Some Notes on the Role of Temuge Otchigin in the History of Mongols

Yıl 2022, Sayı: 37, 299 - 312, 27.12.2022

Çetin Kaya

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1115952

Öz

Temuge, the youngest son of Yesugei Ba'atur and Hoelun is the subject of this study. As he was Yesugei's youngest son, he was given the name Otchigin, which meant in English the "Prince of Fire and House". Temuge's father passed away when he was very young, leaving him an orphan. After his father’s death, he was able to make it through with the help of his mother and his other brothers. When his eldest brother Temuchin adopted the name Genghis Khan and established his own empire, Otchigin assisted him constantly in the process. Thus, Genghis Khan rewarded Temuge rewarded with an army and a yurt, which improved his standing. Even after the death of Genghis Khan, Temuge was able to hold onto his post. However after the death of Ogedei Khagan in 1241, he attempted to take over the khaganate and he stood trial in 1246, during the reign of Goyuk Khan, who in the meantime ascended to the throne. Some researchers claim that he was put to death as a result of the trial, although the chronicles do not support this claim. The events of the year 1246, however, are the last mention with regard to his life.

Anahtar Kelimeler

Temuge Otchigin, Genghis Khan, Ogedei, Mongols, History of Mongol.

MOĞOL TARİHİNDE TEMÜGE OTÇİGİN’E DAİR NOTLAR

Öz

Bu çalışmada Yesügey Bagatur ve Ögelün’den dünyaya gelmiş olan Temüge’nin hayatı ele alınmıştır. Temüge en küçük erkek çocuk olduğu için Otçigin olarak anılmıştır. Otçigin, “ateşin ve evin efendisi” anlamına gelmektedir. Temüge çok küçük yaşta yetim kaldı. Babasının ölümüyle birlikte annesi ve diğer kardeşlerinin himayesinde hayata tutunmayı başardı. En büyük ağabeyi Temüçin’in, “Cengiz Han” olarak anılmaya başlayıp kendi imparatorluğunu kurduğu süreçte daima ona yardımcı oldu. Temüge, bu yardımları neticesinde saygınlığını artırarak Cengiz Han tarafından ordu ve yurt sahibi olmakla ödüllendirildi. Mevcut konumunu Cengiz Han’ın ölümü sonrasında da korumayı başardı. Ancak Ögedey Kağan’ın 1241 yılında ölümü sonrasında kağanlık tahtını ele geçirmek istemiş ve bu nedenle 1246 yılında tahta geçen Göyük Han zamanında yargılanmıştır. Bazı araştırmacılar tarafından yargılama sonucunda idam edildiği iddia edilmektedir. Ancak bu durum, ana kaynaklar tarafından teyit edilememektedir. Buna rağmen yine de onun hayatına dair ulaşılabilen en son kayıt, 1246 yılı olaylarında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Temüge Otçigin, Cengiz Han, Ögedey, Moğollar, Moğol Tarihi., Temuge Otchigin, Genghis Khan, Ogedei, Mongols, History of Mongol.

