MASAL BİLMECE İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA TÜRK MASALLARINDA BİLMECE UNSURLARI

Yıl 2009, Cilt: 10 Sayı: 10, 155 - 163, 01.06.2009

Dilek Türkyılmaz

Öz

Bu makalede Türk sözlü kültür geleneğinin en sevilen ve en yaygın iki türü olan masal ve bilmece ilişkisi sorgulanacaktır. Geleneğin kendi dinamizminden kaynaklanan değişim ve gelişim sebebiyle, sadece bu iki tür arasında değil, sözlü gelenekte yaşayan diğer kültür unsurları arasında da bir geçişlilik söz konusudur. Bu bağlamda masal ve bilmece arasındaki geçişliliğin hangi noktalarda, ne şekilde meydana geldiği örneklendirilerek izah edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Masal, bilmece, bilmecemsi masallar, sözlü kültür geleneği, geçişlilik.

Kaynakça

• ABRAHAMS, Roger & Alan Dundes, (1972). “Riddles”, in Folklor and Folklife: An Introduction, ed. Richard M. Dorson, Chicago and London, The University of Chicago Press.
• AHUNDOV, Ehliman, (1968). Azerbaycan Folkloru Antolojisi, Bakü, Azerbaycan CCP Ġlimler Akademisi Neşriyatı.
• ALPTEKİN, Ali Berat, (2006). “Türk Masallarında Karşılaştığımız Bilmecemsi Unsurlar”, Prof.Dr. Saim Sakaoğlu’na Armağan, (Yay.Haz.: Ali Berat Alptekin), Konya, Kömen Yayınları.
• AND, Metin, (2002). Oyun ve Bügü Türk Kültüründe Oyun Kavramı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• BAġGÖZ, İlhan ve Andreas Tietze, (1999). Türk Halkının Bilmeceleri, Ankara, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları / 2269.
• BEYDEBA, (1944). Kelile ve Dimne (Çev. Ömer Rıza Doğrul), İstanbul, Ahmet Halit Kitabevi.
• BORATAV, Pertev Naili, (1992). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul, Gerçek Yayınevi.
• CAFERZADE, Azize, (1990). Anamın Masalları (Hz.:Halil Açıkgöz, Yaşar Akdoğan, vd.) İstanbul, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• EKREM, Mehmet Ali ve Mehmet Ali Hilmiye, (1985). Tepegöz Dobruca Masalları, Bükreş, Kriterion Kitabevi.
• ELÇİN, Şükrü, (1989). Türk Bilmeceleri, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları: 1031.
• ELÇİN, Şükrü, (1993). Halk Edebiyatına Giriş, Ankara, Akçağ Yayınları.
• GREEN, Thomas, (1992). “Riddle” in Folklore, Cultural Performances and Popular Entertainments-A Communications-Centered Handbook, (Edited by: Richard Bauman) New York-Oxford, Oxford University Pres.
• GÜNGÖR, Nasıh ve İhsan Ozanoğlu, (1939). Kastamonu Bilmeceleri, İzmir, Kastamonu Halkevi Yayınından Sayı: 6.
• ÖZDEMİR, Nebi, (2006). Türk Çocuk Oyunları, I-II. Cilt, Ankara, Akçağ Yayınları.
• SAKAOĞLU, Saim, (2002). Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Ankara, Akçağ Yayınları.
• ŞİMŞEK, Esma, (2003). “Bilmeceler”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı. Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi III. Cilt, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• THOMPSON, Stith, (1966). Motif Index of Folk-Literature, Volume 3 (F-H), Bloomington and London, Indiana University Press.
• TÜRKYILMAZ, Dilek, (2007). Türk Dünyasında Bilmece, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi (yayımlanmamış).
• YILDIRIM, Dursun, (1998). Türk Bitiği, Ankara, Akçağ Yayınları.