Popular/Folk Religion as a Folkloristic Concept and a Research Subject

Yıl 2018, Sayı: 28, 149 - 172, 03.08.2018

Metin Eren

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1433878

Öz

Popular Religion is one of the subjects of folklore studies. During the nineteenth century that was the beginning of folkloristic studies, popular religion was mainly the subject of the disciplines of theology and anthropology/sociology. For those scholars working in the field of theology, the framework of religion studies was limited to written traditions and institutional structures. On the other hand, Anthropology mainly examines the religious traditions of communities that are described as "primitive" and have an oral tradition. Folk studies examine the beliefs of those who were left outside the focus of these two disciplines. These studies have been aimed to identify archaic beliefs within written and institutional religious traditions. At the beginning of the twentieth century, the German priest Paul Drews proposed the concept of folk religion that emphasized the difference between official religious doctrine and the religious experience of the people.
Early in the 1970s, Don Yoder's analysis of the concept of folk religion and the attempt to redefine it constitute one of the important milestones in folk religion studies. Yoder’s propositions could have not been make a conclusion to debate on folk religion. Leonard Norman Primiano made a serious contribution to this debate at the beginning of the 1990's. He argued that the concept of folk religion was semantically inadequate and that was necessary to made new methodological approach to the study of the subject. In this context, he proposed the concept of vernacular instead of the concept of folk religion. According to Primiano, the concept of vernacular is not prejudgment in terms of meaning content, but also includes new methodological and theoretical approaches. In this paper, the changes of the concept of folk religion will be examined in the historical process.

Anahtar Kelimeler

Folklore, Folk religion, belief, vernacular, context

BİR HALK BİLİMİ KAVRAMI VE ÇALIŞMA ALANI OLARAK HALK DİNİ

Öz

Halk bilimi inceleme konularından biri de dindir. Halk bilimi çalışmalarının başlangıç dönemi olan on dokuzuncu yüzyılda din, asıl olarak, ilahiyat ve antropoloji/sosyoloji disiplinlerinin konusuydu. İlahiyat alanında çalışan bilim insanları için din incelemelerinin çerçevesi yazılı gelenek ve kurumsal yapılarla sınırlıydı. Antropoloji ise sözlü geleneğe sahip ve ilkel olarak nitelendirilen toplulukların dinsel geleneklerini incelemekteydi. Halk bilimi, bu iki disiplinin ilgi odağının dışında kalan insanların inançlarını inceleme konusu edinmişti. Bu çalışmalar, çoğunlukla, yazılı ve kurumsal dinsel geleneğin içerisinde yer edinen arkaik inançları tespit etmeyi amaçlamaktaydı. Bunun en önemli kısmını da halk inançları oluşturmuştur. Yirminci yüzyılın başında Alman rahip Paul Drews, kilisenin dinsel öğretisi ile, halkın dinsel yaşantısı arasındaki farkı vurgulayan bir kavram olarak halk dini kavramını önermiştir.
Don Yoder’in 1970’li yıllardaki halk dini analizi ve tanımlama çabası önemli dönüm noktalarından birisini oluşturmuştur. Yoder’in halk dini ile ilgili önerileri konuyla ilgili tartışmaları sona erdirmemiştir. Bu tartışmalara ciddi bir katkı 1990’lı yılların başında Leonard Norman Primiano tarafından yapıldı. Leonard Norman Primiano, halk dini kavramının hem semantik olarak yetersiz olduğunu hem de konunun incelenmesinin yöntemsel yenilikleri gerekli kıldığını iddia etmiştir. Bu kapsamda halk dini kavramının yerine, anlam içeriği yargı yüklü olmayan ve yöntemsel ve kuramsal yenilikler sunduğunu iddia ettiği verneküler kavramını önermiştir. Bu incelemede halk dini kavramının geçirdiği anlam değişmeleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Halk bilimi, Halk dini, inanç, verneküler, bağlam

