II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ OSMANLI PİYADE SUBAYLARININ KITA VE CEPHE GÖREVLERİ

Yıl 2018, , 217 - 246, 29.12.2018

Yunus Satılmış

https://doi.org/10.20427/turkiyat.505860

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, geç dönem Osmanlı ordusu
içerisinde nicelik ve etkinlik bakımından sınıf-ı asli olarak kabul edilip,
ordunun sevk ve idaresinde çoğunlukla esas sorumlu bulunan kadrolara yükselen
piyade sınıfına mensup subayların, dönemin askerî yayınlarına göre barış
(vakt-i hazar) ve savaş (vakt-i sefer) dönemlerinde kıtada ve cephede icra
etmekle sorumlu bulundukları görevler incelenmiştir. Özellikle XIX. yüzyılın
son çeyreğinden itibaren son derece hareketli, değişken ve sarsıcı bir süreci
bütün trajedileriyle yaşamış ve imparatorluktan ulus devlete geçiş sürecinin
idaresinde zaman zaman etkin rol almış bulunmalarına rağmen, geç dönem Osmanlı
piyade subaylarının görev ve sorumluluklarına ilişkin ikincil kaynakların
oldukça sınırlı ve yetersiz olduğu görülmektedir. Bu sebeple, geç dönem Osmanlı
piyade subaylarının görev ve sorumluluk sahaları ile mesleki gelişimlerini ve
profillerini etkileyen askerî kuralları anlamamıza katkı sunmak amacında olan
bu çalışmanın temel kaynaklarını; Osmanlı ordusunun piyade sınıfına ilişkin
nizamname, talimname ve arşiv belgeleri oluşturmuştur.

Çalışmada yararlanılan resmî/kurumsal askerî
yayınların, çoğunlukla olması gerekeni tasvir ediyor olması, geç dönem Osmanlı
piyade subaylarının hatıralarından istifade etmek suretiyle mevcut durumun da
ortaya konulmasını gerekli kılmıştır. Bu amaçla, söz konusu dönemde askerî
okullarda yetişmiş, bilhassa Makedonya Sorunu kapsamında Bulgar, Sırp ve Yunan
çeteleriyle mücadelede görev almış ve akabindeki topyekûn savaş (1912-1922)
döneminde önemli savaşlara katılmış bazı subay ve üstsubayların hatıraları
incelenmiş ve elde edilen veriler kritik edilerek olması gereken ile mevcut
durum arasındaki farklar ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Ordusu, II. Abdülhamid, Piyade, Subay, Barış, Savaş, Kıta, Cephe

The Duties of Ottoman Infantry Officers on the Field and on the Front, during the Reign of Abdul Hamid II

Öz

This study, based on military publications of
the time, deals with the peacetime and wartime duties of the infantry officers
on the field and on the frontline. These officers were regarded as the
fundamental corps in the late period Ottoman army in quantitative and
qualitative terms, and they were generally promoted to high ranks in the
command and conduct of the army. Even though the late period Ottoman infantry
officers experienced all the tragedies of the tumultuous, unstable and
unsettling late 19^th century, they occasionally played active roles
in the administration of the transition from an empire to a nation-state; it is
clear that the subsidiary sources regarding their duties and responsibilities
are quite limited and insufficient. That’s why, the archival documents, field
manuals and regulations about the Ottoman infantry corps constitute the main
sources for this study. This aims to contribute to the comprehension of the
military rules influencing the duties, responsibilities, professional development
and profiles of the late period Ottoman infantry officers.

As the official/institutional military
publications referred to in this study mostly describe the ideal picture, it
has become necessary to introduce the real conditions by disclosing the memories
of the late period Ottoman infantry officers. To this end, we have analyzed the
memories of some officers and senior officers, who studied at military schools
in that period and fought against Bulgarian, Serbian and Greek gangs
particularly within the scope of the Macedonian Question. They also took part
in the important battles during the subsequent total war period (1911-1922).
The data obtained has been analysed and used to shed light on the differences
between the existing and the ideal situations.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Army, Abdul Hamid II, Infantry, Officer, Peace, War, Field, Front

