Belgrad-ı Dârü’l-Cihâd

Yıl 2011, Cilt: 15 Sayı: 15, 13 - 37, 01.12.2011

Selim Aslantaş

Öz

In this article, the milestones and basic events concerning the conquest of Belgrade by Ottomans have been pointed out. Before dealing with the details of the topic, a general framework on the pre-ottoman history of Belgrade is going to be presented. Then Ottomans’ attempts to capture the city and the conquest of Belgrade in 1521 are going to be examined by mainly relying on the Ottoman sources. In the final part of the article, the importance of Belgrade, from the points of the military and socio-economic history of the Ottoman Empire, is going to be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Serbia, Belgrade, Ottoman Conquests.

BELGRAD-I DÂRÜ’L-CİHÂD

Öz

Bu makalede, Belgrad’ın Osmanlılar tarafından fetih sürecindeki önemli kilometre taşları ve konuyla ilgili temel olaylar ele alınmaktadır. Söz konusu meselenin detayına geçmeden önce Belgrad’ın Osmanlı hâkimiyetinden önceki tarihi hakkında genel bir çerçeve sunulacak, daha sonra Osmanlıların şehri ele geçirme teşebbüsleri ve nihayet 1521’de fethi, temelde Osmanlı kaynaklarına dayalı olarak incelenecektir. Makalenin son bölümünde ise Belgrad’ın Osmanlı askerî ve sosyo-ekonomik tarihi bakımından önemi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Sırbistan, Belgrad, Osmanlı Fetihleri.

