Signs in Wedding Traditions: The Example of Ekmek Umma/ The Awaited Bread

Yıl 2018, Sayı: 28, 37 - 53, 03.08.2018

Hicran Karataş

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1433557

Öz

It is well known that certain objects acquire different meanings in the sphere of popular cultural symbols and images. It is via these objects that societal relations permit unhindered communication. Individuals raised within the traditional codes are aware of the meanings objects have attained therefore there is no need to explain further the general meaning of the message they transpire. The objects of this sort are termed as signs in communication. Each member of a social group who had interaction with the same cultural environment can actively make sense of codes of these signs. This paper will examine a communicative system called “ekmek umma tradition” developed in the area Çatalzeytin of Kastamonu province. In this region rituals related to preparations to married life aiming at protecting social relations and constructed in an unspecified time in the past entail certain communicative cultural and linguistic codes. In this study, a tradition termed as ekmek umma [to look forward to receiving bread] will be discussed in detail as it symbolized a codified communication strategy to ensure the peaceful conduct of social relations. During the practice of the tradition and rituals of this area in where bread and onion should be surrounded by the nonverbal communication system. Cultural codes of onion and bread as a sign and also the tradition of ekmek umma/expecting bread will be evaluated in the context of transition tradition to marriage.

Anahtar Kelimeler

Folklore, communication, semiotics, sign, function, marriage, ekmek umma/expecting bread

EVLİLİK GEÇİŞ DÖNEMİ GELENEKLERİNDE GÖSTERGELER: EKMEK UMMA ÖRNEĞİ

Öz

Halkın kültürel semboller ve imajlar dünyasında bazı nesnelerin özel anlamlara karşılık geldiği, bu nesneler aracılığıyla toplumsal ilişkileri zedelemeden iletişim kurabildiği bilinen bir gerçekliktir. Bu nesnelerin sahip olduğu özel anlamlar geleneğin kodlarıyla yetişmiş her birey tarafından hâlihazırda bilindiğinden nesne ile verilmek istenen mesajın genel anlamının açıklanmasına gerek duyulmamaktadır. İletişim boyutuyla bu türden nesnelere gösterge denilmektedir. Aynı kültür dairesi içinde teneffüs eden her birey, bu göstergelerin soyut anlamlarını somutlaştırabilme yeteneğini haizdir. Bu çalışmada, Kastamonu’ya bağlı Çatalzeytin ilçesinde halk hayatının iletişim sürecinde, sosyal ilişkileri sağlıklı bir biçimde sürdürebilmek adına geliştirilmiş bir iletişim sistemi olan “ekmek umma geleneği”, iletişim kuramları bağlamında ele alınmaktadır. Sözü geçen coğrafyada, evlilik geçiş dönemine bağlı gelenek ve ritüellerin tatbikatı safhası, sosyal bir varlık olan insanın mevcut sosyal ilişkilerini korumak adına bilinmeyen zamanlarda icat ettiği gösterge bilime dayalı iletişim sisteminde belirli kültürel ve üst dilsel kodlarla donatılmıştır. Bu çalışmada, ekmek umma geleneği belirli bir kültür sahasında iletişim çatışmalarını ve sosyal birliği korumak adına geliştirilen kodlarla ve sembollerle çevrelenmiş bir iletişim stratejisi olarak incelenecektir. Bu sahada, evlilik geçiş dönemi bağlamında ekmek ve soğanın sözsüz iletişim sisteminin bir parçası olarak taşıdığı değer ve üstlendiği roller tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halk bilimi, iletişim, gelenek, gösterge bilim, gösterge, işlev, evlilik, ekmek umma.

