The Thoughts of an French Adventurers on War and Diplomacy: The Treatises of Humbaracı Ahmed Pasha (Count Alexander Bonneval)

Yıl 2011, Cilt: 15 Sayı: 15, 205 - 228, 01.12.2011

Fatih Yeşil

Öz

This article searches for the two treatises for being presented to the Sublime Porte written by Count Alexander Bonneval also known as Humbaracı Ahmed Pasha in the Ottoman Empire. Ahmed Pasha, in the first treatise which was written in the very beginning of his carrier in Istanbul, shares his knowledge on the contemporary state and army organizations with the Ottoman government. On the other hand, with the treatise, he was trying to legitimize his activities in Istanbul. The second treatise, written by Ahmed Pasha, is on the politic and diplomatic events occurring between the Wars of Spanish Succession and the Wars of Austrian Succession. Ahmed Pasha criticized the Ottoman government which could inadequately employ diplomacy as an instrument in international relations. In the treatise, he also pointed out the insufficient knowledge of the Sublime Porte on European diplomacy and political history.

Anahtar Kelimeler

Alexander Bonneval, Humbaracı Ahmed Pasha, war, army, diplomacy, Ottoman Empire, treatise, Europe, Spain, Austria, Bâb-ı Âli, War of Succession.

BİR FRANSIZ MACERAPERESTİN SAVAŞ VE DİPLOMASİYE DAİR GÖRÜŞLERİ: HUMBARACI AHMED PAŞA’NIN (KONT ALEXANDER BONNEVAL) LÂYİHALARI

Öz

Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu’nda Humbaracı Ahmed Paşa olarak bilinen Kont Alexander Bonneval tarafından Bâb-ı Âli’ye sunulmak üzere kaleme alınmış olan iki lâyiha incelenmektedir. Ahmed Paşa, İstanbul’daki kariyerinin hemen başında kaleme aldığı ilk lâyihada bir taraftan Avrupa’daki çağdaş devlet ve ordu organizasyonu konusundaki bilgilerini Osmanlı idaresiyle paylaşırken, diğer taraftan da İstanbul’daki faaliyetlerini meşrûlaştırmaya çalışmaktaydı. Ahmed Paşa tarafından kaleme alınan ikinci lâyiha ise İspanya Veraset Savaşları ile Avusturya Veraset Savaşları arasında Avrupa’da gelişen siyasî ve diplomatik olaylar üzerinedir. Osmanlı yönetimini dışilişkilerde diplomasiyi bir araç olarak yeterince kullanmaması sebebiyle eleştiren Ahmed Paşa, söz konusu lâyihada Bâb-ı Âli’nin Avrupa diplomasisi ve siyasî tarihine dair bilgi eksikliğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Alexander Bonneval, Humbaracı Ahmed Paşa, savaş, ordu, diplomasi, Osmanlı İmparatorluğu, lâyiha, Avrupa, İspanya, Avusturya, Bâb-ı Âli, Veraset Savaşları.

