Constitution of Modern Sports in Turkey during the Transition from Empire to Republic and in the Early Republican Period

Yıl 2014, Cilt: 21 Sayı: 21, 301 - 317, 01.12.2014

Betül Yarar

Öz

Having great influence over the Republican period, many sport institutions and sport politics were going back to the period of First Constitutional Monarchy. Since then, sport has begun to achieve to a new social meaning. Within the modernisation process, being the roots of many present sport branches, sport practices, which were considered as part of military education in the Ottoman period, were transformed into practices that had to be carried out by everyone in order to keep himself-herself in health and form. Especially in parallel to the establishment of the nation-state, sport was reorganized as a national field for all citizenships. For the newly constituted Turkish Republic, sport was turned to be an influential sphere of activity which would function for raising healthy, disciplined and patriotic citizens and for symbolising national unity in the international domains. Main expectations of founding elites were to bring up bodily strong and morally potent generation. Here, the main social role of women were to be symbols of modernity by participating into sport activities and to be good mothers who were capable of giving birth to healthy children of the nation. This paper aims to analyse the emergence of sport as a field of new modern nation state and its changing social meaning under the impact of great social transformation called modernisation in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Turkey, modernisation, history of sport, Foucault, female athletes.

OSMANLI’DAN CUMHURİYETE GEÇİŞ SÜRECİ VE ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRKİYESİ’NDE MODERN SPORUN KURULUŞU

Öz

Cumhuriyet dönemine yön veren pek çok spor kurumunun ve politikasının temelleri I. Meşrutiyet dönemine kadar uzanır. Bu yıllardan itibaren spor yeni bir anlam kazanır. Osmanlıda savaş eğitiminin bir parçası olarak görülen ve bugünkü spor dallarının kökenlerini oluşturan faaliyetler, modernleşme süreci içinde herkesin sağlık ve bedensel disiplin adına yapması gereken spor faaliyetlerine dönüşür. Özellikle ulus-devletin kuruluşuyla beraber, spor vatandaşların katılımı için ulusal bir alan olarak yeniden düzenlenir. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti devleti için artık sağlıklı, disiplinli ve vatansever vatandaşlar yetiştirme ve uluslararası arenada ulusal birliği ve varlığı sembolleştirme işlevleri gören etkin faaliyetlerin bir alanıdır. Kurucu seçkinlerin öncelikli beklentileri, spor yoluyla vücutça sağlam ve ahlaklı bir neslin yetiştirilmesidir. Burada kadınların temel rolü ise hem yeni ve bilime dayalı bedensel aktivitelere katılarak modernliğin göstergeleri olmak hem de ulusa sağlıklı evlatlar bahşeden anneler olmaktır. Bu çalışmada, sporun ulus-devletin toplumsal alanı haline gelişi ve Türkiye’de çağdaşlaşma/asrileşme adı altında yaşanan büyük dönüşümün etkisiyle sporda yaşanan anlam dönüşümü ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, modernleşme, spor tarihi, Foucault, kadın sporcular.

Kaynakça

• Ahmad, F. (1999). Modern Türkiye’nin Oluşumu. Kaynak Yayınları.
• Akın, Y. (2004). Gürbüz ve Yavuz Evlatlar: Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Andrews, L. D. (1993). Desperately Seeking Michel: Foucalt’s Genealogy, the Body and Critical Sport Sociology. Sociology of Sport Journal, 10, 148-167.
• Boratav, K. (1988). Türkiye İktisat Tarihi (1908-1985). İstanbul: Gerçek.
• Çapan, Ş. (1999). Türk Sporunda Selim Sırrı Tarcan. Muğla: Ünay Yayınları.
• Dean, M. (1994). Critical and Effective Histories: Foucault's Methods and Historical Sociology. Routledge. New York.
• Fişek, K. (1980). Spor Yönetimi. Ankara: A.Ü. SBF Yayını.
• Fişek, K. (1983). Türkiye’de Spor. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Foucault, M. (1972). The Archaeology of Knowledge. London, Routledge.
• Foucault, M. (1976). Discipline and Punish. New York: Pantheon.
• Foucault, M. (1988). Politics and Reason. M. Foucault: Politics, Philosophy, Culture: Interviews and Other Writings 1977-1984. London: Routledge.
• Foucault, M. (1990). The History of Sexuality, Vol. 1. Harmondsworth: Penguin.
• Hiçyılmaz, E. (t.y.). Türk Sporunun Yapısal Analizi.
• Keyder, Ç. (1993). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınlar.
• Rabinow, P. (1991). The Foucault Reader: An Introduction to Foucault's Thought. London: Penguin.
• Rose, N. (1993). Government, Authority and Experties in Advanced Liberalism. Economy and Society. 23(3), 283-299.
• Teoman, S. (2001). Kadın ve Spor: Ajanda İstanbul. İstanbul: Kadın Kütüphanesi Yayınları.
• Yarar, B. (1999). Popüler Kültür ve Siyaset: 1980’lerde Yeni Sağ ve Futbol. Mürekkep Dergisi, 13.
• Yarar, B. (2005). Hegemonic Struggle, the State and Popular Culture The case of Football in Turkey. European Journal of Cultural Studies, 8,197-216.
• Yarar, B. (2006). Türkiye’de Ataerkil Kültür ile Spor Arasındaki İlişkiler: 1920’ler ve 1930’larda Kadın ve Spor. Türk(iye) Kültürleri (G. Putlar, T. Erman, Ed.). Ankara: Tetragon Yayınları.
• Yarar, B. (2009a). Politics and/of Popular Culture: Football and Arabesk Music in the Times of the New Right in Turkey. Vdm Verlag.
• Yarar, B. (2009b). Türkiye'de Modernleşme Süreci İçinde ve Spor Alanında Toplumsal Cinsiyete Dayalı Yeni Beden Ekonomisinin ve Kadının Toplumsal Kimliğinin Kuruluşu ve Dönüşümü. TUBİTAK 106K026 Nolu Proje Sonuç Raporu.
• Yeşilkaya, N. (1999). Halkevleri: İdeoloji ve Mimarlık. İstanbul: İletişim Yayınlar.
• Görüşmeler
• Faik Gökay, 1919 Doğumlu, Beden Eğitimi Öğretmeni ve Spor Oyunları Federasyonu Yöneticisi, İstanbul’da Yaşıyor, görüşme 2007 yılında gerçekleştirildi.
• Feriha Şakar, 1930 İstanbul-Pendik Doğumlu, Emekli Beden Eğitimi Öğretmeni, Evli Değil, Görüşme 2007 yılında İstanbul Pendik’de gerçekleştirildi.
• Pakize Gökay, 1920 Doğumlu, Beden Eğitimi Öğretmeni, Üniversite Mezunu, İstanbul’da yaşıyor, Görüşme 2007 yılında gerçekleştirildi.
• Üner Teoman Ulupınar, 1932 Doğumlu, Koşucu, İstanbul Yüksekokul Mezunu, Sanatçı, Evli, İstanbul’da yaşıyor, görüşme 2006 yılında gerçekleştirildi.