BibTex RIS Kaynak Göster

KAPİTALİZMİN ULUSLARARASI HÂKİMİYET MÜCADELESİ VE ÇİN

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 52, 97 - 120, 25.08.2022

Ömer Kul

Öz

1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla ortaya çıkan “tek kutuplu dünya düzeni” yeniden kurulmakta, ABD başta olmak üzere yeni dönemde başat rol almak isteyen kapitalist devletler pay savaşına girmiş görünmektedir. ABD’nin yaklaşık 30 yıldır sürdürdüğü tek hegemon güç pozisyonu ve bu pozisyonu koruma içgüdüsü birçok yanlış siyaset yürütmesine yol açmış, Çin gibi gelişmekte olan ülkeler ise yeni dönemde pastadan pay alabilmenin hummalı çalışması içerisine girmiş durumdadır. Önümüzdeki süreçte başta Afrika, Orta Doğu, Kafkasya, Hazar Havzası, Orta Asya, Güney Çin denizi olmak üzere yeni mücadele alanları olarak ortaya çıkmış ve bu gölgelerde güçlü devletlerin birbirleriyle direk mücadelelerinden ziyade ekonomik ve teknolojik anlamda geri kalmış ülkeler üzerinden yeni mücadele alanları açarak ilerleyen bir hal almış durumdadır. Bu çalışma ile Kapitalizmin uluslararası hâkimiyet mücadelesinin alanları belirlenerek bu alanlardaki rekabetin şekli, taraf ülkelerin pozisyonları, muhtemelen yaşanabilecek senaryolar değerlendirilmiştir. Yeni mücadele alanlarında başta ABD, Çin ve Rusya’nın uygulamakta olduğu siyasetleri eleştirilere tabi tutularak gelecek senaryolar değerlendirmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