Kaynakça

• Yayınlanmamış Kaynaklar (Arşiv Belgeleri) Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Arşivi 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi (ORH) Koleksiyonu. Osmanlı-Sırp-Karadağ (OSK) Harbi Koleksiyonu. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Babıâlî Evrak Odası (BEO) Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y.MTV.) Yıldız Perakende Evrakı Askerî Maruzat (Y.PRK.ASK.) Yayınlanmış Kaynaklar Ahmed Refik (Mülazım-ı Evvel). (1325, Birinci Basım 1318). Takım Zâbitlerine Rehber. İstanbul: Kitabhane-i İslam ve Askerî. Ali Fâzıl (Yaverân-ı Hazret-i Şehriyâriden, Binbaşı). (H. 1323). Seferber Piyade Zâbiti. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası. Boucher, A. (General). (1932). Harbin Ebedi Kanunları I, Yirmi Üç Asır Evvelki Harp Sanatı. (Mustafa Şevki, Çev.). İstanbul: Harbiye Mektebi Matbaası. Çalışlar, İ. (Yay. Haz.). (2010). On Yıllık Savaş. Org. İzzettin Çalışlar’ın Not Defterlerinden Balkan, Birinci Dünya ve İstiklal Savaşları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Golts. F. (General). (1309). Seferber Zâbitana Mahsus Muhtıra (Mahmud Şevket (Miralay), Çev.). İstanbul: Mekteb-i Fünun-u Harbiyye-i Şahane Matbaası, Hafız Hakkı (Paşa). (Tarihsiz). Bozgun, (1001 Temel Eser İlim Heyeti, Yay.Haz.). İstanbul: Tercüman. Hochwachter, G.V. (2012). Balkan Savaşı Günlüğü, Türklerle Cephede (Sumru Toydemir, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Hüseyin Cemal (Mülazım). (2014). Yeni Harb, Başımıza Tekrar Gelenler, Edirne; Harbi, Muhasarası, Esâret ve Esbâb-ı Felâket (Aziz Korkmaz, Yay. Haz.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Kâzım [Karabekir]. (2006). Hayatım. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Mehmed Nuri [Conker] (Kurmay Binbaşı). (2010). Zâbit ve Kumandan. Ankara: Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları. Mustafa Hilmi (Miralay). (H. 1325). Hazarda ve Seferde Piyade, Birinci Kitap, Yeni Piyade Talimnâmesi Şerhi. İstanbul: Otto Kayel Kitabhanesi. Mustafa Hilmi (Miralay). (H. 1327). Hazarda ve Seferde Piyade, Talimnâme Şerhi, Birinci Kitap, İkinci Kısım. İstanbul: Otto Kayel Kitabhanesi. Mustafa Hilmi (Miralay). (H. 1328). Piyade Efradına Mahsus Hıdmet-i Askeriye Dersleri. Dersaadet: Kitabhane-i İslam ve Askerî. Mustafa Kemal [Atatürk] (Kurmay Yarbay). (2010). Zâbit ve Kumandan ile Hasb-ı Hâl. Ankara: Gnkur. ATASE Bşk.lığı Yayınları. Nâsır (Binbaşı) ve Mustafa Ragıb (Binbaşı). (H. 1307). Piyade Sınıfına Mahsus Dâhiliye ve Seferiyyeden Mevadd-ı Mücmeleyi Havî Malumât ve Terbiye-i Askeriye. İstanbul: Mekteb-i Fünun-u Harbiyye-i Şahane Matbaası. Piyade Dâhiliye Kanunnâme-i Hümâyunu. (H. 1310). İstanbul: Mekteb-i Fünun-u Harbiyye-i Şahane Matbaası. Piyade Dâhiliye Kanunnâme-i Hümâyunu. (H. 1314). İstanbul: Mekteb-i Fünun-u Harbiyye-i Şahane Matbaası. Prens Derhanloh. (Alman İmparatoru Yaver-i Harplerinden). (H. 1315). Piyade Mektupları, Cilt: 1 (Ahmed Refik, Çev.). İstanbul: Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası. Sait Pertev [Demirhan]. (2012). Balkan Savaşı’nda Büyük Genel Karargâh (Sema Demirtaş, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları. Seferberlik Nizamnâmesi, (1905). İstanbul: Harbiyye-i Askeriyye Matbaası. Tüccarzâde İbrahim Hilmi. (2012). Balkan Harbi’ni Niçin Kaybettik? (Mecit Yıldız ve Hamdi Akyol, Yay. Haz.). İstanbul: İz Yayıncılık. Araştırma Eserleri Archer, C. I, Ferris, J. R, Herwig, H. H ve Travers, T. H. E. (2006). Dünya Savaş Tarihi (Cem Demirkan, Çev.). İstanbul: Tüm Zamanlar Yayıncılık. Bacanlı, H. (2003). Balkan Savaşına Ait Hatıratların Muhteva Analizi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Bröckling, U. (2008). Disiplin, Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi (Veysel Atayman, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Keegan, J. (2007). Savaş Sanatı Tarihi (Selma Koçak, Çev.). İstanbul: Doruk Yayımcılık. Parker, G. (2014). Hanedan Savaşları (1494-1660). G. Parker, (Ed.), Cambridge Savaş Tarihi (Füsun-Can Tayanç, Çev.) içinde (ss. 163-182). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Satılmış, Y. (2016). II. Abdülhamid Döneminde Mektepten Cepheye Osmanlı Piyade Zâbiti (1876-1909) (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara. Tetik, F. (2018). Sultanın Silahları, II. Abdülhamid Dönemi Savunma Sanayii ve Silah Teknolojisi (1876-1908). İstanbul: Dergâh Yayınları. Toker, H. ve Aslan, N. (2009). Birinci Dünya Savaşı’na Katılan Alay ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri (Cilt I-III). Ankara: Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları. Turan, B., Aslan, N. ve Erzan, Z. (2010). Türk İstiklâl Harbi’ne Katılan Alay ve Tugay Komutanlarının Biyografileri (Cilt I-II). Ankara: Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları. Yeşil, F. (2011). Aydınlanma Çağında Bir Osmanlı Kâtibi Ebubekir Râtib Efendi (1750-1799). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Yıldız, G. (2009). Neferin Adı Yok, Zorunlu Askerliğe Geçiş Sürecinde Osmanlı Devleti’nde Siyaset, Ordu ve Toplum (1826-1839). İstanbul: Kitabevi Yayınları. Makaleler Geçer, K. T. (2012). XIX. Yüzyılda Osmanlı Ordusunda Rütbe Terfi Uygulamaları ve 1870 Tarihli Terfi’-i Rütbe Nizâmnamesi. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, 1(19), 1-42.