II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNE AİT MACARCA BİR ESER: “A MUSZKA ÍRTÓHÁBORÚ TITKAI” MOSKOF İMHA SAVAŞININ SIRLARI

Yıl 2016, Sayı: 24, 71 - 90, 12.08.2016

Melek Çolak

Öz

1877-1878 Osmanlı–Rus Savaşı Macarlar tarafından yoğun bir ilgi ile takip edilmiş ve Türk yanlısı bir atmosfer güç kazanmıştır. Bunun bir sonucu olarak 1878’de, Budapeşte’de 93 Harbi ve perde arkasını Macar okuyucularına tanıtmak için orijinal adı A Muszka Írtóháború Titkai’’olan Moskof İmha Savaşının Sırları adlı bir eser yayımlanmıştır. Kálmán Rosza Basımevinde basılan bu eserin Almancasının da mevcut olduğu anlaşılmaktadır.
Daha önce Avusturya-Macaristan tebaasından olduğu düşünülen Murad Bey adlı bir kişi tarafından yazılan eser, Alajos Buczánszky’nin önsözüyle tanıtılmaktadır. Eser, II. Abdülhamid ve savaş döneminin ünlü paşalarının resimleriyle süslenmiştir.
Ilk bölüm olan “Rus-Türk Savaşı veya Plevne’nin kahramanca savunulması ve keder dolu son günleri” adlı bölümde Osman Paşa’nın Plevne’yi kahramanca müdafaası, zaferleri, ve savaşın kaderini değiştiren perde arkası olaylardan söz edilmektedir.
İkinci bölümde “İgnatyev’in entrikaları veya üçlü ittifakın sonuçlarından” söz edilmektedir.
Üçüncü bölümde yazar, bilinenin aksine, İngiltere ve Rusya’nın Orta Asya konusunda çarpışmalarını, birbirlerine rakip iki gücün rekabeti olarak görmemekte ve bunun nedenlerini açıklamaktadır.
Çalışmanın son bölümünde ise Almanya, Avusturya, Rusya ve İngiltere’nin politikaları açıklanmaktadır. Eser, henüz savaş devam ederken kaleme alınmıştır.
Henüz Türkçe’ye çevrilmemiş bu eser, II. Abdülhamid döneminin ve bu dönemdeki ve Osmanlı-Macar ilişkilerinin Macarların gözüyle yansıtılması, değerlendirilmesi bakımından önemli bir kaynaktır.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamid, Osmanlı, Rus, Macar, Macar Dili, Moskova

A Hungarian Work Belonging to the Era of Abdulhamid II: “A Muszka Írtóháború Titkai” The Secrets of Muscovy Extermination War

Öz

1877-1878 Ottoman-Russian War was followed with great interest by Hungarians and an atmosphere in favor of Turks gained great strength. As a result of this, a work with its original name A Muszka Írtóháború Titkai (The Secrets of Muscovy Extermination War) was published to introduce 93 Battle and its background to Hungarians in Budapest in 1878. The work, which was published in Kálmán Rosza Publishing House was also translated into German.
The work written by a person called Murad Bey thought to be the member of Austrian-Hungarian community starts with the preface of Alajos Buczánszky. The work was illustrated with the pictures of II. Abdülhamid and the famous Pashas of the War era.
In the first section of the book entitled “Russian-Turkish War or heroic defense of Plevne and last days full of sorrow”, information is given about heroic defense of Plevne by Osman Pasha, his victory and background events changing the destiny of the war.
In the second section of the book, “conspiracies of İgnatyev or the outcomes of the triple alliance” are mentioned.
In the third section of the book, the author, contrary to known, sees the conflicts between England and Russia about Middle Asia as the rivalry between two super power and explains the reasons for this.
In the last section, the policies of Germany, Austria, Russia and England are discussed. The book was written while the war was on progress.
This book which has not been translated to Turkish yet is an important source in terms of reflecting and evaluating the era of II. Abdülhamid and Ottoman-Hungarian relationships from the eyes of Hungarians.

Anahtar Kelimeler

Abdulhamid II, Ottoman, Russian, Hungarian, Hungarian Language, Muscovy.

Kaynakça

• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi): HR. SYS. D.156, G.70. Tarih. 1.10.1867. Sayı: 136/105.
• Kerekesházy, J. (2000). Az Igazi Kemál egy köztársaság születése. Budapest: Terebess Kiadó.
• Márkus, I. (1877 ). Törökországi Képek. Az Athenaum Kiadása.
• Murad Bey. (1878). A muszka irtóháború titkai, vagy Ozman Paşa, Plevna hős védelmezője, és a “Hármas-szövetség” végeredményei. Budapest.
• Namal, Y. (2009). Türk-Macar İlişkileri. İstanbul: İskenderiye.
• Nazır, B. (2007). Osmanlı’ya Sığınanlar Macar ve Leh Mülteciler. İstanbul: Yeditepe.
• Szalay, I. (1877). Török vendégeink elé Rustsukig és velök vissza Pestre. Jeittel és Herman nyomdája, Kaposvár.
• Elöfizetési felhivás; Háború Krónika. (30 December 1877). Vasárnapi Újsag, 24. évfolyam, 52. szám, s. 837.
• Erődi, B. (6 Majus1878). “Török vendégeink”, Vasárnapi Újság, 24. évfolyam, 18.szám, ss. 273-275.
• Irodalom és müvészet. (28 Január 1877). Vasárnapi Újság, 24. évfolyam, 4.szám, s. 69.
• Çolak, M. (2011). Macar Kaynaklarına göre Gyula Andrássy ve Osmanlı- Macar İlişkileri. Tarih İncelemeleri Dergisi, XXVI(1), 51-65.
• Çolak, M. (2006). Türk-Macar İlişkileri ve Macaristan’da Türk İmajı, (XIX. Yüzyıl Sonları-XX. Yüzyılın İlk Yarısı). Uluslararası İmgebilim Sempozyumu, Symposium International d’lmagologie, 26-28 Avril 2004, II içinde (ss. 215-231), Muğla: Muğla Üniversitesi Yayınları.
• Öztürk, C. (1990). 113 Yıl Önceki Bir Türk Heyetinin Macaristan Gezisi. Tarih ve Toplum, 14(83), 52-54.