ABD Çin Rusya Orta Doğu Orta Asya Afrika

Kaynakça

  • “R&D expenditure”, OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2011, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/sti_scoreboard2011-16-en
  • Akbaş, Z. ve Pala, E. 2014 . “ABD’nin Küresel Hâkimiyet Rekabetinde Kaya Gazının Yeri: Engeller ve Avantajlar”, BİLGESAM, s. 231-247 http://www.bilgesam.org/Images/Dokumanlar/0-363- 2014122346guvenlik_kongresi_bildirileri-18.pdf/
  • Akçadağ Alagöz, E. 2016 . “Ekonomik Karşılıklı Bağımlılık Kapsamında AB-Çin İlişkileri”. U.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 2 : 33-56.
  • Aksöz, A. 2018 . “ABD-Çin Rekabeti Arasında Hindistan’ın Süper Güç İdeali”, https://www.academia.edu/37143174/ABD- %C3%87%C4%B0N_REKABET%C4%B0_ARASINDA_H%C4%B0ND% C4%B0STANIN_S%C3%9CPER_G%C3%9C%C3%87_%C4%B0DEAL% C4%B0/
  • Alakel M. ve Yıldırım, A. S. 2014 . “11 Eylül Sonrası ABD’nin Irak İşgali Sürecinde Hegemonya-Emperyalizm Tartışmalarına Eleştirel Bir Bakış”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 5 8 : 135-165.
  • Ayan, E. 2010 . “Avrasya’da Değişen Dengeler Üzerinde Oynanan Küresel Oyunlar”, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 1 : 37-54.
  • Birdişli, F. 2012 .“ABD’nin Yeni Dış Politikası: “İleri Konuşlandırılmış Diplomasi” ve Uluslararası Sistemin Yeniden Yapılanması”. 1. International InterdisciplinarySocial Inquiry Conference, Uludağ University. Bursa, 17-21 June 2012, s.1-12 https://www.researchgate.net/publication/269038379_ABD’nin_Yen i_Dis_Politikasi_Ileri_Konuslandirilmis_Diplomasi_ve_Uluslararasi_Siste min_Yeniden_Yapilanmasi/
  • Çolakoğlu, S. 2006 . “11 Eylül Sonrası Değişen Avrasya Dengeleri ve ÇinOrta Asya İlişkileri”. OAKA, 1 2 : 38-55.
  • Dedekoca, A. E. 2011 . “ABD-Çin İlişkilerinin Ekonomi Politiği ve Yeni Dünya Düzeni Oluşumuna Etkileri”. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Doğan, N. 2011 . “Demokrasi ve Ortadoğu’nun Geleceği”. 38th International Congress of Asian and North African Studies ICANAS , International Relations - Vol. II, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, s. 601-620.
  • Doğan, N. 2012 . Pragmatic Liberal Approach to World Order: The Scholarship of Inis L. Claude, Jr. Maryland: University Press of America.
  • Doğan, N. “21. Yüzyılda ABD’nin Sistemdeki Konumu ve Küresel Güvenlikteki Rolü”, https://www.academia.edu/8223520/21._Y%C3%9CZYILDA_ABDN %C4%B0N_S%C4%B0STEMDEK%C4%B0_KONUMU_VE_K%C3%9CR ESEL_G%C3%9CVENL%C4%B0KTEK%C4%B0_ROL%C3%9C?auto=d ownload .
  • Doster, B. 2014 . “Arap Baharı Üzerinden Avrasya-Atlantik Rekabetini Yorumlamak”. Orta Doğu’da Değişim ve Türkiye, http://www.bilgesam.org/images/dokumanlar/0-327- 2014090439arap-bahari-uzerinden-avrasya-atlantik.pdf/ , s.167-191.
  • Durmuşoğlu, S. 2016 . “21. Yüzyılın Enerji Denklemi ve Türkiye”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29: 283-303.
  • Ercan, M. ve Ayata, A 2018 . “Değişen Uluslararası Sistemde ABD’nin Ortadoğu Politikalarının Sürdürülebilirliği”. Akademik Bakış Dergisi, 69: 114-129.
  • Gökten, K. 2019 . “Güvenlik İle Bölgesel Ekonomik İşbirliği Arasında: Bangladeş-Çin-Hindistan-Myanmar BCIM Ekonomik Koridoru”. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 1 : 99-113.
  • Güneş, E. 2011 . “Amerika Birleşik Devletleri’nin Çin, Rusya Örneğinde Asya Politikaları”. NWSA, 6 2 : 342-355.
  • Güneş, K. 2012 . “Çin Açılımı: Türk Çin Politik ve Ekonomik İlişkilerinde Yeni Boyut”. Uluslararası Politika Akademisi, http://politikaakademisi.org/?p=630/
  • Gürses, E. “11 Eylül ve Uluslararası Sistemde Jeopolitik Rekabet”, Aydınlanma2023, https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/5399/ , s.165-188.
  • Habiyaremye, A. 2012 . “Afrika'nın Doğal Kaynakları ve Sino-Amerikan Jeo-strateji Rekabeti”. Ortadoğu Analiz, 4 46 : 39-51.
  • Kısacık S. ve Kaya, F. 2015 . “21. Yüzyılda Avrasya Bölgesinde Yeni Bir İttifakı Mı Doğuyor? Türkiye- Çin Halk Cumhuriyeti İlişkileri”, https://www.researchgate.net/publication/332704406/.
  • Nogayeva, A. 2010 . “ABD’nin Orta Asya’daki Demokratikleştirme Politikaları: Araçlar, Devrim Denemeleri ve Sonuçlar”. OAKA, 5 10 : 59- 91.
  • Örmeci, O. 2013 . “21. Yüzyılda ABD-Çin Rekabeti”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 29: 1-14.
  • Özalp, O. N. 2011 . “Avrupa Birliği’nin Orta Asya Politikası”, Civil Academy, 9 3 : 15-38 .
  • Sağlam, M. 2014 . “21. Yüzyılda Küresel Rekabetin Zemini Ukrayna”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69 2 : 435-444.
  • Sandıklı, A. 2009 . “Geleceğin Süper Gücü Çin”. Bilge Strateji, 1 1 : 40-50.
  • Turan, İ. 2016 . “ABD-Çin İlişkileri Bağlamında Tayvan Sorunu”, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 1 : 80-105.
  • Turhan, T. 2008 . “ABD-Çin Kıskacında Myanmar”.Kıbrıs Gazetesi, http://www.kibrisgazetesi.com/index.php/cat/2/news/53761 /PageName/Ic_Haberler http://irep.emu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11129/777/TurgutTur hanGazete1.pdf?sequence=1/
  • Yazhou, L. 2018 . “Batı Bölge Teorisi Çin’in Büyük Türkistan Politikası ”. Sinoturknews, http://www.sinoturknews.org/bati-bolge-teorisi-cininbuyuk-turkistan-politikasi/
  • Yüksel, M. A. 2016 . “Afrika Jeopolitiği ve ABD’nin Afrika Politikası”. Turkish Studies, 11 2 : 1389-1408.

