TÜRKÇEYİ YABANCI DİL OLARAK ÖĞRENEN ARAPÇA KONUŞURLARININ TÜRKÇE SÖZCÜK VE TÜMCE VURGULARI

Yıl 2024, Sayı: 41, 127 - 148, 09.11.2024

Betül Göktaş

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1459433

Öz

Bireyler, dizgedeki mesajı açık hâle getirerek doğru ve anlaşılır iletişime geçmek için sesletimin bileşenlerinden yararlanır. Öğrenicinin konuşma performansını etkileyen bileşenler, parçalı ve parçalarüstü birimlerdir. Öğreniciler, üstdilbilimsel bilgilerine başvurarak parçalı birimler aracılığıyla dizgeleri oluştururlar. Parçalı birimlerden ayrı düşünülemeyen prozodik özellikler ise anlam ayırıcı işleve sahip olmalarının yanı sıra duygusal ifadelere aracılık ettiğinden konuşma dilinin vazgeçilmez unsurlarıdır. Parçalarüstü birimlerden vurgu, Türkçede paralinguistiktir ancak öğrenicilerin ana dillerinde aynı şekilde konumlandırılmayabilir. Bu durum, yanlış anlaşılmaları ve iletişim engellerini beraberinde getirebilir. Bu çalışmada Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen Arapça konuşurlarının Türkçe sözcük ve tümce vurgularında karşılaştıkları güçlükleri tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Azez ve Afrin Yunus Emre Türk Kültür Merkezlerinde temel düzeyde Türkçe öğrenen 91 öğrenicinin sesli okuma ve bağımsız konuşma performansları kayıt altına alınmıştır. Kayıtların karşıtsal çözümleme yöntemiyle incelenmesi için okuma metinleri ana dili konuşurları tarafından da sesletilmiştir. Kayıtlar Praat ses analizi programıyla incelenerek katılımcıların vurgu grafikleri alınmış, betimsel analiz yöntemiyle yorumlanmıştır. Araştırma bulgularına göre öğreniciler, performansları sırasında ana dillerinin fonolojik filtresine takılarak vurgu üretimlerini ana dillerindeki gibi yapılandırmaktadır. Dinleyici-konuşucu etkileşiminin önünde önemli bir engel olan yabancı aksanını sosyal olarak anlaşılır düzeye getirebilmek için parçalı ve parçalarüstü birimlerin üretimi üzerine ayrıca etkinlikler yapılması, sesletim becerisinde karşılaşılan güçlüklerin değerlendirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, parçalarüstü birimler, vurgu, tümce, sözcük, Arapça konuşurları

Turkish Word and Sentence Stresses of Arabic Speakers Who Learned Turkish as a Foreign Language

Öz

To communicate accurately individuals benefit from the components of pronunciation. Phonemes and prosody influence the learner's speaking performance. Learners create systems through partial units by applying their metalinguistic knowledge. Prosodic features are indispensable elements of spoken language because they not only have a meaning-separating function but also mediate the reflection of individuals' psychological states. The emphasis on prosody is paralinguistic in Turkish, but it may not be the same in the learners' native languages, which may lead to misunderstandings and communication barriers. This paper aims to determine the stress difficulties of Arabic speakers in Turkish words and sentences. For this purpose, we recorded the oral reading and independent speaking performances of 91 students learning Turkish at the basic level in Azez and Afrin Yunus Emre Turkish Cultural Centers. Native speakers also voiced the reading texts in order to analyzed by the contrastive analysis method. The recordings were examined using the Praat voice analysis program, while the stress graphs of the participants were taken and interpreted using the descriptive analysis method. According to the research findings, the learners structure the Turkish stress as in their native language by adhering to the phonological filter of their native language. In order to bring the foreign accent, which is an important obstacle to listener-speaker interaction, to a socially comprehensible level, it is necessary to carry out separate activities on the production of segmental and suprasegmental units and to evaluate the difficulties encountered in pronunciation skills.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish as a foreign language, prosody, stress, sentence, word, Arabic speaker

