Ölü Bir Deniz Romanına Psikanalitik Bir Yaklaşım

Yıl 2011, Cilt: 14 Sayı: 14, 119 - 136, 01.06.2011

Nurtaç Ergün

Öz

Eleştiri kuramları, edebî eseri farklı yönlerden inceleme ve eser üzerinde değişik bakış açıları geliştirme imkânı sağlar. Psikoloji biliminin dünya üzerindeki hızlı gelişimiyle edebiyatta da psikanalitik kuram kendini gösterir. Psikanaliz, edebiyat ortamında – yaratıcı, ürün, okur – üç farklı odaklı bir eleştiri kuramı olarak belirir.

Bu çalışmada, yapıtlarında bireyin psikolojisini büyük bir ustalıkla işleyen Erhan Bener’in 1983 yılında yayımlanan Ölü Bir Deniz isimli romanının, psikanalitik eleştiri aracılığıyla, metin merkezli tahlili amaçlanmaktadır. Yazıda edebiyat- psikoloji ilişkisi üzerinde durularak psikanaliz kuramının kısaca tarihçesi verilmiş, kuramın edebî metinlerin incelenmesinde ne gibi bir yere sahip olduğundan bahsedilmiştir.

Eserdeki karakterlerin, psikanalitik kuram yoluyla, ruhsal yapılarının ortaya konması ve davranışlarının çözümlenmesi psikanalitik eleştirinin, eseri anlamlandırmada kullanılan yöntemidir.

Anahtar Kelimeler

Erhan Bener, Ölü Bir Deniz, psikanaliz, psikanalitik eleştiri, Türk romanı

Kaynakça

• Aytaç, G. (1984, Nisan). Ölü Bir Deniz ve Erhan Bener. Sanat Olayı, 23, 38–42.
• Bener, E. (2001). Ölü Bir Deniz. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bener, E. (2000, Nisan). Roman Anlayışım ve Romanın Geleceği Üzerine. Dil Dergisi, 90, 78–81.
• Cebeci, O. (2004). Psikanalitik Edebiyat Kuramı. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Freud, S. (2000). Psikanaliz Üzerine. İstanbul: Say Yayınları.
• Freud, S. (2000a). Yaşamım ve Psikanaliz. İstanbul: Say Yayınları.
• İnal, T. (1979). Ruh Çözümsel Yazın Eleştirisi ve Freud. Batı Edebiyatları Araştırma Dergisi, I, 76–83.
• İşler, E. (2002, Aralık). Erhan Bener’in Ölü Bir Deniz’ini Eylem Düzleminde Okumak ve Anlamlandırmak. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 28–29, 83–96.
• Jung, C. G. (1997). Analitik Psikoloji. İstanbul: Payel Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Ü. (1984, Nisan). Ölü Bir Deniz İsimli Romanı Üzerine Erhan Bener’le Bir Konuşma – Erhan Bener: Türk Halkının Sevdaya Bakışı İnsancıldır. Sanat Olayı, 23, 42–44.
• Kraus, W. (1982, Mayıs-Haziran). Sigmund Freud ve Yazın. Yazko Çeviri, 6, 76–92.
• Moran, B. (1991). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem Yayınevi,
• Özkırımlı, A. (1983, 25 Ağustos). İki Yalnızın Bir Düş Kadar Güzel Olan Aşklarının Romanı (Ölü Bir Deniz). Cumhuriyet, 5.
• Samurçay, N. (1985, Aralık). Ölü bir Deniz. Varlık, 53, 939, 28–29.
• Seyda, M. (1985, Haziran). Türk Roman ve Öyküsü Ölü Bir Deniz. Gösteri, 55, 31–32.
• Uyguner, M. (1984, Şubat). Ölü Bir Deniz. Günümüzde Kitaplar, 2, 14, 12–15.
• Wellek, R. ve Warren, A. (1969, Ocak). Edebiyat ve Ruhbilimi. Yeni Dergi, V,52, 66–77.
• Yılmaz, D. (1984). 1983’te Türk Romanı-Ölü Bir Deniz. Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı, Türkiye Yazarlar Birliği, 263.
• Yücel, T. (2000, Mayıs). Ruhçözümleyim ve Yazın Eleştirisi. Milliyet Sanat Dergisi, 479, 7.