FİLİSTİN SORUNUNA NEOREALİST BİR BAKIŞ

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 56, 51 - 84, 06.04.2022

Mahmut Şen

Öz

Filistin sorununun Leo Pinsker’in Sion Aşıkları Derneği’ni kurmasına kadar giden bir tarihî geçmişi vardır. Yahudiler her dönem Araplar karşısında denge oluşturacak bir küresel güçten destek görebilmiştir. İkinci Dünya Savaşı’na kadar geçen süreçte İngiltere önemli etken olsa da savaş sonrası süreçte ABD öne çıkmıştır. Soğuk Savaş döneminde SSCB’nin Araplara desteğiyle sorun sistemsel bir duruma evirilerek bloklar arası güç mücadelesinin cereyan ettiği alan olmuştur. Soğuk Savaş sonrası dönemde ise çeşitli diplomatik kanallar oluşturularak çok taraflı çözümler üretilmesi hedeflense de Arapların geçmiş dönemlerde olduğu gibi bu dönemde de siyasî açıdan yeterli dengeleyici unsurunun olmaması sebebiyle, süreç İsrail’in istediği yönde ilerlemiştir

Anahtar Kelimeler

Filistin Sorunu, Uluslararası Sistem, Güç Dengesi, Güç Mücadelesi, Kendine Yeterlilik

