The Theme of "Exaltation of the October Revolution” in Kyrgyz Poetry

Yıl 2021, Sayı: 34, 353 - 367, 19.05.2021

Ezgi Karslı

https://doi.org/10.20427/turkiyat.796558

Öz

Kırgız Şiirinde “Ekim Devrimini Yüceltme” Teması

Öz

Nispeten 1917 Ekim Devrimi ile yazılı edebiyata geçiş yapan Kırgızların güçlü sözlü geleneğin etkisi, şiirin biçim ve içeriğinin gelişimine katkıda bulunmuştur. Gerek sözlü gerekse yazılı edebiyatta kendini gösteren şiir, diğer edebî türlerde olduğu gibi 1917 Ekim Devrimi ile birlikte pek çok açıdan özellikle siyasi ve sosyal etkenlerin etrafında teşekkül etmektedir. Bu gelişmeler, Kırgız şairleri arasında devrin özelliklerine göre farklı açıdan izah edilmektedir. İlklerin yaşandığı, yazılı edebiyatın temellerinin atıldığı oluşum dönemi Kırgız edebiyatından başlayarak şekil itibari ile sözlü kültür geleneğinin etkisinde süregelen şiirde, devrimi yüceltme teması yoğunluğu açısından oldukça verimli bir dönemdir. Özellikle şairlerin eserlerinde tarihi ve sosyal çerçevede vuku bulan olaylarla birlikte devrimi övme söz konusu olurken; devrim birçok ayrıcalık ve özgürlük ortamı sağladığı düşüncesi içinde değerlendirilip övülmektedir. Devrimi yüceltme teması, Sovyet öncesi şairlerin bulunduğu zamanı yansıtan aynı zamanda Kol Cazma Adabiyatı “El Yazma Edebiyatı” olarak adlandırılan Cazgıç Akındar’ın “Yazan Şairler” bulunduğu dönem, oluşum dönemi Kırgız şiir anlayışını daha çok kapsarken Repressiya dönemine kadar dolaylı olarak da bu temanın akla hayale sığmayan gelişmelerin ışığında; başta sanayi ve tarım alanında görülen birçok faaliyetin şiire yansıdığı görülmektedir. Çalışmada genel olarak; Kırgız şiirinde şairlerin devrime olan bakış açısı doğrultusunda devrimi yüceltme teması şiirlerden örnekler verilerek açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kırgız Edebiyatı, Kırgız Şiiri, Kırgız Şairleri, Ekim Devrimi, Yüceltme Teması

Kaynakça

• Alımov, B. ve Karmiyev, Y. (Düz). (1985). Kırgız Sovet Adabiyatı 9 Klass. Frunze: Mektep.
• Artıkbayev, K. (2013). XX. Yüzyıl Kırgız Edebiyatı Tarihi (M. Dıykanbayeva, Çev.), Ankara: Bengü Yayınları.
• Bökönbayev, C. (2010). Menin ırım-Taldalmalar, Bişkek.
• Cumayev, M. (1990). Kırgız Sovet Adabiyatının Tarihi (Cilt 2). Temirkul Ümötaliyev, Frunze: İlim Basması, ss.221-241.
• Erkebayev A. vd. (Rd.). (1999). Kırgız Poeziyasının Antologiyası (Cilt 1), Kırgızistan: Soros.
• Gömeç, S. (1999). Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gürsoy Naskali, E. (1996, Mart). Yirminci Yüzyıl Kırgız Şiiri, Türk Dili, 531, 998-1014.
• Kapağan, E. (2015). Kırgız Şiirinde Ekim Devrimi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karslı, E. (2019). 1917-1945 Yılları Arasında Modern Kırgız Şiirinde Kadın Teması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Kerimcanova, B. (1990). Kırgız Sovet Adabiyatının Tarihi (Cilt 2). Coomart Bökönbayev, Frunze: İlim Basması, ss.168-189. Kurat, A. N. (1990). Türkler ve Rusya, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Osmonov, A. (1964). Çıgarmalar Cıynagı (Cilt 1), Frunze: Kırgızstan Basması.
• Ömürkanov A. ve Kadırov, I. (Rd). (2000). Kırgız Poeziyasının Antologiyası (Cilt 2), Kırgızistan: Soros.
• Özgen, N. (2014). Yirminci Yüzyılın İlk Yarısında Kırgız Edebiyatı Tarihi (1900-1930), Ankara: Türk Dil Kurumu. Saray, M. (1993). Kırgız Türkleri Tarihi, İstanbul: Nesil Matbaacılık.
• Ükübayeva, L. (2007). Türk Dünyası Edebiyat Tarihi. Kırgızistan Edebiyatı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi, ss. 637-662.
• Ümötaliyev, T., (1989). Irlar Cana Poemalar (Cilt 2), Frunze: Adabiyat.