Selim İleri’den Bir Ressama Yorum Mihri Müşfik: Ölü Bir Kelebek

Yıl 2016, Sayı: 25, 153 - 174, 16.12.2016

Nezahat Özcan

Öz

Ağırlıklı olarak romanları ile tanınan Selim İleri, tiyatro oyunları da kaleme alır. Osmanlının ilk kadın ressamı Mihri Müşfik’in (1886-1954) hayatından hareketle şekillenen Mihri Müşfik: Ölü Bir Kelebek oyunu, yazarın üç oyunundan biridir. Selim İleri, ressamın gelenekli zihniyete aykırı karakter özelliklerini oyununda öne çıkarır. Mihri Hanım’ın İstanbul Moda’da başlayıp Roma-Paris-İstanbul yıllarından sonra Amerika (Maine’de) son bulan hayat hikâyesi üzerine kurulu metin, Bertolt Brecht’in “epik tiyatro” anlayışından izler taşır. Hayatı, sanatının önüne geçmiş ressamı Selim İleri, çoğunlukla biyografisine bağlı kalarak kurmaca ilavelerde ise aykırı mizacını vurgulayacak tarzda bir yorumla sunar. Selim İleri, Mihri Hanım’ı “Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin asil kızı, öncü kadın” olarak takdim eder. Duygusal, romantik, hassas olduğu kadar incitmekten, kırmaktan da çekinmeyen ressam, bazen de maddiyata düşkün bir portre olarak çizilir. Ressam, duyguları ve davranışları çok sık değişen hodkâm, hırçın, yalnız, alkol sever, sanatına düşkün bir kadın olarak sunulur. Yazar resim sanatına, alkole ve ülke değiştirerek yeni hayat şekillerine sığınan bir Mihri Hanım portresi çizer. Oyunda Mihri Hanım cesur, alaycı, yer yer şuh, muhteris, yenilikçi yönü ile öne çıkarılır.

Anahtar Kelimeler

Selim İleri, Mihri Müşfik, Ölü Bir Kelebek, Modern Türk Tiyatrosu, Epik Tiyatro

Kaynakça

• Bardakçı, M. (2015). Mihri Rasim’in Saklı Hayatı. 20 Aralık 2015 tarihinde http://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/1048567-mihri-rasimin- sakli-hayati adresinden erişildi.
• Caner, E. (2011). Mihri Müşfik Hanım’ın İzinde. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Doğan, A. (2009). Türk Tiyatrosunda Brecht Etkisi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(I), 409-422.
• Dostal, H. (1999). Büyük Gemiler Kısa Yolculuklara Çıkmaz. 4 Mart 2016 tarihinde http://www.bugunbugece.com/oku-bak/haber/buyuk-gemiler-kisa- yolculuklara-cikmaz adresinden erişildi.
• İleri, S. (1998). Mihri Müşfik: Ölü Bir Kelebek. İstanbul: Oğlak Oyun.
• İleri, S. (2002). Anılar: Issız ve Yağmurlu. Söyleşi: Handan Şenköken. İstanbul: Doğan Kitap.
• Karadağ, N. (2008). Cumhuriyet Dönemindeki Kadın Sanatçıların Resim Öğretimindeki Rolü. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Kargın, N. (2016). Mihri Müşfik Hanım: Sıra Dışı Bir Kadın. İndigo. 54.18 Şubat 2016 tarihinde http://indigodergisi.com/2016/01/mihri-musfik-hanim-sira-disi-bir- kadin-ressam-resim-sanati-cagdas-resim-ataturk-portresi-fahrunisa-zeyd-aliye- berger-cumhuriyet-sanatcilari/ adresinden erişildi.
• Koloğlu, O. (1999). Loti’nin Kadınları Osmanlı Hareminin Gizemli Dünyası. İstanbul: Dünya Yayıncılık.
• Özemre, A. Y. (2007). Üsküdar Ah Üsküdar (5. bsk.). İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Öztürk, Y. (2001). Hale Asaf Mihri Müşfik ve Acınası Yaşamları. Bütün Dünya, 51-56.
• Sarp, N. (2011). Bir Osmanlı Prensesi Mihri Müşfik. İstanbul: CB Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti.
• Toros, T. (1988). İlk Kadın Ressamlarımız. İstanbul: Akbank Yayınları.
• Topuz, H. (2013). Elbet Sabah Olacaktır Özgürlük Şairi Tevfik Fikret’in Romanı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Zonaro, F. (2008). Abdülhamid’in Hükümdarlığında Yirmi Yıl Fausto Zonaro’nun Hatıraları ve Eserleri (2. bsk.) (T. Alptekin-L. Romano, Çev.). İstanbul: YKY. Erkek Nurseli. 20 Mayıs 2015 tarihinde http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ printnews.aspx?DocID=-42568 adresinden erişildi.
• Mask. 8 Nisan 2016http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts& guid=TDK.GTS.56db152b7a33b9.94096571 adresinden erişildi.
• Mihri Müşfik Hanım. 19 Şubat 2016 tarihindehttp://www.istanbulkadinmuzesi.org/ mihri-musfik adresinden erişildi.
• Mihri (Müşfik) Hanım Retrospektifi. 8 Nisan 2016 tarihinde http://www.sanalmuze.org/ sergiler/ contentxy.php?sergi=406&ic=45&pg=0 adresinden erişildi.
• Sahilde Aşk. 4 Mart 2016 tarihinde https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kadri- Beach.jpg 04/03/2016 adresinden erişildi.
• Selim İleri: Niçin Oyun Yazmıyorum?. 3 Mart 2016 tarihinde http://mimesis- dergi.org/2012/01/selim-ileri-nicin-oyun-yazmiyorum/ adresinden erişildi.
• Taha Toros Arşivi: Selim İleri “Cahide Sonku Ölüm ve Elmas”. 15 Şubat 2016 tarihinde http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/11987/ 001508442006.pdf?sequence=1 adresinden erişildi.