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 52, 97 - 120, 25.08.2022

Ömer Kul

Öz

The unipolar world order which emerged with the dissolution of the Soviet Union in 1991 is being re-established, and the capitalist states, especially the US, who want to take a dominant role in the new era seem to have entered into a war of share. The only hegemonic power position and the instinct to maintain this position, which the US has maintained for nearly 30 years, has led to many wrong policies, while developing countries such as China have entered into the feverish work of getting a share of the pie in the new period. During the forthcoming period, Africa, the Middle East, the Caucasus, the Caspian Basin, the Central Asia, and the South China Sea has emerged as new areas of conflict, and the powerful states got into an indirect struggle via the underdeveloped countries by means of economy and high-tech rather than a direct one. With this study, the areas of the struggle of capitalism's international domination have been determined and the form of the struggle in these areas, the positions of the party countries, and the possible scenarios have been evaluated. In the new the conflict areas, the policies of the USA, China and Russia have been criticized and the possible future scenarios have been tried to be evaluated

Anahtar Kelimeler

USA China Middle East Russia Middle Asia Africa

Kaynakça

  • “R&D expenditure”, OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2011, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/sti_scoreboard2011-16-en
  • Akbaş, Z. ve Pala, E. 2014 . “ABD’nin Küresel Hâkimiyet Rekabetinde Kaya Gazının Yeri: Engeller ve Avantajlar”, BİLGESAM, s. 231-247 http://www.bilgesam.org/Images/Dokumanlar/0-363- 2014122346guvenlik_kongresi_bildirileri-18.pdf/
  • Akçadağ Alagöz, E. 2016 . “Ekonomik Karşılıklı Bağımlılık Kapsamında AB-Çin İlişkileri”. U.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 2 : 33-56.
  • Aksöz, A. 2018 . “ABD-Çin Rekabeti Arasında Hindistan’ın Süper Güç İdeali”, https://www.academia.edu/37143174/ABD- %C3%87%C4%B0N_REKABET%C4%B0_ARASINDA_H%C4%B0ND% C4%B0STANIN_S%C3%9CPER_G%C3%9C%C3%87_%C4%B0DEAL% C4%B0/
  • Alakel M. ve Yıldırım, A. S. 2014 . “11 Eylül Sonrası ABD’nin Irak İşgali Sürecinde Hegemonya-Emperyalizm Tartışmalarına Eleştirel Bir Bakış”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 5 8 : 135-165.
  • Ayan, E. 2010 . “Avrasya’da Değişen Dengeler Üzerinde Oynanan Küresel Oyunlar”, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 1 : 37-54.
  • Birdişli, F. 2012 .“ABD’nin Yeni Dış Politikası: “İleri Konuşlandırılmış Diplomasi” ve Uluslararası Sistemin Yeniden Yapılanması”. 1. International InterdisciplinarySocial Inquiry Conference, Uludağ University. Bursa, 17-21 June 2012, s.1-12 https://www.researchgate.net/publication/269038379_ABD’nin_Yen i_Dis_Politikasi_Ileri_Konuslandirilmis_Diplomasi_ve_Uluslararasi_Siste min_Yeniden_Yapilanmasi/
  • Çolakoğlu, S. 2006 . “11 Eylül Sonrası Değişen Avrasya Dengeleri ve ÇinOrta Asya İlişkileri”. OAKA, 1 2 : 38-55.
  • Dedekoca, A. E. 2011 . “ABD-Çin İlişkilerinin Ekonomi Politiği ve Yeni Dünya Düzeni Oluşumuna Etkileri”. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Doğan, N. 2011 . “Demokrasi ve Ortadoğu’nun Geleceği”. 38th International Congress of Asian and North African Studies ICANAS , International Relations - Vol. II, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, s. 601-620.