Kaynakça

• Alaaddin Ata Melik Cüveynî. (2013). Tarih-i Cihan Güşa (M. Öztürk, Çev.). Ankara: TTK Yayınları.
• Ala-ad-Din Ata-Malik Juvaini. (1958). History of the World Conqueror. (Mirza Muhammad Qazvini, Neşr.). C. I. (J. A. Boyle, Çev.). Cambridge: Harvard University Press.
• Alâeddin Ata-Melik Cûveyni. (1912). Târîh-i Cihân Gûşâ (Mirza Muhammad Qazvini, Neşr.). (C. I). Leyden: Brill.
• Alâeddin Ata-Melik Cûveyni. (2016). Târîh-i Cihân Gûşâ (Mirza Muhammed Kazvînî, Neşr.). Tahran: İntişarat-ı Hermes.
• Allsen, T. T. (1987). Mongol Imperialism. London: University of California Press.
• Anonim. (1990). Mongolun Nigoça Tobçiyan (B. Sumyabaatar, Haz.). Ulaanbaatar: Ulsin Hevleliin Gazar.
• Anonim. (2004). The Secret History of the Mongols (I. de Rachewiltz, Çev.). Leiden: Brill.
• Anonim. (2011). Moğolların Gizli Tarihçesi (M. L. Kaya, Çev.; E. Kalan, Ed.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Anonim. (yz.). Muizzû’l Ensâb. Bibliotheque Nationale France. Department des Manuscrits. Persian 67, 5a-10a.
• Atwood, C. (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. New York: Facts on File, Inc.
• Barthold, V. V. (1981). Moğol İstilasına Kadar Türkistan (H. D. Yıldız, Haz.), İstanbul: Kervan Yayınları.
• Biran, M. (1997). Qaidu and the Rise of the Independent Mongol State in Central Asia. London: Curzon Press.
• Biran, M. (2019). Cengiz Han (A. F. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Buell, P. (2003). Historical Dictionary of the Mongol World Empire. Maryland: The Scarecrow Press.
• Carpini, J. P. (2000). Moğol Tarihi ve Seyahatname (E. Ayan, Çev.). Trabzon: Derya Kitapevi.
• Curtin, J. (1908). The Mongols a History. Boston: Little Brown and Company.
• Dawson, C. (Ed.). (1955). History of the Mongols by John of Plano Carpini. The Mongol Mission içinde (ss. 3-72). New York: Seed and Ward.
• De Rachewiltz, I. (1972). Index to the Secret History of the Mongols. Bloomington: Indiana University Pablications.
• D’ohsson, A. C. M. (2014). Moğol Tarihi (E. Kalan, Haz.). İstanbul: I.Q Kültür Sanat Yayınları.
• Gıyâsuddîn Hândmîr. (1984). Târîh-i Habîbu’s Siyer (C. III) (M. Debirsiyaki, Neşr.). Tahran: Ketab Furuşi Hayyam.
• Grousset, R. (2006). Bozkır İmparatorluğu (R. Uzmen, Çev.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Howorth, H. H. (1876). History of the Mongols (C. I). London: Longmans Green and Co.
• Jackson, P. (1978). The Dissolution of the Mongol Empire. Central Asiatic Journal. 22 (3/4), 186-244.
• Jackson, P. (2022). Doğu İç Asya’da Moğol Çağı (A. T. Özcan, Çev.). N. Di Cosmo, A. J. Frank ve P. B. Golden (Haz.), İç Asya Tarihi Cengizliler Çağı içinde (ss. 70-99). İstanbul: Kronik Yayınları.
• Kaya, Ç. (2021a). Büyük Moğol Ulusu’nda Hanedan Değişim Süreci ve Siyasi Etkileri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 9(27), 37-54.
• Kaya, Ç. (2021b). Büyük Moğol Ulusu’nda İlk Veliaht Tayini Hususuna Dair Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, (14), 23-34.
• Lessing, F. (2017). Moğolca Türkçe Sözlük (G. Karaağaç, Çev.). Ankara: TDK Yayınları.
• Li Chih-Ch’ang. (1931). Ch’ang Ch’un The Travels of an Alchemist (A. Waley, Çev.). London: George Routledge & Sons Ltd.
• Lubsandanzan. (2006). Altan Tovç (Ş. Çoimaa, Haz.). Ulaanbaatar: Tüühen Survalç Biçgiin Tsvral.
• May, T. (2021). Moğol İmparatorluğu (Ü. E. Uysal, Çev.). İstanbul: Kronik Yayınları.
• May, T. (Ed.). (2017). The Mongol Empire a Historical Encyclopedia. California: Abc-Clio.
• Mergen Gegeen. (2006). İh Mongol Ulsin Ündsen Altan Tovç Tuuj Orşvoi (D. Bürnee, Haz.). Ulaanbaatar: Tüühen Survalç Biçgiin Tsvral.
• Muhammed Benâketî. (2000). Târîh-i Benâketî (C. Şear, Neşr.). Tahran: Encümen-i Asar Mefahir-i Ferhengi.
• Muhammed Mîrhând. (2006). Târîh-i Ravzatu’s Safâ (C. VIII) (C. Keyanfer, Neşr.). Tahran: İntişarat-ı Esatir.
• Paulenz, K. K. (2020). Moğollar: Cengiz Han’dan Günümüze (H. Aydın, Çev.). İstanbul: Runik Yayınları.
• Plano Carpinili Johannes. (2022). Tatarlar Olarak Andığımız Moğolların Tarihi (A. T. Özcan, Çev.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Rashid Al-Din. (1971). The Successors of Genghis Khan (J. A. Boyle, Çev.). New York: Columbia University Press.
• Rashiduddin Fazullah. (1998). Jami’u’t-Tawarikh (C. II.) (W. M. Thackston, Çev.). Boston: Harvard University Department of Near Eastern Languages and Civilizations.
• Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî. (1995). Câmiu’t Tevârîh (C. I-II) (M. Ruşen ve M. Musevi, Neşr.). Tahran: İntişarat-ı Elburz.
• Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî. (2014). Câmiu’t Tevârîh (B. Kerimi, Neşr.). Tahran: İntişarat-ı İkbal.
• Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî. (yz.). Kitâb-ı Nesebnâme-i Mulûk. Topkapı Sarayı Müzesi. III. Ahmed Kitaplığı, 2937.
• Ratchnevsky, P. (1992). Genghis Khan His Life and Legacy (T. N. Haining, Çev.). Cambridge: Basil Blackwell.
• Rybatzki, V. (2006). Die Personennamen und Titel der Mittelmongolischen Dokumente. Helsinki: Publications of the Institute for Asian and African Studies.
• Sagan Setsen. (2006). Erdeniin Tovç (M. Bayarsihan, Haz.). Ulaanbaatar: Tüühen Survalç Biçgiin Tsvral.
• Togan, İ. (2016). Otchigin’s Place in the Transformation from Family to Dynasty. I. Zimonyi ve O. Karatay (Ed.), Central Eurasia in the Middle Ages Studies in Honour of Peter B. Golden içinde (ss. 407-423). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• T’ang, C. (1970). Moğol Sülalesi Devrinde Türk ve İslam Dünyası ile Temaslarda Bulunan Şahsiyetler (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Umumi Türk Tarihi Kürsüsü. İstanbul.
• Weatherford, J. (2021). Cengiz Han (S. Karakale, Çev.). İstanbul: Kronik Yayınları.
• Yıldırım, K. (2012). Tatar Adının Kökeni Üzerine. Türkiyat Mecmuası 22(2), 171-190.
• Yıldırım, K. (Haz.). (2013). Çin Kaynaklarında Türkistan Şehirleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.