Kaynakça

• Ak, M. (2012). Ziyaret Fenomeni Çerçevesinde Türk Popüler Dindarlığı: Aziz Mahmut Hüdayi Türbesi Örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arı, Y. (2011). Amerikan Kültürel Coğrafyasında Peyzaj Kavramı. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13), 311-339.
• Atay, T. (2012). Din Hayattan Çıkar Antropolojik Denemeler (4. bs.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atay, T. (2017). Sosyal Antropolojide Yöntem ve Etik Sorunu: Klasik Etnografiden Diyalojik Etnografiye Doğru. Moment Dergi: Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(1), 189-206.
• Ben Amos, D. (2003). Şartlar ve Çevre İçinde Folklorun Bir Tanımına Doğru (M. Ekici, Çev.). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, (G. Öğüt Eker; M. Ekici, M. Ö. Oğuz ve N. Özdemir Ed.) içinde (ss. 31-56). Ankara: Milli Folklor.
• Ben Amos, D. (2014). İsim Her Şeydir (Z. S. Baki, Çev.). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 4, (M. Ö. Oğuz, Z. S. Baki ve G. Tekin, Ed.) içinde (ss. 44-66). Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Briggs, C. (1986). Learning How to Ask: A Sociolinguistic Appraisal of the Role of the Interview in Social Science Research. New York: Cambridge University Press.
• Cengiz, S. A. (2005). William John Thoms ve ‘Folklor’ Başlıklı Yazısı. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (M. Ö. Oğuz ve S. Gürçayır, Ed.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Christian Jr., W. A. (2002). Halk Dini (M. Arslan, Çev.). Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, II(3), 229-234.  
• Clements, W. M. (1974). The American Folk Church a Characterization of American Folk Religion Based on Field Research Among White Protestants in a Community in the South Central United States. Dissertation, The Folklore Institute, Indiana University, Bloomington.
• Dorson, R. M. (1968). The British Folklorists. London: Routledge & Kegan Paul.
• Goldstein, D. E. (1995). The Secularization of Religious Ethnography and Narrative Competence in a Discourse of Faith. Western Folklore, 54(1), 23-36.
• Gulbenkian Komisyonu. (1998). Sosyal Bilimleri Açın (Ş. Tekeli, Çev.) (3. bs.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Hufford, D. J. (1982). The Terror That Comes in the Night an Experience-Centered Study of Supernatural Assault Traditions. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Hufford, D. J. (1995). The Scholarly Voice and the Personal Voice: Reflexivity in Belief Studies. Western Folklore, 54(1), 57-76.
• Kirshenblatt-Gimblett, B. (2014). Folklorun Krizi (M. E. Dede, Çev.). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 4, (M. Ö. Oğuz, Z. S. Baki ve G. Tekin, Ed.) içinde (ss. 66-110). Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Köse, A. (2018). Popüler Dindarlık. Timaş Yayınları. İstanbul.
• Küçük, A. (1994). Türkiye’de Dinler Tarihi Çalışmaları ve Prof. Dr. Hikmet Tanyu. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 21-30.
• Lawless, E. J. (1988a). God’s Peculiar People: Women's Voices & Folk Tradition in a Pentecostal Church. University Press of Kentucky.
• Lawless, E. J. (1988b). Handmaidens of The Lord, Pentecostal Preachers and Traditional Religion. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Myerhoff, B. and Rubby, J. (1982). A Crack in the Mirror: Reflexive Perspectives in Anthropology. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Mullen, P. B. (2000). Belief and the American Folk. The Journal of American Folklore, 113(448), 119-143.
• Oring, E. (1986). On the Concepts of Folklore. Folk Groups and Folk Genres, (E. Oring, Ed.). Logan: Utah University Press.
• Oxford Advanced Learner’s Dictionary. (2010). Oxford: Oxford University Press.
• Parladır, H. S. (2010). Heterodoksi Türk Halk İslamı ve Evliya Kültü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Parladır, H. S. (2014). When Folk Religion Meets Orthodoxy: The Case of Imam Birgivi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (Haziran 2014). 15(1). 1-15.
• Patai, R. (2002). Halk İslamı. (M. Arslan, Çev.). Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, II(3), 235-239.
• Primiano, L. N. (1993). Intrinsically Catholic: Vernacular Religion and Philadelphia’s “Dignity”. PhD. dissertation, Departmans of Folklore and Folklife and Religious Studies, The University of Pennsylvania, Philadelphia.
• Primiano, L. N. (1995). Vernacular Religion and the Search for Method in Religious Folklife. Western Folklore, 54 (1), 37-56.
• Rosenberg, B. A. (1970). The Art of the American Folk Preacher. New York: Oxford University Press.
• Tanyu, H. (1976). Dini Folklor veya Dini-Manevi Halk İnançlarının Çeşit ve Mahiyeti Üzerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XX, 123-142.
• Tidon, J. T. (1988). Powerhouse for God: Speech, Chant, and Song in an Appalachian Baptist Church. Austin: University of Texas Press.
• Ünal, M. (2000). Halk Dini Verilerinin Fenomenolojik Yöntemle İncelenmesi. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5, 227-242.
• Ünal, M. (2005). A Contribution to Phenomenology of Religion: Comprehensive Phenomenology. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 141-155.
• Valk, Ü. and Bowman, M. (2014). Vernacular Religion in Everyday Life: Expressions of Belief. London: Routledge.
• Yel, A. M. (2005). İslâm’da Büyük ve Küçük Gelenekler ya da İslâm Din Antropolojisinde Yüksek Kültür ve Halk Kültürü. Din, Toplum ve Kültür, Din Sosyolojisi ve Antropolojisine Giriş, (A. Coşkun Ed.) içinde (ss.131-181). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Yoder, D. (1974). Toward a Definition of Folk Religion. Western Folklore: Symposium on Folk Religion. 33(1), CA: University of California Press.