Kaynakça

• A. Kaynak Kişiler
• Açıkgöz F. (2013). F. Açıkgöz (1943 doğumlu, okuma yazma biliyor, evli, ev hanımı) ile 13.08.2013 tarihinde Kastamonu Devrakani’de Hicran Karataş tarafından yapılan görüşme.
• Dalgın, Ş. (2013). Ş. Dalgın (1936 doğumlu, okuma yazma bilmiyor, evli, ev hanımı) ile 12.09.2013 tarihinde Kastamonu Çatalzeytin Emecen köyünde Hicran Karataş tarafından yapılan görüşme.
• Yener, H. (2017). H. Yener (1954 doğumlu, okuma-yazma biliyor, evli, bayan, çiftçi) ile 09.07.2017 tarihinde Kastamonu Çatalzeytin Cumayanı köyünde Hicran Karataş tarafından yapılan görüşme.
• B. Araştırmalar
• Akyüz, H. (1957). Şebinkarahisar Köylerinde Düğün ve Evlenme. Türk Folklor Araştırmaları, 96, 1524-1525.
• Allison, S. R. (1997). Tradition. Folklore An Encylopedia of Beliefs, Customs, Tales, Music, and Art, (T. A. Green, Ed.). Santa Barbara: ABC-CLIO Inc.
• Arseven, V. (1955). Kırşehir’de Evlenme ve Düğün Âdetleri. Türk Folklor Araştırmaları, 67, 1069-1072.
• Artan, G. (1975). Tire’de Düğün Gelenekleri. Türk Folklor Araştırmaları, 306, 7191.
• Barthes, R. (1977). Elements of Semiology (A. Lavers and C. Smith, Trans.). New York: Hill and Wang.
• Bascom, W. R. (1954). Four Functions of Folklore. The Journal of American Folklore, 67(266), 333-349.
• Başgöz, İ. (1996). Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu). Folkloristik Prof. Dr. Umay Günay Armağanı içinde (ss. 1-5). Ö. Çobanoğlu ve M. Özarslan (Haz.), Ankara: Feryal Matbaası.
• Bates, D. G. (2001). Peoples and Cultures of the Middle East. New Jersey: Prentice-Hall Inc.
• Bates, D. G. (2009). 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji İnsanın Doğadaki Yeri (S. Aydın vd. Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ben-Amos, D. (1984). The Seven Strands of Tradition: Varieties in Its Meaning in American Folklore Studies. Journal of Folklore Research, 21(2/3), 97-131.
• Bloch, M. (1973). The Long Term and the Short Term: The Economic and Political Significance of the Morality of Kinship. The Character of Kinship (J. Goody, Ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Chandler, D. (2005). Semiotics. London: Routledge.
• Dorson, R. M. (1978). Folklore in the Modern World. Folklore in Modern World, (R. M. Dorson Ed.) in (pp. 11-51). The Hague: Mouton Publishers.
• Duncan, H. D. (1968). Symbols in Society. New York: Oxford University Press.
• Durkheim, E. (2006). Toplumsal İş Bölümü (Ö. Ozankaya, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Eco, U. (1976). A Theory of Semiotics. Bloomington: Indiana University Press.
• Erdentuğ, N. (1967). Türkiye’nin Karadeniz Bölgesinde Evlenme Görenekleri ve Törenleri I. AÜDTCF Antropoloji Dergisi, 4, 27-64.
• Erdentuğ, N. (1969). Türkiye’nin Karadeniz Bölgesinde Evlenme Görenekleri ve Törenleri II. AÜDTCF Antropoloji Dergisi, 5, 231-266.
• Erdentuğ, N. (1972). Türkiye’nin Karadeniz Bölgesinde Evlenme Görenekleri. AÜDTCF Antropoloji Dergisi, 7, 1-16.
• Erdentuğ, N. (1977). Sosyal Âdet ve Gelenekler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Esen, G. (1961). Kocaeli Folkloru: Değirmendere Köyünde Düğün. Türk Folklor Araştırmaları, 139, 2323-2325.
• Finnegan, R. (1991). Tradition, But What Tradition and for Whom. Oral Tradition, 6(1), 104-124.
• Fiske, J. (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş (S. İrvan, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yay.
• Gedik, K. (1984). Bayburt’a Ait Örf ve Âdetler. Türk Folkloru, 55, 24-27.
• Goody, J. and Watt, I. (2005). The Consequences of Literacy. Literacy in Traditional Societies, (J. Goody, Ed.) in (pp. 27-68). Cambridge: Cambridge University Press.
• Gönüllü, A. R. (1984). Türklerde Düğün Toyu Âdetleri. Türk Folkloru, 57, 21-22.