Kaynakça

• Aydın, M. (2018). Arap Dili. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-18.
• Aydın, T. (2007). Arapça ve Türkçede Cümle Yapısı, Yabancılara Arapça Cümle Öğretimi-Karşıtsal Çözümleme (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Banguoğlu, T. (1959). Türk Grameri: Sesbilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bauman-Wängler, J. (2004). Articulatory and Phonological Impairments: A Clinical Focus. Boston: Allyn and Bacon.
• Beckman, M. ve Edwards, J. (1990). Lengthening and Shortening and the Nature of Prosodic Constituency. J. Kingston ve M. Beckman (Ed.), Papers in Laboratory Phonology I: Between Grammar and the Physics of Speech içinde (ss. 152-178). Cambridge University Press.
• Benzing, J. (1941). Noch einmal die Frage der Betonung im Türkischen. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 95(2), 300-304.
• Bloomfield, L. (1935). Language. London: George Allen and Unwin.
• Boersma, P. ve Weenink, D. (2024). Praat: Doing Phonetics by Computer. Amsterdam, The Netherlands: University of Amsterdam.
• Brockelmann, C. (1916). Semitische Sprachwissenschaft. Leipzig: Göschensche Verlagshandlung G.m.b.H.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• CEFR. (2021). Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni Öğrenme, Öğretme ve Değerlendirme. Ankara: MEB.
• Ceviz, N. (1997). Arapça’da kelime vurgusu. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 60, 57-63.
• Creswell, J. W. (2020). Eğitim Araştırmaları: Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev.). İstanbul: EDAM.
• Demir, N. (1993). Postverbien im Türkeitürkischen: unter besonderer Berücksichtigung eines südanatolischen Dorfdialekts. Weisbaden: Otto Harrassowitz Verlag.
• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2011). Türkçe Ses Bilgisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Doğan, C. (2020). Arapçada Âmil Sistemi ve Karşıtsal Çözümlemesi.
• Dursunoğlu, H. (2006). Türkiye Türkçesinde Vurgu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 267-276.
• El-Antâkî, M. (1971). El-muhit fî esvâtî'l Arabiyyeti ve nahviha ve sarfiha. Beyrut: Dâru’ş-Şarki’l-‘Arabî.
• Erdem Nas, G. (2019). Birleşik Sözcüklerde Vurgunun (Ölçülebilir) Görünümleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 16, 665-676.
• Erdem Nas, G. ve Akbulut, B. (2021). Yabancılara Türkçe Öğretimine Bürün Bilimsel Bir Yaklaşım-Boşnak Konuşurların Türkçe Vurgu Üretimleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-BELLETEN, 72, 185-208.
• Ergenç, İ. (2002). Konuşma Dili ve Türkçenin Söyleyiş Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• Fox, A. (2000). Prosodic features ans Prosodic Structure: The Phonology of ‘Suprasegmentals’. Oxford: OUP Oxford.
• Gee, J. ve Grosjean, F. (1983). Performance Structures: A Psycholinguistic and Lingustic Appraisal. Cognitive Psychology, 15, 411-458.
• Gerken, L. ve McGregor, K. (1998). An Overview of Prosody and its Role in Normal and Disordered Child Language. American Journal of Speech-Language Pathology, 38-48.
• Goedemans, R. ve Hulst, H. v. (2013a). The World Atlas of Language Structures Online. (M. S. Dryer ve M. Haspelmath, Düz.) 03.15.2024 tarihinde WALS Online: http://wals.info/chapter/15 adresinden erişildi.
• Goedemans, R. ve Hulst, H. v. (2013b). The World Atlas of Language Structures Online. (M. S. Dryer ve M. Haspelmath, Düz.) 03.15.2024 tarihinde WALS Online: http://wals.info/chapter/14 adresinden erişildi.
• Goedemans, R. ve Hulst, H. v. (2013c). The World Atlas of Languages Structures Online. (M. S. Dryer ve M. Haspelmath, Düz.) 03.15.2024 tarihinde WALS Online: http://wals.info/chapter/17 adresinden erişildi.
• Güler, E. ve Hengirmen, M. (2005). Ses Bilim ve Diksiyon. Ankara: Engin Yayınevi.
• Hayes, B. (1989). The Prosodic Hierarchy in Meter. P. Kiparsky ve G. Youmans (Ed.), Phonetics and Phonology: Rhythm and Meter içinde (ss. 201-260). San Diego: Academic Press.
• James, C. (1980). Contrastive Analysis. Essex: Logman.
• Johanson, L. (2021). Turkic. United Kingdom: Cambridge University Press.
• Kurada, H. Z. (2018). Hintçe ve Türkçenin Karşılaştırmalı Bürün Dizgeleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), Prof. Dr. Seyyare Duman, (Özel Sayı), 57-77.
• Lewis, G. (2000). Turkish Grammar. New York: Oxford University Press.
• Özkanlı, Z. (2023). Suprasegmental Phonemes in Conversational Arabic: Stress, Intonation, Pause and Stop. Nisar, 3, 47-59.
• Polat, H. (2021). Anadili Arapça Olanlara Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Scrivener, J. (2005). Learning Teaching: The Essential Guide to English Language Teaching. Oxford: MacMillan.
• Sevinç, R. R. (2004). Arap Dilinde Cümle Yapısı ve Biçimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Swift, L. B. (1963). A Reference Grammar of Modern Turkish. Indiana & The Hague: Indiana University Publications.
• Tekin, G. (2020). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Sesletim Eğitimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Tekin, T. (2023). E. Yılmaz ve N. Demir (Ed.), Makaleler 3: Çağdaş Türk dilleri içinde (ss. 377-380). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Underhill, R. (1985). Turkish Grammar. Cambridge: The MIT PRess.
• Underhill, R. (1988). A Lexical Account of Turkish Accent. R. Underhill ve S. Koç (Düz.), Studies on Turkish Linguistics içinde (ss. 387-406). Ankara: ODTÜ Yayınları.
• Vardar, B. (1980). Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Wagner, R. K. ve Torgesen, J. K. (1987). The Nature of Processing and its Causal Role in the Acquisition of
• Reading Skills. Psycological Bulletin, 101(2), 192-212.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2003). Arap Dilinde “Nebr”(Vurgu). D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XVII, 163-191.