MODERN OĞUZ TÜRKÇESİNDE BELİRSİZ GEÇMİŞ ZAMAN EKLERİ

Yıl 2008, Sayı: 9, 199 - 215, 01.12.2008

Melek Erdem

Öz

Modern Oğuz Türkçesinde belirsiz geçmiş zaman için kullanılan eklerin

çeşitliliği dikkati çekmektedir. Modern Oğuz sahasında standart türlerde ve

ağızlarda {-mIS}, {-IP}, {-An} eklerinin belirsiz geçmiş zamanı ifade etmek

üzere kullanıldıkları görülür. Ancak bu eklerin fonksiyonları açısından Modern

Oğuz Türkçesi içinde sahalara göre farklı eğilimler dikkati çekmektedir. Eklerin

sahalara göre dağılımı ve fonksiyonel özellikleri diğer yandan etnodemografik

yapı ile de ilgili görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Oğuz Türkçesi, belirsiz geçmiş zaman, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi, dil haritaları.

Kaynakça

• ABDULLAYEV, F. A. (1961), Uzbek Tilining Horazm Şevaları. Taşkent.
• ABDULLAYEV, F. A. (1978), Uzbek Tilining Uğuz Lahcasi. Taşkent.
• AMANSARIYEV, C. (1970) Türkmen Dialektologiyası. Aşgabat.
• AY, Özgür (2004), “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Fiil Çekiminde Kullanılan Şahıs Ekleri Üzerine”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, 20-26 Eylül 2004, Ankara: 319-341.
• ARAZKULIYEV, S. (1991), Türkmen Diliniñ Farap Dialekti. Aşgabat.
• AZİMOV, P. - M. N. HIDIROV, G. SOPIYEV, C. AMANSARIYEV, G. SARIYEV, A. IBRAYIMOV (1960), Häzirki Zaman Türkmen Dili. Aşgabat.
• BARUTCU ÖZÖNDER, F. Sema (1999), “Türk Dilinde Fiil ve Fiil Çekimi”, Türk Gramerinin Sorunları II, Ankara: 56-64.
• BASKAKOV, N. A., M.Y. HAMZAYEV, B. ÇARIYAROV (1970), Grammatika Turkmenskogo Yazıka I: Fonetika i Morfologiya. Aşhabad.
• BAYATLI, Hidayet Kemal (1996), Irak Türkmen Türkçesi. Ankara: TDK yayınları.
• BENDEROĞLU, Abdullatif (1989), Irak Türkmen Dili: “Dil bilgisi ve karşılaştırma”. İkinci baskı, Bağdat.
• BERDİYEV, Recep, S.KÜRENOV, K. ŞAMIRADOV, S. ARAZKULIYEV (1970), Türkmen Diliniñ Dialektleriniñ Oçerki. Aşgabat.
• CHAMBERS, J. K., Peter TRUDGİLL (1980), Dialectology. Cambridge.
• ÇARIYAROV, B. (1969), Günorta-Günbatar Türki Dillerde İşlik Zamanları. Aşgabat.
• DEVELİ, H. (2004), “Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre XVII. Yüzyıl Azerbaycan- Türkmen Ağzı”, V. Uluslar arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, 20-26 Eylül 2004, Ankara: 767-786.
• ERDEM, Melek (2000), “Türkmen Türkçesi Ağızlarında Olumlu Şimdiki Zaman Kullanımı”, Bilig, 14/Yaz 2000: 55-73.
• ERDEM, Melek (1998), Dede Korkut Türkmenistan Varyantı, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• GEMALMAZ, Efrasiyap (1995), Erzurum İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizin). I. c., Ankara.
• GÜLENSOY, Tuncer (1988), Kütahya ve Yöresi Ağızları,(İnceleme, Metinler, Sözlük). Ankara.
• GÜNAY, Turgut (1978), Rize İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara.
• HÜRMÜZLÜ, Habib (2003) Kerkük Türkçesi Sözlüğü. İstanbul.
• HÜSEYNZADÄ, M. (1983), Müasir Azerbaycan Dili Morfologiya. Bakı.
• İSLAMOV, M. İ., Ä. G. AĞAYEV, S. M. BEHBUDOV, T. M. ÄHMÄDOV, N. H. MÄMMÄDOV, B. M. TAĞIYEV, Z. Ä. HASIYEV (1990), Azärbaycan Dilinin Dialektoloji Atlası. Bakı: Elm.
• KONONOV, A. N. (1960), Grammatika Sovremennogo Uzbekskogo Literaturnogo Yazıka. Moskva.
• KORKMAZ, Z. (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara.
• KORKMAZ, Z. (1994), Bartın ve Yöresi Ağızları. Ankara.
• MANSUROĞLU, M. (1953), “Türkçede –mış Ekinin Fonksiyonları”, 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı, Mélanges Fuad Köprülü, İstanbul.
• MİRZÄZADÄ, H. (1990), Azärbaycan Dilinin Tarihi Grammatikası. Bakı.
• NARTIYEV, N. (1994), Türkmen Dialektologiyasınıñ Esasları. Çarcev.
• ÖZKAN, N. (1996), Gagavuz Türkçesi Grameri, Giriş-Ses Bilgisi- Şekil Bilgisi- Cümle- Sözlük – Metin Örnekleri. Ankara.
• POKROVSKAYA, L.A. (1964), Grammatika Gagauzskogo Yazıka Fonetika i Morfologiya. Moskva.
• SAĞIR, M. (1995), Erzincan ve Yöresi Ağızları, (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara.
• SEREBRENİKOV, B. A. - N. Z. GADJIYEVA (1986), Sravnitelno-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov. Moskva.
• SÖYEGOV, M., M. SARIHANOV, A. BORCAKOV, B. HOCAYEV, S. ÄRNAZAROV (1999), Türkmen Diliniñ Grammatikası Morfologiya. Aşgabat.
• ŞİRÄLİYEV, M. (1962). Azärbaycan Dialektologiyasının Äsasları. Bakı: Dövlät Tädris- Pedagoji Ädäbiyyatı Näşriyyatı.
• TENİŞEV, E. R. - V. D. ARAKİN, G. F. BLAGOVA, A. A. ÇEÇENOV, L. A. POKROVSKAYA, F. D. AŞNİN, L. S. LEVİTSKAYA, A. A. YOLDAŞEV, N.A. BASKAKOV, İ.V. KORMUŞİN, N. Z. GADJİYEVA, K. M. MUSAYEV (1988), Sravnitelnoİstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov, Morfologiya. Moskva.
• WAGNER, P. L. (1987), “The Geographical Significance of Langua”, Geolinguistic Perspectives. (Eds.: J. LEVİTT, L. R. N. ASHLEY, K. H. ROGERS): 51-61. Laxham. New York. London: University Press of America.
• WILLIAM, F. Mackey (1988), “Geolinguistics: Its Scope and Principles”, Language in Geographic Context, (Ed. Colin H. Williams): 20-46, Multilingual Matters LTD Clevedon. Philadelphia.
• WILLIAMS, Colin H. (1988), “An Introduction to Geolinguistics”, Language in Geographic Context, (Ed. Colin H. Williams): 1-19, Multilingual Matters LTD Clevedon. Philadelphia.