleme” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Yüksek Lisans Tezi, Trakya.
• FİDAN, Süleyman (2018), “Çizgi Dizilerde Geleneksel Müzik Kullanımına Uygulamalı Halkbilimi Penceresinden Bir Bakış”, AVRASYA, Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt:6, Sayı:15, Sayfa:974-984.
• GEORGEON, François (2018), “Osmanlı’dan Cumhuriyete İstanbul’da Ramazan”, İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• İPŞİRLİ, Mehmet (1988), “Huzur Dersleri”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:18, Sayfa:441-444.
• İPŞİRLİ, Mehmet (1993), “Cer” Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 7, Sayfa: 388-389.
• KAYA, Doğan (2013), “Âşıklık Geleneğinin Geleceği İle İlgili Düşünceler ve Yapılması Gerekenler”, Milli Folklor Dergisi, Sayı:52, Sayfa:87-93.
• KAZAN N. Şevkiye (2018), “Merhaba Etti Bizimle Yine Şehr-i Ramazân” TÜRKAY Dergisi, Yıl: 2, Sayı:10, Sayfa:1-5.
• KOÇ, Aylin ve NASKALİ, Emine Güney (2007), “Hediye Kitabı” Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• NALBANTOĞLU, Muhiddin (2018), “Kurtuluş Savaşı Ramazanları ve Milli Tarihimizde Ramazan Kültürü”, Toker Yayınları, İstanbul.
• NERVAL, Gerard (2012), “Doğu’ya Seyehat” Çev: Selahattin Hilav, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• OĞUZ, M. Öcal (2013), “Küreselleşme ve Uygulamalı Halk Bilimi”, Akçağ Yayınları, Ankara.
• OĞUZ, Öcal (2001), “Kentlerin Oluşumu ve Gelişimi Süreçlerinde Türk Halkbilimi”, Milli Folklor Dergisi, ,Sayı: 51, Sayfa:46-49.
• OZANSOY, Halit Fahri (2014), “Eski İstanbul Ramazanları: (Bütün Adetleri, Eğlenceleri, Hatıraları, Fıkraları)” Dergâh Yayınları, İstanbul.
• ÖZDEMİR, Nebi (2015), “ Medya Kültür ve Edebiyat”,Grafiker Yayınları, Ankara.
• ÖZDEN, H. Ömer (2006), “Türk Ramazan Kültürü”, A.Ü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:30, SAYFA: 83-109.
• ŞAKİR, Ziya (2015), “Osmanlı Döneminde İstanbul Ramazanları” Akıl Fikir Yayınları, İstanbul.
• USLUBAŞ, Tolga (2006), “Böyleydi Osmanlı’nın Ramazan’ı”, Yağmur Yayınları, İstanbul.
• ÜNVER, Süheyl /1940), “Mahya Hakkında”, Bürhaneddin Basımevi, İstanbul.
• YILDIZ, Murat (2009), “Osmanlı Devletin Topun Savaş Dışında Bazı Kullanım Alanları” Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 180 (Mayıs-Haziran Sayısı).