Kaynakça

• Âşık Paşazâde. (1332). Tevârîh-i Âl-i Osman. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Babinger, F. (1944). Beiträge zur Frühgeschichte der Türkenherrschaft in Rumelien (14.-15. Jahrhundert). Brünn: R.M. Rohrer, 1944.
• Babinger, F. (1957). Der Quellenwert der Berichte über den Entsatz von Belgrad am 21./22. Juli 1456. Münih: BAW.
• Bain, R. N. (1892). The Siege of Belgrade by Muhammad II. July 1-23 1456. The English Historical Review, VII/26, 235-252.
• Bajraktarević, F. (1951). Kako su Turci Zvali Beograd. Istoriski Časopis, 3, 209–225.
• Baştav, Ş. (1991). Osmanlı Türk-Macar Tarihi Münasebetlerinde İlk Devir. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Bojanić, E. M. (2003). Putopis i Istorijski Izvor. Beograd u Delima Evropskih Putopisaca. (D. Kostić, Ed.). Belgrad: Balkanološki Institut, 45-54.
• Celâlzâde Mustafa. (1981). Tabakât ül Memâlik ve Derecât ül Mesâlik. P. Kappert (Yay.Haz.), Wiesbaden.
• Celâlzâde Salih Çelebi. (2008). Târih-i Sultan Süleyman. Seyid Ali Topal (Haz.), Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Čirković, S. (1982a). Godine Kriza i Previranja. Istorija Srpskog Naroda, II, 47-64.
• Čirković, S. (1982b). Srpska Vlastela u Borbi za Obnovu Despotovine. Istorija Srpskog Naroda, II: 373-390.
• Čubrilović, V. (Ed.). (1972). Istorija Beograda. I, Belgrad: Prosveta.
• Danişmend, İ. H. (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. I, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Deroko, A. (1950). Srednjevekovni Gradovi u Srbiji Crnoj Gori i Makedoniji. Belgrad: Prosveta.
• Dirimtekin, F. (1956). Belgrad’ın İki Muhasarası. İstanbul Enstitüsü Dergisi, II, 51-86.
• Djurdjev, D. (1986). Belgrade. Encyclopedia of Islam içinde (Second Edition, V.I, ss. 1163-1165).
• Djuric-Zamalo, D. (1992). Belgrad. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (c.5, ss. 407-409).
• Elezović G. ve Škrivanić, G. (1956). Kako su Turci Posle Više Opsada Zauzeli Beograd. Belgrad: Naučna Knjiga.
• Enciklopedija Jugoslavije. (1984). Belgrad. II, Zagrep: J.L.Z Miroslav Krleža.
• Engel, P. (1982). János Hunyadi: The Decisive Years of His Career, 1440-1444. From Hunyadi to Rakoczi: War and Society in Late Medieval and Early Modern Hungary, (J. M.Bak-B. Király, Ed.). New York: Atlantic Studies: 103-123.
• Engel, P. (2001). Realm of St. Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Londra: Tauris
• Evliya Çelebi. (2001). Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi. (5. Kitap), Y. Dağlı, S.A. Kahraman, İ. Sezgin (Yay. Haz.), İstanbul: YKY.
• Fine, J. V. A. (1987). The Late Medieval Balkans. Michigan: University of Michigan Press.
• Gökbilgin, T. (1970). Kanunî Sultan Süleyman’ın Macaristan ve Avrupa Siyasetinin Sebep ve Âmilleri, Geçirdiği Safhalar. Kanunî Armağanı, Ankara: TTK.
• Hadidî. (1991). Tevârih-i Âl-i Osman. N. Öztürk (Haz.), İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Hammer, V. J. (1827). Geschichte des Osmanischen Reiches. I, Pest: C. A. Hartlebens Verlage.
• Hammer, V. J. (1828a). Geschichte des Osmanischen Reiches. II, Pest: C. A. Hartlebens Verlage
• Hammer, V. J. (1828b). Geschichte des Osmanischen Reiches. III, Pest: C. A. Hartlebens Verlage
• Hasan Bey-Zâde Ahmed Paşa. (2004). Hasan Bey-Zâde Tarihi. II, Ş. N. Aykut (Haz.), Ankara: TTK.
• Historija Naroda Jugoslavije. (1953). I, Zagrep: Skolska Knjiga.
• Hoca Sadeddin. (1279). Tâcü’t-Tevârih. I, İstanbul.
• Hocazâde Mehmed Efendi. (1995). İbtihâcü’t-Tevârih. A. Akgün (Haz.), Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• İbn Kemal. (1991). Tevârih-i Âl-i Osman. VII. Defter, Ş. Turan (Haz.), Ankara: TTK.
• İbn Kemal. (1997). Tevârih-i Âl-i Osman. VIII. Defter, A. Uğur (Haz.), Ankara: TTK.
• İbn Kemal. (2000). Tevârih-i Âl-i Osman. IV. Defter, K. Imazawa (Haz.), Ankara: TTK.
• İbn Kemal. (1996). Tevârih-i Âl-i Osman. X. Defter, Ş. Severcan (Haz.), Ankara: TTK.
• İbrahim Peçevî. (1281-1283). Tarih-i Peçevî. I, İstanbul.
• İnalcık, H. (1986). Bayezid, Encyclopedia of Islam içinde (Second Edition, V. I, ss. 1117-1119)
• İnalcık, H. (1979). Hawâla. Encyclopedia of Islam içinde (Second Edition, V. III, ss. 283-285).
• İnalcık, H. (1991). Mehemmed II. Encyclopedia of Islam içinde (Second Edition, V. VI, ss. 978-981).
• İnalcık, H. (2002). Fâtih Sultan Mehmed (1432–1481) ve Zamanı, Franz Babinger’in Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı içinde (D. Körpe, Çev.). İstanbul: Oğlak Yayınları.
• İnalcık, H. (2005). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ, 1300–1600 (R. Sezer, Çev.). İstanbul: YKY.
• Jireček, K. (1877). Die Heerstraße von Belgrad Nach Konstantinopel und die Balkanpässe. Prag: Verlag F. Tempsky.
• Jireček, K. (1952). Istorija Srba (J. Radonić, Çev. ve İkmal Eden). II, Belgrad: Naučna Knjiga.
• Jorga, N. (1908). Geschichte des Osmanischen Reiches. I, Gotha: F. A. Perthes.
