Ö-, Ög, Ögür, Ögren-(T-) Words in Turkish

Yıl 2006, Sayı: 4, 5 - 16, 01.06.2006

Vahit Türk

Öz

The verb "ômek" is one of the words that was used in the first written texts of the Turkish language, meaning "to think". In later periods, in the words deri ved from this verb, there are some other meanings other than "to think". The most common one among these is "to accustom". it is hardly possible a circumstance that such a word that has an abstraction sense as "to think" is the first meaning of a word in any language.

Anahtar Kelimeler

Turkish, örnek, to think, to accustom, concrete, abstract.

TÜRKÇEDE Ö- , ÖG, ÖGÜR, ÖGREN-, ÖGRET- KELİMELERİ

Öz

Ö- fiili Türkçenin ilk yazılı metinlerinde "düşünmek" anlamıyla kullanılan kelimelerden biridir. Sonraki dönemlerde bu fiilden türeyen kelimelerde "düşünmek" dışında da birtakım anlamlar görülmektedir. Bu anlamlardan en yaygın olanı "alışmak"tır. Düşünırıek gibi soyut bir kavramın herhangi bir dilde bir kelimenin ilk anlamı olması pek mümkün olmayan bir durumdur. 

Anahtar Kelimeler

Türkçe, ö-, düşün-, alış-, somut, soyut

Kaynakça

• AKSAN, Doğan, (1966). " Türk Anlam Bilimine Giriş - Anlam Değişmeleri", TDA Y - Belleten, S. 1965, s. 167-184.
• AKSAN, Doğan, (1983). "Köktürkçenin Söz Varlığı Üzerine", TDAY-Belleten, S. 1980-1981, s. 17-21.
• AKSAN, Doğan, (1989). " Kavram Alanı - Kelime Ailesi İlişkileri ve Türk Yazı Dilinin Eskiliği Üzerine", TDAY-Belleten, S. 1971, s. 253-262.
• AKSAN, Doğan, (1994). "Lengüistik Verilere Göre Türk Yazı Dilinin Yaşı Konusunda Değerlendirmeler, TDA Y-Belleten, S. 1989, s.323-329.
• AKSAN, Prof. Dr. Doğan, (1978). Anlambilim ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle), Ankara, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fak. Yay., 2. Basım.
• ALTUN, Kudret, (1999). Gelibolulu Mustafa Aif ve Divdnı = Viiriddtü'l-Enika. Niğde, Özlem Kitabevi.
• ARAT, Reşit Rahmeti, (1974). Kutadgu Bilig II Çeviri, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay., 2. Basım.
• ARAT, Reşit Rahmeti, (1979). Kutadgu Bilig / Metin, Ankara, TDK Yay., 2. Basım.
• ATA, Dr. Aysu, (1997). Kısasü '1- Enbiya II Dizin, Ankara, TDK Yay.
• ATA, Dr. Aysu, (1998). Nehcü 'l-Feriidis -Dizin-, Ankara, TDK Yay.
• ATALAY, Besim (Çeviren), (1986). Divanü Lugati't-Türk Dizini "Endeks" lV, Ankara, TDK Yay.
• CLAUSON, Sir Gerard, (1972). An Eıhymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, London, Oxford University Pres.
• GABAIN, A.Yon, (1988). Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), Ankara, TDK Yay.
• ALTUN, Kudret, (1999). Gelibolulu Mustafa Ali ve Divônı = Vôriddtu'l-Enika. Niğde, Özlem Kitabevi.
• KARAAGAÇ, Günay, (2002). Dil, tarih ve insan, Ankara, Akçağ Yay.
• KAUP, Willi Bang, (1980). Berlindeki Macar Enstitüsünden Türkoloji Mektup/arı (1925-1934), (Çev: Şinasi Tekin), Erzurum, Atatürk Ünv. Edb. Fak. Yay.
• MUTÇALI, Serdar, (1995). Arapça - Türkçe Sözlük (EI-Mu 'cebü '1- 'Arabiyü 'I Havadis), İstanbul, Dağarcık Yay.
• NECIBOV~Ç Necib, Emir, (1995). Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü (akt: Yrd. Doç. Dr. İklil Kurban), Ankara, TDK Yay.
• SARAÇ, M. A. Yekta (2002). Emri Divanı. İstanbul, Eren Yay. Tarama Sözlüğü, Ankara, TDK Yay.
• TARLAN, Ali Nihad, (1992). Necati Beg Divanı, Ankara, Akçağ Yay.
• TEKİN, Şinasi (2001). İştikakçının Köşesi, Ankara, Simurg Yay.
• TEKİN, Talat, (2004). Irk Bitig Eski Uygurca Fal Kitabı, Ankara, Öncü Kitap.
• TOP ARLı, Recep, (1992). İrşiidü 'I-Müıak ve 's-Selôtin, Ankara, TDK Yay.
• TOPARLI, Recep,- VURAL, Hanifi,- KARAATLı, Recep, (2003). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara, TDK Yay.
• TÜRK, Vahit, (2004). " "Sag" , "on" , "sol" Sözleri ve Kavram Alanları" , Türkbilig Türkoloji Araştırmaları, S. 7, ss. 125-136.
• UGURLU, Mustafa, (1987). Mimyetü'l-Guzat, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• YAVUZ, Prof. Dr. Kemal, (2000). Aşık Paşa Garib-nôme III, İstanbul, TDK Yay.
• YÜCE, Nuri, (1993). Mukaddimetü '1- Edeb, Ankara: TDK Yay.