FARSÇANIN KISKACINDA GÜNEY AZERBAYCAN TÜRKÇESİ

Yıl 2008, Sayı: 9, 183 - 198, 01.12.2008

Süer Eker

Öz

Türki, Türki-yi Azerî vb. adlarla da bilinen Güney Azerbaycan Türkçesi

(GAT), Türk dili ailesinin Oğuz grubunun yazılı ve resmî dil olmayan bir

üyesidir. İran’ın toplam nüfusunun % 24’ü GAT’yi ana dili olarak

konuşmaktadır. Ancak GAT, Farsçanın yoğun baskısı altındadır.

Azerbaycan’da ve bütün ülkede yaklaşık seksen yıldır Farslaştırma politikası

yürütülmektedir.

Bu çalışmanın amacı, Güney Azerbaycan Türkçesinin toplumsal-siyasal ve

toplum-dilbilimsel durumunu kısaca analiz etmektir. Son bölümde GAT’nin

yeni görünümleri hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Azerî, Azerî Türkçesi, Güney Azerbaycan Türkçesi, İran Türk dilleri.

Kaynakça

• AGHAJANİAN, Akbar, (1983). “Ethnic Inequality in Iran: An Overview”, International Journal of Middle East Studies, Vol. 15, No. 2. , pp. 211–224.
• BANİ-SHORAK, Helena, (2007). (Çev. Süer Eker) “Azerbaycan Dili ve Kimliği Yeniden Canlanıyor mu?”, Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları Journal of Central asian & Caucasian Studies, OAKA, C. 2, No: 3, 160–167.
• BOSNALI, Sonel, (2004). “İran'da ‘Diller İlişkisi’ – ‘Diller Çatışması’: Azerî Türkçesi'nin Konumu ve İşlevine Toplumdilbilimsel Bir Bakış”, Dilbilim Araştırmaları, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, s. 111–122.
• CAFEROĞLU, Ahmet und Gerhard Doerfer (A.D. MCMLIX), 'Das Aserbeidschanische', Phılologiae Turcicae Fundamenta, Tomus Primus, Aquis Mattiacis Apud Franciscum Steiner.
• Dâvûd Rûdeçi, (1994). (çev. Ekber Moderris-e Evvel:-Şîva) Türkî: Xayyâm, Tebrîz.
• DOERFER, Gerhard, (2006). “The Turkic languages of Iran”, The Turkic Languages, (Eds. L. Johanson ve Ė. Csató), Routledge, London and New York, (1998), pp. 273–282.
• DOERFER, Gerhard, (1969). 'İran'da Türk Dilleri', TDAY Belleten 1969, s. 1–11, Ankara, TDK Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, s. 1–11.
• EKER, Süer, (2007). “Toplum-Dilbilim, Dil Planlamaları ve Kamu Mensuplarının Dil Kullanımı”, Gazi Türkiyet Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Güz, S. 1., s. 127-137.
• JOHANSON, Lars, C. Bulut, (2006). Turkic-Iranian Contact Areas, Harrassowitz.
• KLYAŞTORNIY, S. G., V. A. Livşiç, (1992). (Çev. Emine Gürsoy-Naskali) "Bugut'taki Sogtça Kitabeye Yeni Bir Bakış", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten 1987, İstanbul, s. 201–241.
• LUDWİG, Paul, (1999). "‘Iranian Nation’ and Iranian-Islamic Revolutionary Ideology”, Die Welt des Islams, New Ser. , Vol. 39, Issue 2., pp. 183–217.
• Moderris, (1994). Xeyyâmın Ruba’ilerinin Türkî Azerî Diline Çevrilmesi, Donyâ-ye Ketâb.
• REHİMLİOĞLU, Arif, (2001). “Satranç Tahtasında Azerbaycan ve Farsistan”, Avrasya Dosyası Azerbaycan Özel, İlkbahar, Ankara, Grafiker, s. 337–366
• SCHONIG, Claus, (2006). “Azerbaijanian”, The Turkic Languages, (Eds. L. Johanson ve Ė. Csató), Routledge, London and New York, (1998) , pp. 248–260. Varlıq, S. 112–1, 113-2, Tehrân
• YARSHATER, E. (1992). “Persia or Iran: Which one should be called?” Rahavard, A Persian Journal of Iranian Studies, 8(29), 22–28.
• Türk Yazı Dili Quralları, Ortoqrafi Seminarının Aldığı Qararlar, Tehran 1380.
• https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook (16.3.2008).
• www.iranonline.com/iran/iran-info/Government/constitution.html - 8k -(16.03.2008).