II. ABDÜLHAMİD’E SATILAN BİR ÇİFTLİĞİN HİKÂYESİ VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Yıl 2014, Sayı: 20, 27 - 43, 02.06.2014

Ferhat Berber

Öz

Manisa Koldere Çiftliği, verimli bir tarım ünitesidir. 1880’lerin sonunda, çiftlik Osmanlı vatandaşı Balyozzade Karabet’e satılmıştır. Bunun üzerine çiftlik sakinleri, satın almada önceliğin kendilerine ait olduğunu iddia etmişlerdir. Çıkan anlaşmazlık çatışmaya dönüşmüştür. Bunlarla baş edemeyen Karabet, çiftliği II. Abdülhamid’e satmıştır. Hadisede şüphe uyandırıcı bir takım ayrıntılar dikkat çekmektedir. Özellikle Balyozzadelerin yerel ve merkezi idare ile kuvvetli ilişkileri vardır. Ayrıca bölgede başka arazilerin usulsüz satış işlemlerinde de adları geçmektedir.

Anahtar Kelimeler

Manisa, Balyozzade, Yahya Hayati Paşa, Koldere, II. Abdülhamid, Emlâk-ı Hümayun

The Story of a Farm Sold to Abdülhamid II and Its Preoccupation

Öz

Manisa Koldere Farm was a productive agricultural unit. At the end of the 1880s, the farm was sold to Balyozzade Karabet who was an Ottoman citizen. Upon this farm residents claimed that their own priorities to buying. The dispute has turned a clash. Karabet who was unable to cope with those was sold the farm to Abdülhamid II. Some suspicious details attract attention in this event. Especially, Balyozzades had strong relationships with local and central governments. Also, they were mentioned in illegal sales transactions of other lands in this area.

Anahtar Kelimeler

Manisa, Balyozzade, Yahya Hayati Paşa, Koldere, Abdülhamid II, Emlak-ı Hümayun.

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri (BOA). DH. MHC. 4-47; DH. MKT 1555/57; DH. MKT. 1556/105; DH. MKT. 1557/86; DH. MKT. 1564/29; DH. MKT. 295/63; DH. MKT. 398/35; Y. PRK. AZJ. 14/69; Y. MTV.35/113; HR. TO 84/7; İ. DH. 1131/88366; İ. DH. 1149/89554; İ. DH. 1164/90968; İ. MMS. 106/4530; İ. MMS. 106/4530; İ. MMS. 106/4530; İ. TAL. 322/25; İ. TAL. 8/25; MAD. 11471; MAD.d. 10645; MV. 46/13; ŞD. 2391/38; ŞD. DH. 1375/51
• Osmanlıca Gazeteler Saadet Gazetesi. No: 1152, 7 S. (1036 13 Ekim 1888) Cumartesi.
• Aksoy, Y. (1986). Bir Kent Bir İnsan, İzmir’in Son Yüzyılı, S. Ferit Eczacıbaşı’nın Yaşamı ve Anıları. İstanbul: Eczacıbaşı Vakfı.
• Başaran, M. (2000). 19. Yüzyılda Karacasu. Karacasu.
• Berber, F. (2013). Temettüat Kayıtlarına göre Koldere Çiftliği/Köyünün Sosyo-Ekonomik Durumu (1844-1845). Gazi Akademik Bakış Dergisi, 7(13), 233-268.
• Bildirici, Y. Z. (2009). Denizli ve Çevresinde Madencilik (1890-1919). Selçuk Üniversitesi SBE Dergisi, 21, 99-109.
• Cin, H. (1992). Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Emecen, F. (1989). XVI. Asırda Manisa Kazası. Ankara: TTK.
• Ersoy, H. (1941). Rüşdü Paşa. Gediz Dergisi, 5(51), 5-8.
• İnal, İ. M. K. (1982). Son Sadrazamlar I. İstanbul.
• Koç, A. (2006). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Saruhan Sancağı’nda Gayrimüslimler. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Kurt, S. (1991). İzmir Hamidiye Vapur Şirketi 1884-1915. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 71-108.
• Manisa Maddesi. (1983). YURT Ansiklopedisi, Cilt 8. İstanbul.
• Martal, A. (1999). Değişim Sürecinde İzmir’de Sanayileşme 19 Yüzyıl. İzmir
• Nagata, Y. (1997). Tarihte Ayanlar Karaosmanoğulları Üzerinde Bir İnceleme. Ankara: TTK.
• Ortaç, H. (2010). Batı Anadolu’da Bir Büyük Toprak Sahibi Levanten: Baltacı Manolaki. Tarih İncelemeleri Dergisi, 25(1), 319-336.
• Pamuk, Ş. (2003). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Quataert, D. (2004). 19. Yüzyıla Genel Bakış, Islahatlar Devri, 1812-1914. Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi içinde (C.2, ss. 885-1051). (H. İnalcık ve D. Quataert, Ed.). İstanbul.
• Serçe, E. (1998). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İzmir’de Belediye (1868-1945). İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Somel, S. A. (2009). Gölgede Kalmış Bir Osmanlı Devlet Adamı Şeyh’ül-Vüzera Namık Paşa. Toplumsal Tarih, 186, 60-67.
• Süreyya, M. (1996). Sicill-i Osmani, Cilt 5. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Terzi, A. (2000). Hazine-i Hassa Nezareti. Ankara: TTK.
• Terzi, A. (2009). Bağdat-Musul’da II. Abdülhamid’in Mirası Petrol ve Arazi. İstanbul: Timaş.
• Elektronik Kaynaklar Albüm. (2014). 3 Ocak 2014 tarihinde http://www.izto.org.tr/portals/0/meclisalbum/meclisalbum01072013.pdf adresinden erişildi. İzmir Belediye Başkanları. 29 Kasım 2013 tarihinde http://www.izmir.bel.tr/StandartPages.asp?menuID=1477&MenuName adresinden erişildi.
• Yargıtay. 9 Ocak 2014 tarihinde