Enunciation and Imagery in Post-Traumatic Poetry

Yıl 2023, Sayı: 39, 115 - 144, 07.12.2023

Mine Nihan Doğan

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1314194

Öz

Post-traumatic poetry, fed by psychological traumas, examines how traumas are reflected in poetry and become an aesthetic attitude through the symptoms of mental illness. Research conducted on artists shows that from all art genres, poetry reflects most prominently the traumatic symptoms of the poet. The sign system creates mimetic representations in poems. Psychopathological signs arising from psychological trauma in Turkish poetry are mental disorders. Thus, in the poetry published from 1860 to 2020, gothic and grotesque images are reflections of complex post-traumatic stress disorder; post-traumatic stress disorder; acute stress disorder; dissociative disorder; traumatic bereavement; depression; anxiety disorders; traumatic disorder based on bodily illness; and substance use disorder. The poems reflecting the poets’ psychological traumas are modeled according to Caruth’s literary trauma theory. This study determines the common features of post-traumatic poetry in terms of enunciation and imagery based on poems of sixty-two poets whose traumatic stories were previously identified. In particular, it centers around autonomy/identity/individuation trauma, interconnectedness/separation trauma, attachment trauma, success/self-realization trauma, survival trauma and suicide trauma. Moreover, the paper focuses on the syntax, phonological repetitions, orthographic-semantic-historical deviations, figurative language, subject-object dialectics, the identity of the narrator, psychopathological indicators, gothic and grotesque images to describe post-traumatic poetry.

Anahtar Kelimeler

Psychological trauma, Turkish poetry, post-trauma, aesthetics

POST-TRAVMATİK ŞİİRDE SÖZCELEME VE İMGELEME

Öz

Psikolojik travmalardan beslenen post-travmatik şiir, travmaların şiire nasıl yansıdığını ve estetik tavır haline geldiğini ruhsal hastalık semptomları üzerinden incelemektedir. Sanatçılar üzerine yapılan araştırmalar, travma olgusunun sanat türlerinden şiir sahasında belirgin olarak şairinin semptomlarını yansıttığını göstermektedir. Gösterge sistemi, şiirlerde birer mimetik temsil yaratır. Türk şiirinde psikolojik travmadan kaynaklanan psikopatolojik göstergeler, ruhsal bozukluklardır. 1860-2020 yılları arasında şiir yayımlayan şairlerde görülen karmaşık travma sonrası stres bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, akut stres bozukluğu, dissosiyatif bozukluk, travmatik yas, depresyon, anksiyete bozuklukları, bedensel hastalığa dayalı travmatik bozukluk, madde kullanım bozukluğu şiirlerine gotik ve grotesk imge olarak yansımaktadır. Edebiyat tarihlerinde psikolojik travmaları saptanan şairlerin şiirleri, post-travmatik düzlemde Caruth’un temellendirdiği edebi travma kuramı üzerinden modellenmektedir. Bu çalışmada travmatik öyküleri önceki çalışmalardan tespit edilen altmış iki şairin şiirleri; özerklik/kimlik/bireyselleşme travması, karşılıklı bağlılık/ayrılık travması, bağlanma travması, başarı/kendini gerçekleştirme travması, yaşamda kalma travması ve intihar travması dahilinde sınıflandırılarak “post-travmatik şiir estetiği”nin sınırları belirlenerek edebi travma kuramı çevresinde çözümlenecektir. Ayrıca sözceleme ve imgelemede travma sonrasında yazılan şiirlerdeki ortak özellikler belirlenerek panoramik olarak post-travmatik şiiri oluşturan sözdizimi, sesbilgisel yinelemeler, yazımsal-anlamsal-tarihsel sapmalar, figüratif dil, özne-nesne diyalektiği, anlatıcının kimliği, psikopatolojik göstergeler, gotik ve grotesk imgeler belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik travma, Türk şiiri, post-travma, estetik

