GÜNDELİK HAYATIN İÇİNDE DEĞERLER VE DEĞERLERİN TOPLUMSAL BOYUTLARI

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 63, 51 - 81, 28.12.2022

Murat Şahin

Öz

Bu araştırmanın amacı sosyolojik olarak değerleri ve değerlerin gündelik hayattaki önemini incelemektir. Araştırma kapsamında alanyazın taraması yapılmış olup, gündelik hayatta, sosyal bilimlerde ve özellikle sosyolojik olarak değer kavramı üzerinde durulmuş ve olgunun kavramsal ve kuramsal çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır. Tarihsel, mekânsal ve sosyal ilişkiler boyutlarının bileşkesiyle sosyolojik anlamda değerler oluşmaktadır. Birey doğduğu andan itibaren hazır olarak bulduğu değerleri sosyalleşme sürecinde öğrenmekte ve değerler sayesinde toplumun uyumlu bir üyesi haline gelmektedir. Oluşan bu değerler, toplum içerisinde bireylerin sergilediği eylemlere ilişkin ölçü ve standartlar meydana getirmektedir. Bu standartlar kültürel olarak farklılık göstermekle birlikte, birer ölçüt olarak bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarına yön vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Değerler, Sembolik Etkileşimcilik, Schwartz Değerler Kuramı.

Values in Everyday Life and Social Dimensions of Values

Öz

The aim of this research is to examine sociological values and the importance of values in daily life. Within the scope of the research, a literature review was made and the concept of value in daily life, social sciences and especially sociologically was emphasized and the conceptual and theoretical framework of the concept was tried to be drawn. With the combination of historical, spatial and social relations dimensions, sociological values are formed. The individual learns the values that he finds ready from the moment he is born in the process of socialization and becomes a harmonious member of the society thanks to the values. These values create measures and standards for the actions of individuals in society. Although these standards differ culturally, they direct the feelings, thoughts and behaviors of individuals as criteria.

Anahtar Kelimeler

Değerler, Sembolik Etkileşimcilik, Schwartz Değerler Kuramı.

