An Island in the Middle of the Central Asia: Kyrgyzstan

Yıl 2011, Cilt: 15 Sayı: 15, 419 - 447, 01.12.2011

Yunus Emre Gürbüz

Öz

During the last twenty years after the independence, Kyrgyzstan was known as an “island of democracy”. Although there have been some periods with rising doubts about this argument, after two popular uprisings Kyrgyzstan has once again taken up its democratization process. This reflects that Kyrgyzstan is not just an island on terms of the democracy experiment. Kyrgyzstan with its geography, history and culture differs from its neighbors. These differences have created the people demanding democracy. In this article, these differences and their effects to the process in last twenty years will be studied, and finally the attention will be drawn to the opportunities of Kyrgyzstan for Turkey.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyzstan, democracy, Akayev, Bakiyev, transition period, Turkey and Central Asia.

ORTA ASYA’NIN ORTASINDA BİR ADA: KIRGIZİSTAN

Öz

Kırgızistan, bağımsızlıktan sonra geçen yirmi yılda bir “demokrasi adası” olarak tanınmıştır. Zaman zaman bu yargının gölgelendiği dönemler olsa da, yaşanan iki isyanın ardından ülke tekrar demokratikleşme sürecine kaldığı yerden devam etmiştir. Bu, Kırgızistan’ın sadece demokrasi deneyi açısından Orta Asya’da bir ada olmadığını göstermektedir. Kırgızistan coğrafyası, tarihi ve kültürü ile de farklı bir ülkedir. Bu farklılıklar, onun demokrasi talep eden bir halka da sahip olmasını sağlamıştır. Bu yazıda bu farklılıklar ve son yirmi yıllık sürece yansıması değerlendirilecek; son olarak Türkiye açısından Kırgızistan’ın sunduğu olanaklar üstünde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, demokrasi, Akayev, Bakiyev, geçiş süreci, Türkiye ve Orta Asya.

