The Ancestry Cult And Contry Consept in Scythians

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 47, 57 - 84, 29.05.2022

Yurt Kavramı

Öz

It is understood from the written and archaeological sources that Scythians, who are so influential in Asia, Black Sea and Caucasus beginning from the 13th century, attached great importance to their ancestors and their graves. Scythians, who ruled for centuries the lands starting from today’s East Turkestan to the plains of Hungary, developed a notion of homeland with love, respect, and sacrificial ceremonies dedicated to their ancesters’ souls. In ancient Turkish culture, the word Yurt was used in the sense of a tent, but over time the meaning changed to refer motherland – territories to live on. It is seen that cult of ancestors is as important as the economic obligations for the emergence of the notion of in the nomadic Turks. etc. already. It is also true that the cult of ancestors is important for the Turkish states such as Hun, Gokturk and Uighur which came after Scythians to develop a understanding of homeland. In this article, the geographical reasons underlying Scythians’ quest for new homeland and the cult of ancestors which forced that quest will be examined in the context of ancient Turkish culture

Anahtar Kelimeler

Scythians, Ancestry Cult, Country, Turkish Culture

İSKİTLER’DE ATALAR KÜLTÜ VE YURT KAVRAMI

Öz

Özellikle M. Ö. VIII. asırdan itibaren Ön Asya, Karadeniz ve Kafkasya’da bu kadar etkili olan İskitler’in atalarına ve onların mezarlarına çok büyük bir önem verdikleri yazılı ve arkeolojik kaynaklardan anlaşılmaktadır. Bugünkü Doğu Türkistan’dan başlayıp Macaristan ovalarına kadar asırlarca hâkimiyet kuran İskitler’in yurt ve toprak düşüncesi; atalarına duydukları sevgi, saygı ve onların ruhlarına adadıkları kurban merasimleri ile farklı bir biçimde gelişmiştir. Eski Türk kültüründe Yurt kelimesi çadır anlamında kullanılmış, ancak zamanla üzerinde yaşanılan toprak parçasıvatan anlamına bürünmüştür. Bu şekilde göçer Türk boylarında yurt düşüncesinin felsefi temellerinin atılmasında ekonomik mecburiyetlerin olduğu kadar atalar kültünün de önemli olduğu görülür. Zaten İskitler’den sonra gelen Hun-Göktürk-Uygur vb. Türk devletlerinde de atalar kültünün vatan duygusunun gelişmesine önemli etkisi olduğu anlaşılmaktadır. Bu makalemizde İskitler’in yeni yurt bulma arayışlarının altında yatan coğrafi sebepler ile ona kaynaklık eden atalar kültü, eski Türk kültürü bağlamında irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İskitler, Atalar Kültü, Yurt, Türk Kültürü

