MERKEZÎ BOSNA’DA TOPRAĞA DAYALI SOYLU KESİMİN DOĞUŞU

Yıl 2008, Sayı: 9, 439 - 446, 01.12.2008

York Norman

Öz

Bu çalışma, Saraybosna ve etrafının 1463’te fethinden sonra Osmanlılar’ın

önceden var olan Bosnalı tarımsal soylu tabakasını yavaş yavaş asimile ettikleri

konusundaki başat düşünceyi sorgulamaktadır. İsa Bey’in büyük ölçüde Bosnalı

olmayan yeniçeriler ve etnik Türkler’den oluşan Osmanlı hudut birliklerinin,

eski soylu kesimin yerini aldıklarını tartışmaktayım. Bu tür bir değişiklik

bölgedeki en stratejik askeri atamaların özellikle ikisi için geçerlidir: merkezi

Bosna garnizonlarının timar sahibi üyeleri ve yerel olarak atanmış büyük ölçüde

düzenli olmayan toprak sahipliğinin (çiftlikler) askeri hizmet karşılığında

verildiği askeri/idari memuriyetlerden oluşan eşkencilerdir. Gerçekten de

Osmanlılar Bosnalı soyluları kendi aralarına seçmeyi kabul ettiler. Fakat

Osmanlılar bu göreceli az bulunur durumlarda daha az öneme sahip garnizon

olmayan timarları bahşettiler. Her ne kadar bu eyaletteki atamaların Osmanlı

yönetimini pekiştirmek mahiyetinde önemli bir sembolik değeri olsada, miras

yoluyla gelecek kuşaklara intikal etmiyordu. Böylece, Bosna toplumunun

imparatorluğa dahili daha çok küçük soylular (voynuklar ve akıncılar), ve

genelde köylülerle sınırlıydı.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı tarihi, Bosna, Askeri tarih, Çiftlik, Tımar.

Kaynakça

• Aşıkpaşazade, (1970). Aşıkpaşaoğlu Tarihi (tr. by Nihal Atsız). Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• BABINGER, Franz, (1978). Mehmed the Conqueror and his time (translated from the German by Ralph Manheim; edited, with a pref., by William C. Hickman), N.J.: Princeton University Press, Princeton.
• FILIPOVIĆ, Nedim, (1953). “O nastanku posjeda muslimanskog plemstva (Asilzade Müslüman tasarruf sahipleri hakkında),” Pregled, 5, Sarajevo.
• HANDŽIĆ, Adem, (1991). “O širenju islama u Bosni a posebnim osvrtom na srednju Bosnu (Bosna’da ve özellikle de merkezi Bosna’da İslam’ın yayılması hakkında),” Prilozi za Orijentalni Filologiju, 41, s. 37-52.
• İNALCIK, Halil, (1954). “Ottoman Methods of Conquest,” Studia Islamica, Paris.
• İNALCIK, Halil, (1958) “Stefan Duşan’dan Osmanlı İmparatorluğu’na.” Belleten X s. 67-108.
• SUGAR, Peter, (1977). Southeastern Europe under Ottoman rule, 1354-1804, University of Washington Press, Seattle.
• ŠABANOVIĆ, Hazim,(1981) Bosanski pašaluk: postanak i upravna podjela (The Bosnian Paşalık: its development and legal divisions). Sarajevo: Svijetlost.
• TRUHELKA, Čiro, (1911). Die Geschichtliche Gründlage der Bosnische Agrarfrage, Sarajewoer Tagblatt, Sarajevo.
• ZLATAR, Behija, (1991). “Širenje islama i islamska kultura u Sarajevo i okolini (İslam ve İslam kültürünün Saraybosna ve etrafında yayılması),“ Prilozi za Orijentalni Filologiju, 41 s. 253-268.