RUSYA FEDERASYONU AZINLIK POLİTİKASININ SİBİRYA TÜRK HALKLARININ DİLLERİNE ETKİLERİ

Yıl 2008, Sayı: 9, 349 - 379, 01.12.2008

Gulsum Killi Yılmaz

Öz

Rusya Federasyonu yasalarında azınlıklar ile ilgili olarak “millî

azınlıklar” ve “az nüfuslu yerli halklar” olmak üzere iki farklı kavramdan söz

edilmektedir. Rusya yasalarında kendi atalarının geleneksel olarak varlığını

sürdürdüğü topraklarda, geleneksel yaşam ve üretim biçimini koruyan, Rusya

Federasyonu’nda nüfusu 50.000’i geçmeyen ve kendini ayrı bir etnik birlik sayan

halklar az nüfuslu yerli halklar olarak tanınmışlar, dolayısıyla nüfusu 50.000’in

altında olan Dolgan, Tofa, Çulım Türkleri gibi halklar “az nüfuslu yerli halklar”a

sunulan imtiyaz ve haklardan yararlanabilmişlerdir. Rusya Federasyonu’nda

etnik azınlık ve az nüfuslu yerli halkları korumak üzere çok sayıda yasa, tüzük,

5program vb. kabul edilmiş ve bunlarla tanınan imtiyaz ve haklar her bir halkın

kendine özgü şartları içinde kendine özgü sonuçlar doğurmuştur.

Anahtar Kelimeler

Azınlık, az nüfuslu yerli halklar, Sibirya, Çulım Türkleri, Tofalar, Dolganlar, yasal düzenlemeler, dil politikası, dil durumu

Kaynakça

• ARTEM’YEV, N.M., (1994). “Dolganskiy yazık”, Krasnaya kniga yazıkov narodov Rossii, Moskva: Academia 25–26.
• BURIKİN, A.A., (2001). “Spetsifiçeskiye osobennosti funktsionirovaniya pis’mennoy formı yazıkov maloçislennıh narodov Severa”. Elektronnıy jurnal “Sibirskaya Zaimka”, No: 5, 2001. http://zaimka.ru/ethnography/burykin12.shtml (01.04.2008).
• Demoskop-Weekly: Elektronnaya versiya byulletenya Naseleniye i Obşçestvo: http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_02.php (07.03.2008); http://www.perepis2002.ru (07.03.2008))
• EMİROĞLU K., S. Aydın, (2003). Antropoloji Sözlüğü, Ankara, Bilim ve Sanat. FUNK D.A. Yazık çulımskih tyurkov, http://lingsib.iea.ras.ru/ru/languages/chulym.shtml (03.04.2008) Konstitutsiya Rossiyskoy Federatsii, Stat’ya 68: http://www.constitution.ru/index.htm. (06.09.2007).
• KİLLİ, G., (2006). “Saha Cumhuriyetinde Dil Durumu ve Saha Türkçesinin Konumu”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3(2), Haziran 2006, 61–70.
• KRİVONOGOV, V.P., (1998). Etniçeskiye protsessı u maloçislennıh narodov Sredney Sibiri, Krasnoyarsk: İzdatel’stvo KGPU.
• KRİVONOGOV, V.P., (2001). Narodı Taymıra. Krasnoyarsk: RİO KGPU.
• KRİVONOGOV, V.P., (2002). “Yazıkovaya situatsiya u maloçislennıh tyurkskih narodov Sredney Sibiri”, Yejegodnik instituta sayano-altayskoy tyurkologii VI, Abakan: Hakasskiy gosudarstvennıy universitet im. N.F.Katanova, 59–65.
• L’VOVA E.L., N.A, TOMILOV, D.A., Funk, (2006). Çulımtsı, Tyurkskiye narodı Sibiri, Moskva: Nauka, 125–170.
• MEL’NİKOVA L.V. (1994) Tofı: İstoriko-etnografiçeskiy oçerk. İrkutsk: Vostoçno- Sibirskoye knijnoye izdatel’stvo.
• O vnesenii izmeneniy i dopolneniy v zakon RSFSR “O yazıkah narodov RSFSR” Bkz. http://www.innovbusiness.ru/pravo/DocumShow DocumID_75614.html (05.09.2007))
• Politika Pravitel’stva RF v otnoşenii prav korennıh maloçislennıh narodov v Rossii v usloviyah reformı federal’nogo zakonodatel’stva: http://www.rustrana.ru/ print.php?nid=1720 (06.03.2008)).
• Prezident RSFSR B. Yeltsin, O yazıkah narodov RSFSR, Moskva, Dom Sovetov RSFSR, 25 Oktyabra 1991 goda, N 1807-I
• http://www.businesspravo.ru/Docum/DocumShow_ DocumID_ 39766.html) (05.09.2007)).
• Proyekt federal’nogo zakona “Ob osnovax gosudarstvennoy natsional’nay politiki Rossiyskoy Federatsii” http://www.smirnovsk.ru/worktext/work/id/ 425886.html (12.03.2008).
• Putin predostavil maloçislennım narodam pravo na al’ternativnuyu slujbu, StranaRu, http://old.strana.ru/stories/01/10/16/ 1785/ 155073.html (29.02.2008))
• RASSADİN V.İ., Tofalarskiy yazık, http://lingsib.iea.ras.ru/ru/languages/tofa.shtml (01.03.2008).
• Rossiyskaya Federatsiya, Federal’nıy Zakon, O garantiyah prav korennıh maloçislennıh narodov Rossiyskoy Federatsii (s izmeneniyami na 26 iyunya 2007 goda): http:// www.kodeks.runoframecom-pus-FullLegRF?d&nd= 901732262&nh=1 (03.09.2007)).
• ROMAŞKİN, V.V., (1999). “Yazıkovaya reforma v Rossiyskoy Federatsii. Altay i Tsentral’naya Aziya: kul’turno-istoriçeskaya preyomstvennnost’”, Gorno- Altaysk, 29–38. http://www.philology.ru/linguistics2/romashkin-99.htm (01.04.2008).
• Unesco Red Book On Endangered Languages: Northeast Asıa http://www.helsinki.fi/~tasalmin/nasia_index.html#index (03.03.2008); UNESCO: Yazıki narodov Sibiri, nahodyaşçiesya pos ugrozoy isçeznovaniya: http://lingsib.iea.ras.ru (03.03.2008)
• VAHTİN, N.B., Ye.V., GOLOVKO, (2004). Sotsiolingvistika i sotsiologiya yazıka, Sank-Peterburg: “Gumanitarnaya Akademiya”. Yazıki narodov Sibiri, nahodyaşçiesya pos ugrozoy isçeznovaniya: http://lingsib.iea.ras.ru (03.03.2008).
• Yeşçyo raz o zakone “O garantiyah prav korennıh maloçislennıh narodov RF”, Respublika Kareliya: Ofitsial’nıy server organov gosudarstvennoy vlasti”, http://www.gov.karelia.ru/Power/Committee/ National/law.html (06.03.2008) Zakon RSFSR: O Yazıkah narodov RF (25 Oktyabr 1991: 205, 206, 207) http://www.mediacratia.ru/owa/mc/ mc_references.html?a_id= 526 (06.09.2007)).
• Zakon Ob obşçih printsipah organizatsii obşçin korennıh maloçislennıh narodov Svera, Sibiri i Dal’nego Vostoka Rossiyskoy Federatsii. http://www.businesspravo.ru/Docum/DocumShow DocumID16499.html (29.02.2008).