• Jorga, N. (1909). Geschichte des Osmanischen Reiches. II, Gotha: F. A. Perthes.
• Kalić, J. (1967). Beograd u Srednjem Veku. Belgrad: SKZ.
• Kalić, J. (1982). Veliki Preokret. Istorija Srpskog Naroda, II, 64-74
• Kalić, J. (2006). Tvrđava i Naselje u Srednjem Veku. Beogradska Tvđava u Prošlosti Sadašnjosti i Budućnosti, Belgrad: Srpska Akademija Nauka i Umetnosti.
• Kanitz, F. (1985). Zemlja i Stanovništvo od Rimskog Doba do Kraja XIX. Veka. Belgrad: Srpska Književna Zadruga.
• Kanitz, F. (1904). Das Königreich Serbien und das Serbenvolk. Band: 1, Leipzig: Bern Meyer.
• Kemâl, (2001). Selâtîn-nâme. Necdet Öztürk (Haz.), Ankara: TTK.
• Kostić, D. (2003). Tvrdjava, Podgradje, Grad: Nemački Pogled na Beograd. Beograd u Delima Evropskih Putopisaca, (D. Kostić, Ed.). Belgrad: Balkanološki Institut: 67-84.
• Kurtoğlu, F. (1940). Hadım Süleyman Paşa’nın Mektupları ve Belgrad’ın Muhasara Pilânı. Belleten, IV/13: 54–58.
• Kuzmanović D. (Ed.). (2006). Beogradska Tvrđava. Belgrad: Demokratska Stranka, Istraživačko-izdavački Centar.
• Küçükdağ, Y. (1994). Vezir-i Azam Pîrî Mehmed Paşa. Konya: Damla Ofset.
• Lütfi Paşa. (1341). Tevârih-i Âl-i Osman. İstanbul: Matbaa-i Âmire
• Mehmed Neşrî. (1995). Kitâb-ı Cihan-nümâ. I, F. R. Unat-M. A. Köymen (Haz.), Ankara: TTK.
• Musaffa Mehemmed Efendi. (2005). Kıt‘a-min Tarih-i Sultan Mahmud-ı Evvel. M. Çoruhlu (Haz.), Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Mustafa Ali. (2003). Künhü’l-Ahbār. II, M. H. Şentürk (Haz.), Ankara: TTK.
• Novaković, S. (1933). Srbi i Turci XIV i XV Veka. Belgrad: Prosveta.
• Oruç Beğ. (2007). Oruç Beğ Tarihi. N. Öztürk (Haz.), İstanbul: Çamlıca.
• Perjes, G. (1989). The Fall of Medieval Kingdom of Hungary: Mohacs 1526- Buda 1541. Colorado: Atlantic.
• Petrović, M. S. (2006). Kako je Postao Beograd. Belgrad: Srpska Književna Zadruga.
• Popović, P. (1950). Srbija i Beograd od Požarevačkog do Beogradskog Mira (1718–1739). Belgrad: Kultura.
• Ruhi. (1992). Ruhi Tarihi. H. E. Cengiz-Y. Yücel (Haz.), Belgeler, 18.
• Samardžić, R. (1961). Beograd i Srbija u Spisima Francuskih Savremenika XVI-XVIII Vek. Belgrad: Istorijski Arhiv Beograda.
• Solakzâde M. H. Ç. (1298). Tarih-i Solakzâde. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
• Spremić, S. (1982a). Početak Vladavine Đurđa Brankovića. Istorija Srpskog Naroda, II: 218-229.
• Spremić, M. (1982b). Prvi pad Despotovine. Istorija Srpskog Naroda, II.
• Subhi Mehmed. (2003). Müzâkerât-ı Sulhiyye Tarihçesi. E. Bilgin (Haz.), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Szakály, F. (1994). Nándorfehérvár, 1521: The Beginning of the End of the Medieval Hungarian Kingdom. (G. David-P. Fodor, Eds.). Hungarian-Ottoman Military and Diplomatic Relations in the Age of Süleyman the Magnificient, Budapest: Loránd Eötvös University.
• Szakály, F. (1979). Phases of Turco-Hungarian Warfare Before the Battle of Mohacs (1365-1526). Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, 33: 65-111.
• Şükrüllah. (2004). Behcetü’t-Tevârih. H. Almaz (Haz.), Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Şükrüllah. (2004). Behcetü’t-Tevârih. N. Atsız (Haz.), Osmanlı Tarihleri I içinde, İstanbul: Türkiye
• Tansel, S. (1953). Fâtih Sultan Mehmed’in Siyasi ve Askerî Faaliyeti. Ankara: TTK
• Tričković, R. (1970b). Položaj Beograda u Vojno-upravnom Sistemu Smederevskog Sandžaka Posle Beogradskog Mira 1739 god. Poseban Otisak iz Zbornika Oslobođenje Gradova u Srbiji od Turaka 1862–1867, Belgrad: Srpska Akademija Nauka i Umetnosti.
• Tričković, R. (1970a). Čitlučenje u Beogradskom Pašaluku u XVIII Veku. Zbornik filozofskog Fakulteta, XI/1: 525-549.
• Tričković, R. (1992). Beograd pod Turskom Vlašću. Zbornik za Orijentalne Studije, I: 92-137.
• Tursun Bey. (1977). Târîh-i Ebü’l-Feth. Mertol Tulum (Haz.), İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Kapıkulu Ocakları. I, Ankara: TTK.
• Vilovsky, T. S. (1908). Belgrad Unter der Regierung Kaiser Karls VI. Wien: A. Holzhausen.
• Vilovsky, T. S. (2006). Singidunum. Belgrad: Srpska Književna Zadruga.
• Yılmaz, Ş. M. (2006). ‘Koca Nişancı’ of Kanuni: Celalzâde Mustafa Çelebi, Bureaucracy and “Kanun” in The Reign of Suleyman The Magnificent (1520–1566). Doktora Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• Yinanç, M. H. (1979). Bayezid I. İslam Ansiklopedisi, II, 369-392.
• Yurdaydın H. (1961). Kanunî’nin Cülûsu ve İlk Seferleri. Ankara: TTK.
• Yurdaydın H. (1965). Celâlzâde Salih’in Süleymannâmesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIV, 1-22.
• Zachariadou E. (1964). The First Serbian Campaigns of Mehemmed II (1454,1455). Annali, XIV, 837-840.
• Zinkeisen, J. W. (1840). Geschichte des Osmanischen Reiches in Europa. I, Hamburg: F. Perthes.
• Zinkeisen, J. W. (1854). Geschichte des Osmanischen Reiches in Europa. II, Hamburg: F. Perthes.
• Zirojević, Z. (1974). Tursko Vojno Uređenje u Srbiji (1459-1683). Belgrad: Istorijski Institut.