Kaynakça

• Adalı, S. F. 2013 . “Tugdamme and Cimmerians”: A Test of Piety in Assyrian Royal Inscriptions. Time and History in the Ancient Near East, Winona Lake, İndiana, Eisenbrauns. s.587-593.
• Ahmetbeyoğlu, A. 1995 . Greek Seyyah Priskos V.Asır ’a Göre Avrupa Hunları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Akişev, K. A. 1978 . Kurgan Issık. Moskva.
• Aydın, E. 2007 . “Ötüken Adı ve Yeri Üzerine Düşünceler”. Turkish Studies, 2 4 : 1262-1269.
• Aytbayev, A. 2002 . “İlk Orta Asya Sakinlerinin Göç Süreçleri”. Türkler, Cilt I. Ankara. s.664-671.
• Belli, O. - Ceylan, A. 2004 . “2002 Yılı Anzaf Kaleleri Kazı ve Onarım Çalışmaları”. 25. Kazı Sonuçları Toplantısı-II. s.29-40.
• Bokovenko, N. A. 2004 . “Migrations of Early Nomads of The Eurasian Steppe in A Context of Climatic Changes”. NATO Science Series, IV, Vol.42, London, 21-33.
• Borger, R. - Hinz, W. 1984 . “Die Behistun-Inschrift Darius’ des Grossen,” Texte aus der Umwelt des Alten Testaments I: Rechts-und Wirtschaftsurkunde, historisch-chronologische Texte. Gütersloh.
• Buyskikh S. B. 2007 . “Contacts between Greeks and Non-Greeks on the Lower Bug in the Sixth and Fifth Centuries BC”, Classical Olbia and Scythian World, Sixth Century BC to the Second Century AD. Kiev.
• Cernenko E. V. 1999 . The Scythians 700-300 BC. Londra.
• Ceylan, A. 2015 . “Ermenilerin Anadolu’daki Varlıkları ve Tarihi Gerçekler”. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5 10 : 1-30.
• Ceylan, A & Günaşdı, Y. 2013 . “Balkanlar’da İskitler”. Uluslararası Balkan Dil, Kültür Ve Medeniyet Sempozyumu Bildirileri. Edirne, 113-139.
• Cosmo, N. 1994 . “Ancient Inner Asian-Nomadic: Their Economic Basis and Its Significance in Chinese History”. The Journal of Asian Studies, 53 4 : 1092-1126.
• Durmuş, İ. 1997 . “Anadolu’da Kimmerler ve İskitler”, Belleten, LXI 231 : 273-286.
• Durmuş, İ. 2008 . İskitler Sakalar . Ankara.
• Eberhard, W. 1942 . “Çin Kaynaklarına Göre Orta ve Garbı Asya Halklarının Medeniyeti”. Türkiyat Mecmuası, 6-7 : 125-191.
• Fitzhugh, W. W. 2007 . “The Mongolian Deer Stone-Khirigsuur Complex: Dating and Organization of a Late Bronze Age Menagerie”. Current Archaeological Research in Mongolia. Ed.: J. Bemmann, H. Parzinger, E. Pohl, and D. Tseveendorzh , Ulaanbatar. pp.183-199.
• Gömeç, S. 2014 . Türk Kültürünün An Hatları. Ankara.
• Göksu, E. 2013 . Okla Yükselen Millet. Konya.
• Grakov, B.N. 2008 . Çar İskitler. İstanbul.
• Grousset, R. 2011 . Stepler İmparatorluğu Atilla-Cengiz-Timur . Ankara.
• Güngör, H, 2002 . “Eski Türklerde Din ve Düşünce”. Türkler. Cilt 3. Ankara, 261-282.
• Güngör, H. 1998 . Türk Bodun Bilim Araştırmaları. Kayseri.
• Herodotos 1983 . Herodot Tarihi. Çev.: Azra Erhat . İstanbul.
• İnan, A. 2006 . Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara.
• Ivantchik, A. 1999 . “The Scythian ‘Rule Over Asia’: The Classical Tradition and the Historical Reauty”. Ancient Greeks West And East. Ed.: G. R. Tsetskhladze . Leiden, Boston, Köln, 497-520.
• Ivantchik, A. 2001 . “The Current State of The Cimmerian Problem”. Ancient Civilizations, 7 3-4 : 337-339.
• Junge, J. 1939 . Saka Studien. Laipzig.
• Kafesoğlu, İ. 1998 . Türk Milli Kültürü. İstanbul.
• Kafesoğlu, İ. 1980 . Eski Türk Dini. Ankara.
• Koca, S. 2002 . “Türklerin Göçleri ve Yayılmaları”. Türkler. Cilt I. Ankara, 651-663.
• Kryzhıtskıy, S. D. 2007 . “The Main Results of the Excavations at Olbia in the Past Three Decades”. Classical Olbia and Scythian World, Sixth Century BC to the Second Century AD. Kiev.
