Osmanlı'da "Şehir" ve Şehri Geliştiren Unsurlardan Biri Olarak Ayarılar: Vidin ve Rusçuk Örneği (18.Yüzyll)

Yıl 2005, Sayı: 2, 149 - 168, 01.06.2005

Nagehan Üstündağ Özdemir

Öz

Bu çalışmada, şehir tarihi araştırmalarında kavram kullanımına ve içeriğine vurgu yapılarak, 18. yüzyılda Osmanlı Balkanlarındaki Vidin ve Rusçuk şehirleri örneğinde şehir gelişimine ayanların katkısı ele alınmaktadır. Yaşayan'bir organizma olarak şehirlerin, içinde barındırdığı insanların tercihlerinden, yaşam şekillerinden nasıl etkilendiği konusunda bir örnek gösterebilmek amacıyla, 18. yüzyılda taşrada egemen olan ayanların şehirlerindeki faaliyetleri ele alınmaktadır. Bu amaca uygun olarak 18. yüzyıl sonunda Vidin'de egemen olan Pazvantoğlu Osman ve Rusçuk'ta egemen olan Tirsiniklioğlu İsmail'in faaliyetleri incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı şehri, Vidin, Rusçuk, ayan, Pazvantoğlu Osman, Tirsinikli İsmail, Osmanlı Balkanları, 18. yüzyılOsmanlı, Osmanlı ayanları

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hatt-ı Hiimayun Dos.No: 70, Gömlek No: 2941/C
• AKDAG, Mustafa, (1995a). Türk Halkının Dirlik Düzenlik Kavgası - Celali Isyanları, İstanbul: Cem Yayınevi.
• AKDAG, Mustafa, (1995b). Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi 2, İstanbul: Cem Yayınevi.
• ARMAGAN, Mustafa, (1999). "Osmanlı Şehrine Kavramsal Bir Yaklaşım", Osmanlı, C 5, Ankara: Yeni Türkiye Yaymları, 536-544.
• BABINGER, Frarız, (1964). "Rusçuk", islam Ansiklopedisi, C.9, Ankara: MEB Basımevi, 784-787.
• BAKARDJIEVA, Teodora, (1999). "Kargaşa ve Yaratıcılık Arasında: XVIII. Yüzyılm Sonu ve XIX. Yüzyılın Başmda Bir Taşra Kasabasının Hikayesi", Osmanlı, C5, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 631-639.
• BAYKARA, Tuncer, (1999). "Osmanlı Devleti Şehirli Bir Devlet midir'!", Osmanlı, Cilt 5, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 528-535.
• ELDEM, Edhern, Daniel GOFFMAN, Bruce MASTERS, (2003). Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti, (çev. Sermet Yalçın), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• EREN, Cevat, (1964). "Pazvand-Oğlu", Islam Ansiklopedisi, Ankara: MEB Basımevi, 532-535.
• ERGENÇ, Özer, (1988). "Şehir Tarihi Araştırmaları Hakkında Bazı Düşünceler", Belleıen, Cilt 52, Sayı 203, Ankara: TTK Yayınları, 667-683.
• FAROQHI, Suraiya, (2000). Osmanlı 'da Kent ve Kentliler. (çev. Neyyir Kalaycıoğlu), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• FAROQHI, Suraiya, (2004). "Krizler ve Değişim 1590-1699", Osmanlı imparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1600-19/4, C 2, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• I-IERBERT, William V., (1896). The Chronicles of a Virgin Fortress Londra: Osgood, MeIlvaine & Co. http://tdk. OH!. tr/tdksozluk!SO ZB UL.ASP'?GeriDon=O&EskiSoz =&ke lime='%F Eehir http://vidin.iwebland.com!rmıııicipalit veng/infornv'index eng.php.
• İNALCIK, Halil, (1978), "İstanbul", The Encyclopedia ofIslam, Leiden: E.J. Brill, 224-248,
• McGOW AN, Bruce, (2004). "Ayanlar Çağı, 1699-1812", Osmanlı lmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1600-1914, C. 2, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• NAGATA, Yuzo, (1999). Muhsinzade Mehmed Paşa Ve Ayanlık Müessesesi, İzmir: Akademi Kitabevi.
• ÖKTEN, Saadettin, (1999). "Osmanlı Kentinde Estetik Üzerine Deneme", Osmanlı, Cl O, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• ÖZKAYA, Yücel, (1983). Osmanlı İmparatorluğu 'nda Dağlı İsyanları (1791- 1808), Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Basımevi.
• ÖZKAYA,Yücel, (1994). Osmanlı İmparatorluğu 'nda Aylinlık, Ankara: TTK Yayınları.
• RAYMOND Andre, (1995). Osmanlı Döneminde Arap Kentleri, (çev. Ali Berktay), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• SADAT, Deena, (1972). "Rurneli Ayanları:The Eighteenth Century." Journal of Modern History, XLIV,).
• UZUNÇARŞıLI, İsmail Hakkı, (1942), Meşhur Rumeli Ayanlarından Tirsinikli İsmail. Yılık Oğlu Süleyman Ağalar ve Alemdar Mustafa Paşa, İstanbul: Maarif Matbaası.
• WEB ER, Max, (1958). The City, (çev. ve ed. Don Martindale ve Gertrud Neuwirth), Illinois: The Free Press.
• YED İYILDIZ, Bahaeddin, (1999). "Osrnanlılar Döneminde Türk Vakıfları ya da Türk Hayrat Sistemi", Osmanlı, Cilt 5, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 17- 33.
• ZENS, Robert, (2002). "Pasvantoğlu Osman Paşa and the Paşalık of Belgrade 1791- 1807", International Journal of Turkish Studies, VoL.8,No: 182, s. 89-105.