Kaynakça

• Ahmet Haşim. (2021). Bütün Şiirleri (İ. Enginün ve Z. Kerman, Haz.). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Aker, A. T. (2012). Temel Sağlık Hizmetlerinde Ruhsal Travmaya Yaklaşım. Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal Travma ve Afet Psikiyatrisi Çalışma Birimi Yayını.
• Aktulum, K. (2018). ‘İmgelemin Antropolojik Yapıları’ ve Folklor: Gilbert Durand’ın Arketipsel Sınıflandırma Modeline Giriş. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, (19), 1- 16.
• Aygan, T. (2020). Reading Trauma Inscribed on Lives in Zinnie Harris’ Midwinter. DEU Journal of Humanities, 7(2), 471-486.
• Bulak, Ş. (2013). Özne Türleri Üzerine. Turkish Studies, 8/1, 1101-1127. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4485.
• Caroll, N. (2013). The Grotesque Today: Preliminary Notes Toward a Taxonomy. Minerva’s Night Out: Philosophy, Pop Culture and Moving Pictures. Wiley- Blackwell Publishing.
• Cemal Süreya. (2004). Sevda Sözleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Collingwood, R. G. (2013). Tarih Tasarımı (K. Dinçer, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Coşkuntürk, H. (1987). İhsan Raif Hanım. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Çetin, N. (2004). Şiir Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap Yayınları.
• Doğan, A. ve Demirkan, E. (1998). Somut Şiir Üzerine Bir Deneme I. Türk Dili, (557), 452-462.
• Doğan, M. N. (2021a). Küçük İskender’in ‘Berlin’ Adlı Şiirinde İğrençlik Ekseninde Postmodern Gotik ve Grotesk Estetiği. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(41), 1273-1307.
• Doğan, M. N. (2021b). Huzur’un Yazınsal Göstergebilim, Metinlerarası-Göstergelerarası İlişkiler Açısından Çözümlenmesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Doğan, M. N. (2022). Türk Şiirinde Psikolojik Travmanın İzleri (1860- 2020) (Basılmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Ece Ayhan. (2004). Bütün Yort Savul’lar. İstanbul: YKY.
• Ekinci, S. (2017). Biri Yitik İki Ülke. İstanbul: Manos Kitap.
• Ercan, E. (2016). (2016). İntihar Şairleri. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Gedik, N. (1993). Gözlerim. R. İmrahor (Haz.), Unutulmuş Şiirler Antolojisi. İstanbul: YKY.
• Genette, G. (2011). Anlatının Söylemi (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Gökalp Alpaslan, G. G. (2005). Türk Edebiyatında Somut (Görsel) Şiir. Türkbilig, (10), 3-16.
• Iachino, A. (2022). Trauma, Poetry, Fuck The Jante Law Creativity as a Means of Survival (Final Report for M. Music in NAIP). Iceland University of the Arts.
• Işıldak, S. (2008). Yaratmada İlk Adım: İmge ve İmgelem. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 2(1), 64-69.
• İnce, K. (2016). Gizdüşüm. İstanbul: Ve Yayınevi.
• İzmir, M. (2013). Öznenin Diyalektiği Hegel, Sartre ve Lacan. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kayser, W. (1981). The Grotesque in Art and Literature (U. Weisstein, Çev.). Columbia University Press.
• Kırdar, S. (2021). The Relationship Between Collective Trauma and Civil Society: Jewish Citizens of Israel as a Case Study. Uluslararası Suçlar ve Tarih, (13), 59- 84.
• Kul, E. (2008). Şiir Dilinde Sapmalar ve Bir Uygulama. New World Sciences Academy Social Sciences, 3(3), 373- 389.
• Küçük İskender. (2011). Bu Defa Çok Fena. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Madak, D. (2020). Ah’lar Ağacı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Marmara, N. (1988). Daktiloya Çekilmiş Şiirler. İstanbul: Şiir Atı Yayınevi.
• Odacı, S. (2010). Romantik Bir Viyana Yazı’nda Bilinç ve Bilinç Akışı. Türkbilig, (19), 161-175.
• Odacı, S. (2019). Edebi Yaratıcılık. Ankara: Arıkan Yayınları.
• Okay, M. O. (1998). Necip Fazıl Kısakürek. İstanbul: Şûle Yayınları.
• Özen, Y. (2017). Psikolojik Travmanın İnsanlık Kadar Eski Tarihi. The Journal of Social Science, 1(2), 104-117.
• Özger, A. Z. (2018). Sakalsız Bir Oğlanın Tragedyası. İstanbul: Ve Yayınevi.
• Öztürk, O. ve Uluşahin, A. (2008). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp Kitabevi.
• Tanyeli, C. (2003). Lale Deliliği. İstanbul: Hayykitap.
• Taştekin, K. (1996). Ortadoğu Diyalektiği. Ankara: Doruk Yayınları.
• Tunç, G. (2015). Çağdaş Türk Edebiyatında Görsel Şiir. Bilig, (73), 249-270. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilig/issue/25349/267627.
• Tura, S. M. (2017). Freud'dan Lacan'a Psikanaliz. İstanbul: Pusula Yayıncılık.
• Yılmaz, S. ve Yılmaz A. U. (2018). Dilbilim ve Deyişbilim Çerçevesinde ‘Orhan Pamuk’ Yazısını ve Biçemi: ‘Kar’ Romanı Üzerine Bir İnceleme. International Journal of Languages Education and Teaching, 6(4), 501- 517.