Kaynakça

• Arat, N. (1996). Etik ve Estetik Değerler. Ankara: Telos Yayınları.
• Bauman, Z. (2018). Bireyselleşmiş Toplum, 4. Bölüm, (Çev: Yavuz Alogan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bircan, H. H. (2015). Felsefede Değer(ler) Problemi. Değerler Bilançocu, Mavi Kitap, (Editör: Hasan Hüseyin Bircan & Bülent Dilmaç). Konya: Çizgi Kitabevi, 11-35.
• Birkök, M. C. (2019). Değerler Sınıflandırması. International Journal of Human Sciences, 16(2), 483-498.
• Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary Of Pre-ThirteenthCentury Turkish. Oxford: At The Clarendon Press.
• Cuff, E. C., Sharrock, W. W. & Francis, D. W. (2013). Sosyolojide Perspektifler. (Çeviren: Ü. Tatlıcan). İstanbul: Say Yayınları.
• Dilmaç, B. (2007). Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Dönmezer, S. (1994). Toplumbilim. İstanbul: Beta Yayınları.
• Erkenekli, M. (2009). Türkiye’de Sosyoekonomik Statü (SES) Gruplarına Göre Temel Değerlerin Farklılaşması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Ersoy, E. (2006). Değerler Farklılaşmalarının Sosyolojik Boyutu (Malatya Örneği). Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Fichter, J. H. (2019). Sosyoloji Nedir? (Çev: N. Çelebi). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gökçe, O. (1994). Türk Gençliğin Sosyal ve Ahlaki Değerleri. Ata Dergisi, (1), 25-30.
• Güngör, E. (2018). Doktora, Doçentlik, Profesörlük Tezleri. Ankara: Yer-Su Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. & Cemalcılar, Z. (2014). Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar, (16. Basım). İstanbul: Evrim Yayınları.
• Korkmaz, A. (2013). Değerler Sosyolojisi. Ankara: Toplum Bilimleri Dergisi, 7 (14), 51-78.
• Kuşdil, M. E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk Öğretmenlerin Değerler Yönelimi ve Schwartz Değer Kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15 (45), 59-76.
• Lenski, G. & Lenski, J. (1974). Human Societies. New York: McGraw-Hill.
• Macionis, J. J. (2003). Sociology. New Jersey: Upper Saddle River.
• Morris, C. W. (1956). Varieties of Human Value. Chicago: University of Chicago Press.
• Morsümbül, Ş. (2014). Değerlerin Kuşaklar Arası Değişimi: Ankara Örneği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Nelson, P. (1974), “Advertising as information”, Journal of Political Economy, Vol: 82, No: 4, 729-754.
• Oxford Learners Dictionaries. (2021). Value. www.oxfordlearnersdicdionaries.com. (Erişim: 01.08.2021).
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 217-239.
• Poloma, M. M. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları, (Çeviren: Hayriye Erbaş). İstanbul: Palme Yayıncılık.
• Richter, R. (2012). Sosyolojik Paradigmalar, (Çev: Necmeddin Doğan). İstanbul: Küre Yayınları.
• Ritzer, G. (2013). Çağdaş Sosyoloji Kuramları ve Klasik Kökleri, (Çev: Irmak Ertuna Howison). Ankara: Deki Basın Yayın Dağıtım.
• Rokeach, M. (1973). The Natüre of Human Values. New York: Free Press.
• Spranger, E. (1928). Types Of Men The Psychology and Ethics Of Personality. Authorized Translation of The Fifth German Edition: Paul J. W. Pigors. Halle: Max Niemeyer Verlag.
• Schwartz, S. H. (1992). Universal In The Content And Structure Of Values: Theoretical Advances and Emprical Tests In 20 Countries. (Editor: M. Zanna). New York Academic Press, Advances In Experimental Social Psyhology, 1-65.
• Schwartz, S. H. (1994). Beyond individualism and collectivism: New cultural dimensions of values. CA: Sage, Individualism and collevtivism: Theory, method, and applications, 85-119.
• Schwartz, S. H. (1994). Are There Universal Aspects in the Structure and Contents of Human Values?. Journal of Social Issues, Vol. 50, No:4, s.19-45.
• Schwartz, S. H. (1999). A theory of cultural values and some implications for work. Applied Psychology: An International Review, 48(1), 23-47.
• Schwartz, S. H. (2006a). A Teory of Culturel Value Orientations: Explication and Applications. Comparative Sociology, 5 (2-3), 137-182.
• Schwartz, S. H. (2006b). Basic Human Values: Theory, Measurement and Applications. Revue Françasie de Sociologie, 42, 249-288.
• Schwartz, S. H. (2008). Cultural Values Orientations: Nature and Implications of National Differences. Moscow: Publishing house of SU HSE.
• Schwartz, S. H. (2012). An Overview of The Schawrtz Theory of Basic Values, Online Reading in Psychology and Culture, 2, (1), 1-20.
• Schwartz, S, H. & Bilsky, W. (1987). Toward a Psychological Structure Of Human Values. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 550-562.
• Schwartz, S. H. & Bilsky, W. (1990). Toward a Psychological Structure Of Human Values. Journal of Personality and Social Psychology, 53 (3), 550-562.
• Slattery, M. (2011). Sosyolojide Temel Fikirler, (Derleyici: Ümit Tatlıcan). Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Şahin, M. (2022). Sosyal Güven Algısı X, Y ve Z Kuşakları Üzerine Karşılaştırmalı Sosyometrik Bir Araştırma. Ankara: Net Kitaplık Yayıncılık.
• TDK, Sözlük. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları, (Çevirenler: M. R. Ayas & L. Elburuz). İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Weber, M. (2002). Sosyoloji’nin Temel Kavramları, (Çev: Medeni Beyaztaş). İstanbul: Bakış Yayınları.
• Weber, M. (2011). Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev: Milay Köktürk). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Yadigaroğlu, H. (2018). Yetişkin Hastalarının Hastalık Deneyimleri ve Hasta-Yakın İlişkisine Sosyolojik Bakış. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yayımlanmamış, Doktora Tezi.
• Yapıcı, A. ve Zengin, S.Z. (2003). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları Üzerine Psikolojik Bir Araştırma: Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği, Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (4), 173-206.
• Yıldırım, S. G. (2019). Değerler Eğitimine Yönelik Bir Model Önerisi: Değer İçselleştirme. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.