• Ksenophon 1994 . Anabasis. Çev: Hayrullah Örs , İstanbul.
• Landsberger, B. - T. Bauer, “Zu neuveröffentlichten Geschichtsquellen aus der Zeit von Asarhaddon bis Nabionid”. Zeitschrift für Assyriologie, III, 37, 1927, p. 60-98
• Luckenbill, D. D. 1968 . Ancient Records of Assyria and Babylonia. New York.
• Melyukova, A. I. 1995 . “Scythians of Southeastern Europe”. Nomads of The Eurasıan Steppes In The Early Iron Age. Ed: J. Davis-Kimball, V. A. Bashilov, L. T. Yablonsky . Berkeley, 27-63.
• Minns, E. H. 1913 . Seythians and Greeks. Cambridge.
• Ögel, B. 2001 . Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. İstanbul.
• Özgül, O. 2015 . “Çoruh ve Kür Vadisi’nde Kimmer-İskit Yer Adları”. BELGÜ, 2 : 159-181.
• Özgül, O. 2018 . “Urartu’nun Kuzey Ve Kuzeydoğusunda Kimmer-İskit Varlığına Dair Yeni Görüşler”. XVIII. Türk Tarih Kongresi. Ankara.
• Özgül, O - Ceylan, N. 2017 . “Eskiçağ’da Kafkasya Geçitleri Daryal ve Derbent ”. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 4 13 : 24-62.
• Parzınger, H. 2017 . “Burial mounds of Scythian elites in the Eurasian steppe: New discoveries”, Journal of the British Academy, 5 : 331-355.
• Petrenko V. G. 1995 . “Scythian Culture in the North Caucasus”. Nomads of The Eurasıan Steppes In The Early Iron Age. Ed.: J. Davis-Kimball, V. A. Bashilov, L. T. Yablonsky . Berkeley, 5-27.
• Radloff, W. 1994 . Sibirya’dan III, İstanbul.
• Rice, T. T. 1958 . The Scythians. London.
• Rudenko, S. I. 1970 . Frozen Tombs of Siberia, The Pazyryk Burials of Iron- Age Horsemen. California.
• Seroşevsky, V. L. 2007 . Saka-Yakutlar. İstanbul.
• Sevin, V. 1982 . Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi. Cilt II. İstanbul.
• Strabon 1969 . The Geography of Strabo. Çev.: H. L. Jones . Cambridge.
• Taishan, Y. 1998 . Sino-Platonıc Papers: A Study of Saka History. University of Pennsylvania, Philadelphia.
• Tanyu, H. 1980 . İslamlıktan Önce Türklerde Tek Tanrı İnancı. Ankara.
• Tarhan, M. T. 2002 . “Ön Asya Dünyasında İlk Türkler Kimmerler ve İskitler”. Türkler. Cilt I. Ankara, 597-610.
• Tarhan, M. T. 1972 . “Eskiçağda Kimmerler Problemi”. Yayınlanmamış Doktora Tezi . İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü: İstanbul.
• Tarhan, M. T. 1970 . “Bozkır Medeniyetlerinin Kısa Kronolojisi”. Tarih Dergisi, 24 : 17-32.
• Thukydides. 1975 . Peloponnessoslularla Atinalıların Savaşı. Çev.: H. Demircioğlu , Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları: Ankara.
• Togan, A. Z. V. 1986 . “Sakalar I ”. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 17 : 20- 24.
• Uçankuş, H. T. 2002 . Ana Tanrıça Kybele’nin ve Kral Midas’ın Ülkesi Phrygia. Ankara.
• Valery, S. O. 1995 . “Scythian Culture in The Crimea”, Nomads of The Eurasıan Steppes In The Early Iron Age. Ed: J. Davis-Kimball, V. A. Bashilov, L. T. Yablonsky . Berkeley, 63-83.
• Vasilyev, V. 2007 . “Saha Halkının Kamlığı”. Yaşayan Eski Türk İnançları Bilgi Şöleni: Bildiriler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 25-27.
• Vemadsky, G. - Karpovich, M. 1943 . Ancient Russia. New Haven.
• Von Der Osten, H. H. 1956 . Die Welt der Perser. Stuttgart.
• Waterman, L. 1930 . Royal Conespondance of the Assyrian Empire. Ann Arbor.
• Yıldırım, K. 2016 . “Asya Hunlarının Kurultay Yerleri Hakkında”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16 2 : 197-209.
• Yıldırım, K. 2013 . “Doğu Türkistan’da Erken Saka Kültür Çevresi”. Türk Dünyası Araştırmaları, 206 : 1-10.
• Yılmaz, A. 2015 . “Göktürk Tarihi Coğrafyası”. Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 1 : 27-65.