Türkiye’de Kültür Devrimi Üzerine Mikro Bir İnceleme: Gökalp’in “Tebessüm İnkılabı” ya da Tebessümden İnkılap Olur mu?

Yıl 2015, Cilt: 22 Sayı: 22, 87 - 98, 01.06.2015

Haydar Seçkin

Öz

Ziya Gökalp 1924’te “Tebessüm” adlı bir makale yazmıştı. Bu makalede Gökalp, Türkiye’deki toplumsal problem alanlarından biri olarak tebessüm etmemeye ve bunun kültürel-tarihsel kaynaklarına ve olası güncel sonuçlarına değiniyordu. Bu sorun halk arasında oldukça yaygındı. Bu bağlamda yazar bir “Tebessüm İnkılabı” yapılmasından bahsediyordu. İlk bakışta ilginç görünen bu ifade aslında dönemin Türk aydınlarının pek çoğu tarafından paylaşılan bir kaygıyı yansıtıyordu. Tebessüm etmekle kast edilen basitçe gülmek değildi. Temel olarak yapılmak istenen çöküş döneminin beraberinde getirdiği kültürel yapılanmanın tüm olumsuz görüngülerini ortadan kaldırmak ve devleti ve ulusu güçlü kılacak bir değerler sistemi üzerinden hayatı olumlamaya dayalı bir kültür inkılâbı gerçekleştirmekti. “Tebessüm İnkılabı” da, bu kültürel dönüşümün hem anahtarı hem de işareti olacaktı.

Anahtar Kelimeler

Ziya Gökalp, Türk aydını, Kültür Devrimi, değer sistemi, toplumsal dönüşüm

Kaynakça

• Abdullah Cevdet. (2008). Yaşamak Korkusu. M. Gündüz (Haz.), İçtihad’ın İçtihadı: Abdullah Cevdet’ten Seçme Yazılar içinde (ss. 96-104). Ankara: Lotus Yayınevi.
• Abdullah Cevdet. (2008). Köylülerimiz İçin. İçtihad’ın İçtihadı: Abdullah Cevdet’ten Seçme Yazılar içinde (ss. 166-171). M. Gündüz (Haz.), Ankara: Lotus Yayınevi.
• Abou-El-Haj, R. A. (2000). Modern Toplumun Doğası: 16. Yüzyıldan 18. Yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu (O. Özel Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Ağaoğulları, M.A ve L. Köker. (2008). Tanrı Devletinden Kral-Devlete. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Akal, E. (2013). Moskova-Ankara-Londra Üçgeninde İştirakiyuncular, Komünistler ve Paşa Hazretleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II (1906-1938). (2006). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Avcıoğlu, D. (2001). Türkiye’nin Düzeni Dün-Bugün-Yarın. Birinci Kitap. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Başman, A. (1992). İki Nev’i İnsan. M. Kaplan ve diğerleri (Haz.), Atatürk Devri Fikir Hayatı II içinde (ss. 468-472). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Buğra, A. (2008). Devlet ve İş Adamları (F. Adaman Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hanioğlu, M. Ş. (2001). Atatürk: An Intellectual Biography. Princeton&Oxford: Princeton University Press.
• İslamoğlu-İnan, H. (1991). Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (1996). Yaban. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaya, Y. (2012). Erken Cumhuriyet Döneminde Kökten Modernleşmenin Bir Göstergesi Olarak Musiki İnkılabı. History Studies, 4(1), 279-298. 16 Aralık 2013 tarihinde http://www.historystudies.net/Makaleler/1105470337_14-Yakup%20Kaya.pdf. adresinden erişildi.
• Kula, O. B. (2002). Batı Düşününde Türk ve İslam İmgesi. İstanbul: Büke Yayınları
• Marx, M. (2007). 1921 İstanbul-1922 Ankara: Makaleler-Anılar (A. Şensılay, Çev.). İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
• Nietzsche, F. (2002). Güç İstenci: Bütün Değerleri Değiştiriş Denemesi (S. Umran, Çev). İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Nietzsche, F. (2008). Ahlakın Soy Kütüğü Üstüne (A. İnam, Çev. ). İstanbul: Say Yayınları.
• Osmanoğlu, A. (2007). Babam Sultan Abdülhamid: Hatıralarım, İstanbul: Selis Kitaplar.
• Ruslar Türkleri Geçti. 4 Aralık 2013 tarihinde http://ekonomi.haberturk.com/is-yasam/haber/890727-ruslar-turkleri-gecti adresinden erişildi.
• Skocpol, T. (2004). Devletler ve Toplumsal Devrimler: Fransa, Rusya ve Çin’in Karşılaştırmalı Bir Çözümlemesi (S. E. Türközü, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• T. İ. Gülmeye Dair. Ulus 15.10.1943.
• Ülgener, S. (2006). İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası. İstanbul: Derin Yayınları.
• Ziya Gökalp. (1992). Tebessüm. M. Kaplan ve diğerleri (Haz.), Atatürk Devri Fikir Hayatı II içinde (ss. 461-463). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ziya Gökalp. (2001). Türkçülüğün Esasları. M. Ünlü ve Y. Çotuksöken (Haz.). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Ziya Gökalp. (2004). Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak. K. Bek (Haz.). İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
• Ziya Gökalp. (2006). Yeni Hayat, Doğru Yol. Ankara: Elips Kitap.