Kaynakça

• Abazov, R. (2004). Historical Dictionary of Kyrgyzstan. Oxford: The Scarecrow Press.
• Allworth, E. (Ed.). (1994) Central Asia, 130 Years of Russian Dominance, a Historical Overview. Durham, NC: Duke University Press.
• Anderson, J. (1999). Kyrgyzstan: Central Asia’s Island of Democracy. Harwood Academic Publishers.
• Barthold, V. V. (1963). Kyrgyzy: Istoricheskii Ocherk. Cilt II. Moskova: Sochineniia.
• Baştuğ, S. (1999). Tribe, Confederation and State Among the Altaic Nomads of the Asian Steppes. Rethinking Central Asia. K. A. Ertürk (Haz.), Beyrut: Ithaca Press.
• Borovkova, L. A. (1989). Zapad Zentral’noi Azii vo II Veke do Nashei Ery. Moskova: Nauka.
• Cigitov, S. (2006). Sailican Cigitov ve Dünyası. O. Söylemez ve K. Göz (Haz.), Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları.
• d’Encausse, H. C. (1981). Decline of an Empire: The Soviet Socialist Republics in Revolt. New York: Harper Colophon Books.
• Dairov, I. (2011). Ob Istorii Kyrgyzov. 1 Ekim 2011 tarihinde http://www.akipress.org/kghistory/news:6321 adresinden erişildi.
• Ecsedy. H. (1972). Tribe and Tribal Society in the 8th Century Turk Empire. AOH 25(1972). 245-262.
• Fried, M. (1975). The Notion of Tribe. Menlo Park, California: Cummings Pub. Co.
• Golden, P. B. (2000). I will give the People unto thee – The Chinggisid Conquest and Their Aftermath in the Turkic World. JRASS Series 3,10, 1, 21-41.
• Gumilev, L. N. (2007). Eski Türkler. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Gürbüz, Y. E. (2006, Aralık). Demokrasi Adasının Demokrasiyle İmtihanı. Birikim, 212, 49-58.
• Halperlin, J. C. (1987). Russia and the Golden Horde. Indiana University Press, Bloomington.
• İsakov. B. (2009). XVIII ve XIX Yüzyıllarda Kırgızların Sosyal ve Ekonomik Tarihi: Sayak Uruusu (Boyu) Örneği. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.
• Khudiakov, Yu. S. (1995). Kyrgyzy na Prostorah Azii. T. Tchorotegin (Haz.), Bişkek: Soros Kyrgyzstan Foundation, Transformation of Humanitarian Education in the Kyrgyz Republic Program.
• Lud, L.A. (1999). Kırgız Cumhuriyeti’nin İlk Cumhurbaşkanı Askar Akayev. Ankara: TİKA, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Basın Müşavirliği.
• Mamayusupov, Ö. (2003). Vaprosu (problemy)Religii na Perehodnom Periode. Bişkek: Gosudarstvennaya Komissiya Pri Pravitelsvte Kırgızskoy Respubliki po Delam Religii.
• Manz, B. F. (1978, September). The Clans of the Crimean Khanate, 1466-1532. Harvard Ukrainian Studies, 3: 282-309.
• Osmonov, A.O. (2006). Kırgız Respublikasının Fizikalık Geografiyası 8. Bilim Kütü. Bişkek.
• Rahimdinova, A. (2007). Dini Toplulukların İbadet Biçimlerinin İncelenmesi için Bir Laboratuar Olarak Bağımsızlık Sonrası Kırgızistan: Bişkek’te Faaliyet Gösteren Baptistler, İsa Kilisesi, Yedinci Gün Adventistleri Üstüne Karşılaştırmalı bir Çalışma. Yayınlanmamış Bitirme Tezi: Tez Danışmanı: Öğr. Gör. Yunus Emre Gürbüz. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.
• Schamiloglu, U. (1986). Tribal Politics and Social Organization in the Golden Horde. Unpublished Ph.D. Thesis Dissertaion Subm. to Columbia University.
• Shimomura, N. (2008). Kyrgyz Reoublic Bishkek-Osh Road Rehabilitation Projects (I) (II). Field Survey, September 2008. 2 Ekim 2011 tarihinde http://www.jica.go.jp/english/operations/ evaluation/oda_loan/post/2009/pdf/kyrgyz01.pdf. adresinden erişildi.
• Sinor, D. (2000). [Kök]Türk İmparatorluğunun Kuruluşu ve Yıkılışı (T. Tekin, Çev.). Erken İç Asya Tarihi. D. Sinor (Der.), İstanbul: İletişim Yayınları, 383-424.
• Somuncuoğlu, T. (Haz.). (2011, Şubat). Kırgızistan Ülke Raporu. Ankara: T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi.
• Şahin, İ. (2009). Osmanlı-Kırgız Göçebe Hayatında Sosyo-Kültürel Yapılanmalara Dair. CIEPO Interim Symposium on the Asiatic Roots of the Pre-Ottoman and Ottoman Culture. 24-29 Ağustos.
• Şahin, İ. (2011, Şubat). Eurasia Twenty Years After: 1991 in Retrospect. The Maulana Abul Kalam Azad Institute of Asian Studies (MAKAIAS), Kolkata, Hindistan.
• Tchroev, T. (2002). Historiography of Post-Soviet Kyrgyzstan. International Journal of Middle East Studies. 34, 351-374.
• Tekin, T. (2010). Orhon Yazıtları. Ankara: TDK Yayınları.
• Togan, İ. (Yayınlanacak). Boy Devlet İlişkileri ve ‘Buluo’ (Bölük) Meselesi. İsenbike Togan Toplu Eserler. İstanbul: İşbankası Yayınları.
• Togan. İ. (1998). Flexibility and Limitation in Steppe Formations. Leiden: Brill.
• Togan, Z. V. (1981). Bugünkü Türkili Türkistan ve Yakın Tarihi. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• İnternet Kaynakları:
• http://demoscope.ru/weekly/pril.php adresinden 1 Eylül 2011tarihinde erişildi.
• http://eng.24.kg/community/2011/09/12/20253.html. adresinden 12 Eylül 2011 tarihinde erişildi.
• http://kyrgyzembassy.org.tr/html/iliskiler.htm adresinden 1 Eylül 2011 tarihinde erişildi.
• http://www.eurasianet.org/node/63397 adresinden15 Eylül 2011 tarihinde erişildi.
• http://www.imf.org/external/country/kgz/rr/index.htm adresinden 28 Eylül 2011 tarihinde erişildi.
• http://www.rferl.org/content/article/1070130.html adresinden 12 Eylül 2011 tarihinde erişildi.
• http://www.sde.org.tr/tr/haberler/1465/atambayev-turkiye-rusya-ve-kirgizistan-birlik-kursun.aspx adresinden 30 Nisan 2011 tarihinde erişildi.
• http://www.stat.kg adresinden 28 Nisan 2011 tarihinde erişildi.
• http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90230.htm adresinden 27 Eylül 2011 tarihinde erişildi.
• http://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/kyrgyz_republic_e.htm adresinden 28.09.2011 tarihinde erişildi.
• https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kg.html adresinden 26 Eylül 2011 tarihinde erişildi.
• https://www.jw-media.org/kgz/20110630 adresinden 12 Eylül 2011 tarihinde erişildi.