  • Doğan, N. 2012 . Pragmatic Liberal Approach to World Order: The Scholarship of Inis L. Claude, Jr. Maryland: University Press of America.
  • Doğan, N. “21. Yüzyılda ABD’nin Sistemdeki Konumu ve Küresel Güvenlikteki Rolü”, https://www.academia.edu/8223520/21._Y%C3%9CZYILDA_ABDN %C4%B0N_S%C4%B0STEMDEK%C4%B0_KONUMU_VE_K%C3%9CR ESEL_G%C3%9CVENL%C4%B0KTEK%C4%B0_ROL%C3%9C?auto=d ownload .
  • Doster, B. 2014 . “Arap Baharı Üzerinden Avrasya-Atlantik Rekabetini Yorumlamak”. Orta Doğu’da Değişim ve Türkiye, http://www.bilgesam.org/images/dokumanlar/0-327- 2014090439arap-bahari-uzerinden-avrasya-atlantik.pdf/ , s.167-191.
  • Durmuşoğlu, S. 2016 . “21. Yüzyılın Enerji Denklemi ve Türkiye”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29: 283-303.
  • Ercan, M. ve Ayata, A 2018 . “Değişen Uluslararası Sistemde ABD’nin Ortadoğu Politikalarının Sürdürülebilirliği”. Akademik Bakış Dergisi, 69: 114-129.
  • Gökten, K. 2019 . “Güvenlik İle Bölgesel Ekonomik İşbirliği Arasında: Bangladeş-Çin-Hindistan-Myanmar BCIM Ekonomik Koridoru”. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 1 : 99-113.
  • Güneş, E. 2011 . “Amerika Birleşik Devletleri’nin Çin, Rusya Örneğinde Asya Politikaları”. NWSA, 6 2 : 342-355.
  • Güneş, K. 2012 . “Çin Açılımı: Türk Çin Politik ve Ekonomik İlişkilerinde Yeni Boyut”. Uluslararası Politika Akademisi, http://politikaakademisi.org/?p=630/
  • Gürses, E. “11 Eylül ve Uluslararası Sistemde Jeopolitik Rekabet”, Aydınlanma2023, https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/5399/ , s.165-188.
  • Habiyaremye, A. 2012 . “Afrika'nın Doğal Kaynakları ve Sino-Amerikan Jeo-strateji Rekabeti”. Ortadoğu Analiz, 4 46 : 39-51.
  • Kısacık S. ve Kaya, F. 2015 . “21. Yüzyılda Avrasya Bölgesinde Yeni Bir İttifakı Mı Doğuyor? Türkiye- Çin Halk Cumhuriyeti İlişkileri”, https://www.researchgate.net/publication/332704406/.
  • Nogayeva, A. 2010 . “ABD’nin Orta Asya’daki Demokratikleştirme Politikaları: Araçlar, Devrim Denemeleri ve Sonuçlar”. OAKA, 5 10 : 59- 91.
  • Örmeci, O. 2013 . “21. Yüzyılda ABD-Çin Rekabeti”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 29: 1-14.
  • Özalp, O. N. 2011 . “Avrupa Birliği’nin Orta Asya Politikası”, Civil Academy, 9 3 : 15-38 .
  • Sağlam, M. 2014 . “21. Yüzyılda Küresel Rekabetin Zemini Ukrayna”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69 2 : 435-444.
  • Sandıklı, A. 2009 . “Geleceğin Süper Gücü Çin”. Bilge Strateji, 1 1 : 40-50.
  • Turan, İ. 2016 . “ABD-Çin İlişkileri Bağlamında Tayvan Sorunu”, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 1 : 80-105.
  • Turhan, T. 2008 . “ABD-Çin Kıskacında Myanmar”.Kıbrıs Gazetesi, http://www.kibrisgazetesi.com/index.php/cat/2/news/53761 /PageName/Ic_Haberler http://irep.emu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11129/777/TurgutTur hanGazete1.pdf?sequence=1/
  • Yazhou, L. 2018 . “Batı Bölge Teorisi Çin’in Büyük Türkistan Politikası ”. Sinoturknews, http://www.sinoturknews.org/bati-bolge-teorisi-cininbuyuk-turkistan-politikasi/
  • Yüksel, M. A. 2016 . “Afrika Jeopolitiği ve ABD’nin Afrika Politikası”. Turkish Studies, 11 2 : 1389-1408.
Toplam 30 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Ömer Kul Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 25 Ağustos 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019 Cilt: 10 Sayı: 52

Kaynak Göster

APA Kul, Ö. (2022). KAPİTALİZMİN ULUSLARARASI HÂKİMİYET MÜCADELESİ VE ÇİN. Düşünce Dünyasında Türkiz, 10(52), 97-120.