GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE MEDDAHLIK GELENEĞİNDEKİ DEĞİŞİM/DÖNÜŞÜMLER: MEDDAHLIKTAN STAND-UP’A

Yıl 2019, Sayı: 30, 7 - 25, 06.07.2019

Mehmet Emin Bars

https://doi.org/10.20427/turkiyat.487159

Cited By: 1

Öz

Meddahlık geleneksel
Türk seyirlik oyunlarının en önemli kollarından biridir. Gelenek bir süreçtir,
dinamik bir yapıya sahiptir, yaşanılan zamana ve mekâna göre kendisini sürekli
yeniler. Meddahlık geleneği de değişen sosyo-kültürel şartlara bağlı olarak çeşitli
dönüşümler geçirmiştir. XIX. yüzyılın özellikle ikinci yarısından itibaren
basın-yayın kuruluşlarının etkinliğini arttırması meddahların işlevinin
azalmasına neden olmuştur. Bu çalışmada geleneksel seyirlik oyunlarımızdan
meddahlık geleneğinin elektronik kültür ortamında meydana çıkan stand-up
gösterileriyle ilişkisi ele alınmıştır. Meddahların toplumsal koşulların
değişmesiyle beraber gündelik yaşamdaki konumları da değişmiştir. Bu değişim meddahların
farklı şekillerde varlıklarını devam ettirmelerini sağlamıştır. Geleneksel
gösteri sanatlarından meddahlık şekil ve içerik değiştirmiş, yerini anlık
güldürü odaklı stand-up’a bırakmıştır.

Anahtar Kelimeler

stand-up, Meddah, gösteri, gelenek, taklit, bağlam

Kaynakça

• And, M. (2006). Meddah, Meddahlık, Meddahlar. Meddah Kitabı. (Ü. Oral, hzl.). içinde (ss. 3-17). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Başer Çoban, S. (2011). Medya ve Halk Hikâyeleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Deneme. Millî Folklor, 92, 34-40.
• Bergson, H. (2013). Gülme. (T. Güner, çev.). İstanbul: Mitra Yayınları.
• Boratav, P. N. (1999). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Çevik, M. (2015). Televizyon Dizileri Halk Hikâyelerinin Modern Şekli midir?. Millî Folklor, 106, 34-46.
• Düzgün, D. (2000). Osmanlı Döneminde Geleneksel Türk Tiyatrosunun Genel Görünümü. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14, 63-69.
• Ebuzziya Tevfik. (2006). Ricâl-i Mensiyye. Meddah Kitabı. (Ü. Oral, hzl.). içinde (ss. 61-64). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Gerçek, S. N. (2006). Meddah. Meddah Kitabı. (Ü. Oral, hzl.). içinde (ss. 18-21). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• https://www.youtube.com/watch?v=BxRzk8pClpQ [Erişim: 02.11.2018].
• https://www.youtube.com/watch?v=e9rkk1ohqUA&list=PLnCBOyUqb7QWEmiiaIo2mDUhPVU6LbpsJ [Erişim: 04.11.2018].
• https://www.youtube.com/watch?v=FQWf8MN3a5I [Erişim: 03.11.2018]. https://www.youtube.com/watch?v=oL9IN66DhoY [Erişim: 04.11.2018].
• https://www.youtube.com/watch?v=wNSoh6hS0us [Erişim: 05.11.2018].
• https://www.youtube.com/watch?v=XfOYW1sjJ-8 [Erişim: 02.11.2018].
• Kaim, A. A. (2012). Meddah Geleneğinden Kültürlerarası Hikâyeciliğe Uzanan Bir Serüven. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 30, 111-121.
• Kartal, A. (2017). Meddahlık Geleneğinin Günümüz Sanatçılarındaki Yansıması Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Academic Research Review, 2, 11-20.
• Koçu, R. E. (2006). Meddah Aşkî Efendi. Meddah Kitabı. (Ü. Oral, hzl.). içinde (ss. 65-66). İstanbul: Kitabevi Yayınları. Köprülü, M. F. (2004). Türklerde Halk Hikâyeciliğine Ait Bazı Maddeler-Meddah. Edebiyat Araştırmaları 1. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Nutku, Ö. (1997a). Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• _______ (1997b). XIV. Yüzyıldan XVIII. Yüzyıla Kadar Bursalı Kıssahanlar ve Meddahlar.. V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi. Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence Seksiyon Bildirileri. içinde (ss. 247-258). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. _______ (2003). Meddah. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C 28. İçinde (ss. 193-194). İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi. _______ (2006). Gerçek Halk Tiyatrosu Olan Meddahlık Günümüzde de Önem Kazanmalıdır. Meddah Kitabı. (Ü. Oral, hzl.). içinde (ss. 123-127). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Ong, W. J. (2012). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi. (S. Postacıoğlu Banon, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Özdemir, N. (2001). Bilim ve Teknolojik Gelişmelerin Köy Seyirlik Oyunlarına Etkisi. Millî Folklor, 51, 119-129.
• _______ (2002). Türk Anlatım ve Gösterim Geleneği İçinde Özay Gönlüm’ün Yeri. Millî Folklor, 53, 39-55.
• _______ (2007). Osmanlı Tüketim Kültürü, Eğlence ve Yazılı Medya İlişkisi. Millî Folklor, 73, 12-22.
• Sekmen, M. (2010). Oyuncu Meddah ya da “Kendi ve Diğerleri” Mekanizması. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 30, 27-45.
• Tuncor, F. R. (2006). Meddah. Meddah Kitabı. (Ü. Oral, hzl.). içinde (ss. 23-29). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Türkmen, F. ve P. Fedakar (2009). Türk Halk Tiyatrosunda Hareket Komiğine Bağlı Mizahi Unsurlar. Millî Folklor, 82, 98-109.
• Uysal, M. (2016). Seyirci Anlayışı Açısından Geleneksel Türk Tiyatrosu ile Bir Demet Tiyatro Dizisinin Karşılaştırılması. Millî Folklor, 109, 71-82.
• Ümit, N. M. (2014). Çadırlardan Saraylara Türk Tiyatrosunun Sahneleri. Art-Sanat, 1, 47-72.
• Ünlü, A. (2007). Şiddete Gülmek: Geleneksel Türk Tiyatrosunda Şiddet ve Mizah. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 24, 27-41.