Kaynakça

• Yayımlanmamış Kaynaklar
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• Ali Emiri Tasnifi (AE) I. Mahmud 5865
• Cevdet Askeriye (CAS) 14296; 33101; 40644; 45137; 49344; 53594.
• Cevdet Hariciye (C. Hariciye) 6543; 6679; 7009; 7897; 8156.
• Süleymaniye Kütüphânesi (SK)
• Ahmed Paşa, Avrupa Devletlerinin Ba’zı Ahvâl-i Târihçesi, Esad Efendi Kitapları no: 3889.
• İcmâl’üs-sefâin fi Bihâr’ül-‘âlâm, Esad Efendi Kitapları no: 2035 ve 2062/2.
• İstanbul Üniversitesi Nâdir Eserler Kütüphânesi (İÜKT)
• Ahmed Paşa, Risâle-i Ahmed Bey Ahvâl-i Nemçe, no: TY 6946.
• Ahmed Paşa, Nemçe Çasarı Hükümetine ve Ahvaline Dair, no: TY 6102.
• Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi
• Ahmed Paşa, Avusturya ve Prusya’nın Kuvvâ-i ‘Askerîyyesi Hakkında Rapor. Emanet Hazinesi (EH) no:1438, vr. 234b-280a.
• Fatih Millet Kütüphanesi (MKTB)
• Ahmed Paşa, Avrupa Devletlerinin Ba’zı Ahvâl-i Târihçesi. Ali Emiri Kitapları (AE) no: 70.
• Yayımlanmış Eserler
• Anderson, M. S. (1988). War and Society in Europe of the Old Regime (1618-1789). Londra.
• Allerneuestes Bespräche im Reiche Derer Todeten Zwischen dem Tapfern Fürsten Leopold Maximilian Fürsten von Anhalt Dessau und dem Türkischen Bassa Grafen von Bonneval. Braunschweig ve Leipzig, 1752.
• Arneth, A. (1858). Prinz Eugen von Savoyen (1719-1736). Cilt III. Viyana.
• Baysun, C. (1997). Ahmed Paşa (Bonneval, Humbaracıbaşı). İslam Ansiklopedisi, I, 199.
• Benedikt, H. (1950). Bonneval und Prinz Eugen. Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung, 58, 478-502.
• Benedikt, H. (1959). Der Pascha-Graf Alexander von Bonneval, 1675-1747. Graz.
• Berkes, N. (1978). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul.
• Beydilli, K. (1991). Bonneval’in İzinde: Mühtedi Osman Bey veya Avusturyalı Firari General Karlo de Kotzi. Osmanlı Araştırmaları, 11, 73-99.
• Bonneval, A. (1755). Memoires du Comte de Bonneval. Cilt III. Londra
• Bonneval, A. (1750). Memoirs of the Bashaw Count Bonneval. Cilt III. Londra
• Bowen, H. (1954). Ahmed Paşa. The Encyclopaedia of Islam, I, 199.
• Ergin, O. (1977). Türkiye Maarif Tarihi. I, İstanbul.
• Eyice, S. (1976). II. Rakoczi Ferenc’den Hatıralar. Türk-Macar Kültür Münasebetleri Işığı Altında II. Rakoczi Ferenc ve Macar Mültecileri Sempozyumu, İstanbul, 68-124.
• Gorceix, S. (1949). Bonneval Pacha, Pacha a Trois Queues Une Vie d’Adventures au XVIII siécle. Paris.
• Guerlac, H. (1986). Vauban: The Impact of Science on War. (P. Paret Ed.). Makers of Modern Strategy from Machiavelli to the Nuclear Age, New Jersey: 64-90.
• Hintze, O. (1975). Military Organization and the Organization of State. (F. Gilbert, Ed.). The Historical Essays of Otto Hintze, New York.
• Hochedlinger, M. (2003). Austria’s Wars of Emergence (1683-1797). Londra.
• Jorga, N. (2005). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (N. Epçeli Çev.). Cilt V. İstanbul.
• Levy, A. (1982). Military Reform and the Problem of Centralization in the Ottoman Empire in the Eighteenth Century. Middle Eastern Studies, 18, 227-249.
• Lockyer, R. (1993). Habsburg and Bourbon Europe (1470-1720). Londra.
• Mckay, D. ve Scott, H. M. (1983). The Rise of the Great Powers, 1648-1815. Londra.
• Mehmed Arif (1328). Humbaracı Ahmed Paşa (Bonneval). Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası (TOEM), 18-19-20. sayılar.
• Mehmed Raif (1314). Mirât-ı İstanbul. İstanbul.
• Özcan, A. (1988). Humbaracı Ahmed Paşa. DİA, XVIII, 351-353.
• Salih Münir Paşa. (1907). Bonneval Pacha, son Influence sur les Relations Extérieures de la Turquie. Revue d’Histoire Diplomatique, (Ayrı Basım).
• Shay, M. L. (1944). The Ottoman Empire from 1720 to 1734 as Revealed in Despatches of the Venetian Baili. Urbana.
• Steele, D. ve Dorland, T. (2005). The Heirs of Archimedes, Science and the Art of War through the Age of Enlightenment. Cambridge Mass.
• Subhî Mehmed Efendi. (2007). Subhî Tarihi. M. Aydıner (Haz.), İstanbul.
• Tayyarzâde Ahmed Ata. (1291-1293). Târih-i Ata. Cilt I. İstanbul.
• Tott, F. (1785). Memoirs of Baron de Tott. III, Londra.
• Tupetz, T. (1878). Der Türkenfeldzug von 1739 und der Friede von Belgrad. Historische Zeitschrift, 40, 1-51.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları. II, Ankara.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1995). Osmanlı Tarihi. IV-I, Ankara.
• Vandal, A. (1885). Le Pacha Bonneval. Paris.
• Vandal, A. (1887). Une Ambassade Française en Orient sous Louis XV, La Mission du Marquis de Villeneuve (1728-1741). Paris.
• Wagner, F. (1948). Europa im Zeitalter des Absolutismus. 1648-1789, Münih.
• Wilson, P. (1998). German Armies, War and German Poitics, 1648-1806. Pennsylvania.