Osmanlı Kadınlannın Hukuksal Haklarını Kullanımı Hakkında Bazı Değerlendirmeler

Yıl 2007, Sayı: 6, 75 - 91, 01.06.2007

Jülide Akyüz Orat

Öz

Günümüz araştırmalarında dikkat çeken konulardan biri kadın çalışmalarıdır. Tüm dünya için de bu geçerlidir. Son zamanlarda "Osmanlı kadınlarına" yönelik çalışmaların hız kazandığı bir vakıadır. Günümüzde dahi çoğu kadının hukuksal haklarını bilerek ya da bilmeyerek kullanamadığı aşikarken, bu çalışmada "konuşan kadınlar"dan hareketle Osmanlı kadınlarının hukuk kullanımına dair birtakım değerlendirmelerde bulunulacaktır. Bunun için toplumsalolayların kayıt altına alındığı Kadı Sicilleri denen belgelerdeki verilerden istifade edilecektir. Kadınlar ne yerdi, ne giyerdi, ne içerdi değil belki ama, haklar özellikle de kadın hakları var mıydı ve nasıl kullanılıyordu sorularına cevap aranmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, hukuk, kadın, mahkeme

Kaynakça

• AKMAN, Mehmet, (2004). Osmanlı Devleti'nde Ceza Yargılaması, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• AKYÜZ, Jülide, (2003). Ankara 'mn Bütüncül Tarihi çerçevesinde XVIII. Yüzyılda Ankara (Şer'iye Sicillerinin Sayısal ve Muhteva Analizi Denemesi), (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara.
• AKYÜZ, Jülide, (2005). "Evlenme Sözleşmesinin Önemli Bir Ögesi Olan "Mehir" Hakkında Bazı Düşünceler", AÜ DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, S.37, Ankara. 214-228.
• ALTINDAL, Meral, (1994). Osmanlıda Kadın, İstanbul: Altın Kitaplar.
• AYDIN, Mehmet Akif, (1986). "Osmanlı Hukukunda Kaza! Boşanma Tefrik", Osmanlı AraştırmalarıN, İstanbuL.
• BAER David- GÖÇEK Fatrna Müge, (2000). "18. Yüzyıl Galata Kadı Sicillerinde Osmanlı Kadınlarının Toplumsal Sınırları", Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 47-62.
• BİLMEN, Ö. Nasuhi, (1969). Hukukı lslômiyye ve Istılahatı Fıkhıyye Kamusu İstanbuL.
• ERTEN, Hayri, (2001). Konya Şer'iyye Sicilleri ışığında Ailenin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı (XVIII. YY. İlk Yarısı), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• fAROQHI, Suraıya, (2000). "18. Yüzyıl Anadolu Kırsalında Suç, Kadınlar ve Servet", Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 7-26.
• fERRUH, Ömer, İslam Aile Hukuku, Çeviren: YusufZiya Kavakçı, İstanbul, 1994.
• IMBER, Colın, (2000). "Kadınlar, Evlilik ve Mülkiyet: Yenişehirli Abdullah'ın Behcetü'l-Fetava'sında Mehir", Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Editör: Madeline C. Zılfı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 77-100.
• İNALCIK, Halil, "İmtiyazat", EP/I, p. 1178-1189.
• JENNINGS, Ronald C., (1975. "Women In Early 17th Century Ottoman Judicial Records-The Saharia Court of Anatolian Kayseri", Journal of The Economic And Social History of The Orient (JESHO), 18, 53-114.
• JENNINGS, Ronald C., (1975). "The Office ofVekll (Wakil) in 17th Century Otoman Sharia Courts", Studia Islamica, 42, 47-169.
• JENNINGS, Ronald C. (1993). "Divorce in the Ottoman Sharia Court of Cyprus, 1580-1640", Studia İslamica, 78, 155-167.
• ÖZEL, Ahmet, (1998). İslam Hukukunda Ülke Kavramı Darülislam Darülharb, İstanbuL.
• SCHACHT, J, (1960). "Aman", EP/I, 429-430.
• SHMUELEVITZ, Aryeh, (2002). "Osmanlı İmparatorluğu'nda Kadınların Sosyo- Ekonomik Statüsü XIX. Yüzyılın Başlannda Yafa Kadınlannın Durumu", Türklerl14, Çeviren: Burcu Yorulmaz, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. 25-27.
• SONBOL, Amıra, (2000). "Osmanlı Mısır'ı ve Modem Mısır'da Tecavüz ve Hukuk", Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• ZARINEBAF-SHAHR, Fanba, (2000). "Osmanlı Kadınları ve 18. Yüzyılda Adalet Arama Geleneği", Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Editör: Madeline C. Zılfı, Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, 204-221.
• ZILFI, Madeline C, (2000). "Geçinemiyoruz: "18. Yüzyılda Kadınlar ve Hul", Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Editör: Madeline C.Zılfı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, 251-283.
• ZUHAYLİ, Vehbe, (1994). İslam Fıkhı Ansiklopedtsi, Çeviren: Ahmet Efe-Beşir Eryarsoy-H.Fehmi Ulus-Abdurrahim Ural-Yunus Vehbi Yavuz-Nurettin Yıldız, İstanbuL.