• Guiraud, P. (1994). Gösterge Bilim (M. Yalçın, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Halas, E. (2008). Social Symbolism: Forms and Functions A Pragmatic Perspective. Studies in Symbolic Interaction, (N. K. Denzin, Ed.) in (pp. 131-149.). Warrington: Emerald,
• Hartland, E. S. (1968). Folklore: What is It and What is the Good of It. Peasant Customs and Savage Myths: Selections from the British Folklorists, (R. M. Dorson, Ed.) in (pp. 230-251). Chicago: Chicago Press.
• Hasan, R. (1984). Ways of Saying: Ways of Meaning. The Semiotics of Culture and Language in (pp. 105-162). London: Frances Pinter.
• Hawkes, T. (2003). Structuralism and Semiotics. New York: Routledge.
• Hinde, R. A. (1972). Non-verbal Communication. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hobsbawn, E. (1993). Introduction: Inventing Tradition. The Invention of Tradition. (E. Hobsbawn and T. Ranger Eds.) in (pp. 1-15). Cambridge: Cambridge University Press.
• Holy, L. (2016). Antropolojinin Akrabalık Yaklaşımları (Ç. Enneli, Çev.). Ankara: Heretik Yayınevi.
• Koşay, H. Z. (1944). Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayaseli Malzeme. Ankara: Maarif Matbaası.
• Lowie, R. H. (1920). Primitive Society. New York: Horace Liveright.
• Lucy, N. (2001). Beyond Semiotics Text, Culture and Technology. New York: Continuum.
• Maslow, H. A. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396.
• Memişoğlu, F. (1956). Harput’ta Oğlan Evinde Erkekler İçin Kına Gecesi. Türk Folklor Araştırmaları, 78, 1235-1237.
• Morgan, L. H. (1871). Systems of Consanguinity and Affinity of the Human Family. Washington: Smithsonian Institution.
• Ong, W. J. (2005). Orality and Literacy: The Technologizing of the World. New York: Routledge.
• Oring, E. (1976). Three Functions of Folklore: Traditional Functionalism as Explanation in Folkloristics. The Journal of American Folklore, 89(351), 67-80.
• Ögel, B. (2001). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay.
• Öğüt Eker, G. (1998a). Türk Düğün Geleneği İçinde Karakeçili Türk Düğünü. Basılmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ankara.
• Öğüt Eker, G. (1998b). Türk Kültürü İçinde Geleneksel Bolu Evlenme Âdetlerinin Yeri. Millî Folklor, 40, 15-30.
• Öğüt Eker, G. (2000). Türk Düğün Geleneği İçinde Karakeçili Türk Düğününün Ritüel Açıdan Değerlendirilmesi. Millî Folklor, 46, 92-100.
• Örnek, S. V. (2000). Türk Halk Bilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Özcan, H. (2008). Bir Alevi Köyü Bursa Şehitler Köyünde Evlenme Törenleri. Millî Folklor, 80, 53-63.
• Özdemir, H. (1985). Artvin’de Düğün Âdetleri. Türk Folkloru, 68, 26-27, 34.
• Peirce, C. S. (1931). Collected Writings. (C. Hartshorne, P.Weiss and A. W. Burks, Ed.). Cambridge: Harvard University Press.
• Penciev, M. (1996). Lebaplı Türkmenlerin Toy Dessurları Ona Değişli Adalgalar. Türk Kültürü, 34(404), 749-756.
• Radcliffe-Brown, A. R. (1950). Preface. African Political Systems, (M. Fortes and E. Evans-Pritchard Ed.). London: Oxford University Press.
• Radlof, W. (1976). Sibirya’dan Seçmeler (A. Temir, Çev.). İstanbul: MEB Basımevi.
• Rifat, M. (1996). Homo Semioticus. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Saussure, F. (1983). Course in General Linguistics (R. Harris, Trans.). London: Duckworth.
• Scholes, R. (1982). Semiotics and Interpretation. New Haven: Yale University Press.
• Soylu, S. (1987). Taşeli Yöresi Düğün Gelenekleri ve Geleneği Oluşturan Sebepler. III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri içinde (C.IV, ss. 361-370). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Stirling, P. (1971). Turkish Village. Ann Arbor: Xerox Company.
• Turner, V. (1975). Symbolic Studies. Annual Review of Anthropology, 4, 145-161.
• Yalman (Yalgın), A. R. (2000). Cenup’ta Türkmen Oymakları II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.