Kaynakça

• 419 Statement by Yasser Arafat- 14 December 1988. 1988 . Israel Ministry of Foreign Affairs. 14 Aralık 1988, https://mfa.gov.il/mfa/foreignpolicy/mfadocuments/yearbook7/pag es/419%20statement%20by%20yasser%20arafat- %2014%20december%201988.aspx#:~:text=Statement%20by%20 Yasser%20Arafat%2C%2014,13%20December%20General%20Asse mbly%20speech. erişim: 04.04.2020
• ABD: Elçiliği Kudüs'e Taşıma Tartışmalarının İlk Aşamalarındayız. 2017 . BBC News. 23 Ocak 2017, https://www.bbc.com/turkce/38714599. erişim: 06.04.2020
• Akkan, M. M. 2017 . Filistin - İsrail Meselesi Nereye Gidiyor? Konya: Konya Ticaret Odası
• Armaoğlu, F. 2012 . 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Timaş.
• Aslanlı, A. ve Memmedov, A. 2016 . Neo-Realizm Kuramı Çerçevesinde Azerbaycan-İran İlişkilerinin Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5 6 : 57-85.
• Balfour Decleration 1917 . Columbia University. 2 Kasım 1917, https://web.law.columbia.edu/sites/default/files/microsites/gender -sexuality/balfourdeclaration.pdf. erişim: 01.04.2020
• Bard, M. G. 2017 . Myths and Facts A Guide to the Arab – Israeli Conflict. New York: AICE.
• Baş, A. 2019 . Filistin Uzlaştırma Komisyonu ve Türkiye. Tarih Dergisi, 69 : 135-168.
• Bayraktar, B. 2017 . Trump Döneminde İsrail – Filistin Sorunu. AA. 25 Nisan 2017, https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/trumpdoneminde-israil-filistin-sorunu/804655. erişim: 08.04.2020
• Bowen, J. 2017 . 1967 Arap – İsrail Savaşı: Orta Doğu’yu Sarsan 6 Gün.
• BBC News. 6 Haziran 2017, https://www.bbc.com/turkce/haberlerdunya-40157650. erişim: 04.04.2020
• Bölme, S. M. ve Ulutaş, U. 2012 . Filistin’de Siyasi Aktörler ve Partiler. SETA, 4 .
• British White Paper of June 1922. 1922 . Lillian Goldman Law Library. https://avalon.law.yale.edu/20th_century/brwh1922.asp. erişim: 02.04.2020
• Bulut, M. 2018 . Altı Gün ve Yom Kippur Savaşının Modern İsrail Kimliği Üzerine Etkisi. Tarihin Peşinde, 20 : 339-350.
• Cleveland, W. L. 2008 . Modern Ortadoğu Tarihi. İstanbul: Agora.
• Çıtak, E. 2014 . Uluslararası İlişkilerde Gerçekçilik. Uluslararası İlişkiler Teorileri Temel Kavramlar. Ed. M. Şahin ve O. Şen. Ankara: Kripto.
• Deveci, C. 2017 . Herbert Samuel Dönemi'nde Filistin'e Yahudii Göçleri 1920 - 1925 . SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42 : 1-17.
• Deveci, M. 2018 . ABD’nin Kudüs Büyükelçiliği Açıldı. AA. 14 Mayıs 2018. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abdnin-kudus-buyukelciligiacildi/1145275. erişim: 08.04.2020
• Donnelly, J. 2014 . Realizm. Uluslararası İlişkiler Teorileri. Ed. S. Burchill vd. 3. Basım. İstanbul: Küre Yayınları
• Ersoy, E. 2015 . Realizm. Uluslararası İlişkiler Teorileri. Ed. R. Gözen. 2. Basım. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ertoy, B. 2019 . Uluslararası İlişkilerde Realist Geleneğin Dönüşümü ve Neoklasik Realizm. Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, 1 1 :1-26.
• Fildiş, A. T. 2012 . Birleşmiş Milletler’in Taksim Kararı ve İsrail Devleti’nin Yaratılışı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 1 : 337-348.
• Filistin Yönetimi’ne BM’de ‘Üye Olamayan Gözlemci Devlet’ Statüsü. 2012 . BBC News. 30 Kasım 2012, https://www.bbc.com/turkce/haberler/2012/11/121129_palestine. erişim: 06.04.2020
• Filistinli Gruplar, ABD’nin Tek Taraflı Ortadoğu Planına Karşı “Yüksek Ulusal Komite” Kurdu. 2020 . NTV. 02 Şubat 2020, https://www.ntv.com.tr/dunya/filistinli-gruplar-abdnin-tek-tarafliortadogu-planina-karsi-yuksek-ulusalkom,pwLURHHQBkyhZjSyHe4hEQ. erişim: 08.04.2020
• Fransa Meclisi: Filistin Devlet Olarak Tanınsın. 2014 . BBC News. 2 Aralık 2014, https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141202_fransa_fili stin. erişim: 10.04.2020
• Gün, M. S. 2013 . Filistin’de Arap Baharı. Yasama Dergisi, 23 : 118-126.
• Hollstein, W. 1975 . Filistin Sorunu Filistin Çatışmasının Sosyal Tarihi çev. C. A. Ertup . İstanbul: Yücel Yayınları.
• İsrail – Filistin Sorunu: Fransa’da Barış Konferansı. 2017 . BBC News. 15 Ocak 2017, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya38627858. erişim: 06.04.2020
• Karabulut, B. 2018 . Uluslararası İlişkiler Teorileri. Ankara: Barış Kitap.
• Kasalak, K. 2016 . İngilizlerin Filistin Politikası ve Filistin Mandası. SDÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 25 : 65-78.
• Katman, F. 2018 . 2006 Seçimleriyle HAMAS’ın Filistin İçinde Değişen Konumu 2006 – 2010 . Güvenlik Stratejileri Dergisi, 14 28 : 127-156.
• Kemiksiz, N. N. 2017 . Filistin Sorunu. http://ankaenstitusu.com/wpcontent/uploads/2017/04/F%C4%B0L%C4%B0ST%C4%B0NSORUNUyeni.pdf. erişim. 20 Mart 2020
• Kemiksiz, N. N. 2018 . Arap-İsrail Sorunu ve Bölgesel Yansımaları. Journal of Awereness, 3 Özel : 127-144.
• Kızıloğlu, S. 2012 . İsrail Devleti’nin Kuruluşuna Kadar Geçen Süreçte Yahudiler ve Siyonizm’in Gelişimi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 1 : 35-64.
• Kuduoğlu, A. 2018 . Camp David Sonrası ABD – Mısır Yakınlaşması: Askeri Boyut. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 5 1 : 101-137.
• Matta, N. ve Ronaj, R. 2016 . The Second Intifada A dual Strategy Arena. Europen Journal of Sociology, 57 1 : 65-113.
• Mearsheimer, J. J. 2001 . The Tragedy of Great Power Politics. New York: W.W. Norton & Company.
• The Middle East Peace Summit at Camp David – July 2000. 2000 . Israel Ministry of Foreign Affairs. 11 Temmuz 2000, https://mfa.gov.il/mfa/foreignpolicy/peace/guide/pages/the%20mi ddle%20east%20peace%20summit%20at%20camp%20david- %20july%202.aspx. erişim: 04.04.2021
• Obama BM’de Barış Görüşmelerine Destek İstedi. 2010 . BBC News. 23 Eylül 2010, https://www.bbc.com/turkce/haberler/2010/09/100923_obama_m ideast. erişim: 04.04.2020
• Ojalvo, D. 2014 . Yahudi Soykırımı’nda Bir Kilometre Taşı: The MacDonald White Paper of 1939. Şalom. 26 Mart 2014, https://www.salom.com.tr/arsiv/koseyazisi-90527- yahudi_soykiriminda_bir_kilometre_tasi__the_macdonald_white_pape r_of_1939_.html erişim: 02.04.2020
• Önal, T. 2020 . Skyes-Picot Antlaşması’ndan İsrail’in Kuruluşuna Kadar Filistin Meselesi. Tarih Okulu Dergisi, 13 44 :246-265.
• Özdoğan, M. 2019 . Realizm ve Neorealizm Bağlamında Soğuk Savaş Sonrası Güvenlik Anlayışının Değerlendirilmesi. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 8 1 :1-24.
• Özkoç, Ö. 2009 . Savaş ve Barış: Doksanlı Yıllarda Filistin – İsrail Sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64 3 :167-195.
• Pappe, I. 2007 . Modern Filistin Tarihi. çev. N. Pülümer . Ankara: Phoenix.
• Paul, T. V. 2004 . Introduction: The Enduring Axioms of Balance of Power Theory and Their Contemporary Relevance. Balance Of Power: Theory And Practice In The 21st Century. Ed. T. V. Paul, J. J. Wirtz, ve M. Fortmann. Californiya: Stanford University Press.
• Pre-State Israel: The Weizmann-Faisal Agreemant. 1919 . Jewish Virtual Library. Retrieved from https://www.jewishvirtuallibrary.org/theweizmann-faisal-agreement-january-1919 erişim: 01.04.2020 .
• The Quartet. UN. https://www.un.org/unispal/un-system/un-systempartners/the-quartet/. erişim: 06.04.2021
• Report of the International Conference on the Question of Palestine. 1983 . UNİSPAL. https://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/0/6F71BD16D6273ABC05256 5C9005730E6#:~:text=The%20International%20Conference%20on %20the%20Question%20of%20Palestine%20was%20held,with%20 the%20subsequent%20recommendations%20of. erişim: 06.04.2020 .
• Sarı, B. 2018 . Filistin Direnişinde Aşil Tendonu: Hamas – Fetih Çatışması. Yeni Fikir, 9 21 : 23-39.
• Serbest, M. B. 2017 . Süveyş Kanalı’nın Uluslararasılaştırılması Sorunu ve Süveyş Bunalımı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 4 :698- 711.
• Seydi, S. 2010 . İsrail Seçimlerinin Ortadoğu Barış Sürecine Etkisi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 :309-334.
• Sönmezoğlu, F. 2012 . Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Beşinci Baskı. İstanbul: Der Yayınları.
• Tamçelik, S. ve Öğün, B. 2019 . Yapısal Realizmde Uluslararası Politika ile Dış Politika Ayrımı: Sistem Düzeyinde Devletlerin “Genel Dış Politika Davranış Eğilimlerinin” Analizi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 2 : 41-54.
• Tansi, D. 2012 . Filistin Devleti. Politika Akademisi. 1 Aralık 2012, http://politikaakademisi.org/2012/12/01/filistin-devleti/. erişim: 10.04.2020 .
• Tokgöz, H. 2017 . İsrail Devleti’nin Kuruluşunda Theodor Herzl ve Siyonizm. Anasay, 1 :183-195.
• Trump’ın Orta Doğu Planı: Kudüs Bölünmemiş Bir Şekilde İsrail’in Başkenti Olacak. 2020 . BBC News. 28 Ocak 2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51284412. erişim: 08.04.2020 .
• Turan, S. 2015 . Neorealist Kuram Bağlamında Ukrayna Krizi’nin Değerlendirilmesi. Uluslararası İlişkilerde Teoriden Pratiğe Güncel Yaklaşımlar. Ed. S. Turan ve N. Ö. Köroğlu. Bursa: Dora Yayınevi.
• Turgut, C. A. 2015 . Ortadoğu ve Filistin 1920 - 1949 . Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tüysüzoğlu, G. 2013 . Savunmacı Realizm ve Saldırgan Realizm Bağlamında Karadeniz Havzası’ndaki Çatışma Gerçekliğinin Değerlendirilmesi. Avrasya Etüdleri, 44 : 57-85.
• Uçar, M. N. 2017 . İsrail’in 1967’den Bu Yana Mescid-i Aksa’ya Yönelik Saldırıları. AA. 21 Temmuz 2017, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israilin-1967den-bu-yana-mescidi-aksaya-yonelik-saldirilari/866564. erişim: 04.04.2021 .
• UN. 1947 . United Nations Special Committee on Palestine UNSCOP .
• UN. https://www.un.org/unispal/document-source/united-nationsspecial-committee-on-palestine-unscop/. erişim: 09.04. 2021
• UN. 1993 . The Question of Palestine. UN. https://www.un.org/unispal/document/auto-insert-180015/. erişim: 04.04.2021 .
• UNISPAL. 1967 . Resolution 242 1967 of 22 November 1967. UN. 22 Kasım 1967, https://unispal.un.org/unispal.nsf/0/7D35E1F729DF491C85256EE7 00686136. erişim: 07.04.2020 .
• Waltz, K. 2008 . Uluslararası Politikanın Değişen Yapısı. Uluslararası İlişkiler, 5 17 :3-44.
• Waltz, K. 2015 . Uluslararası Politika Teorisi çev. O. S. Binatlı . Ankara: Phoenix.
• Yiğit, A. A. 2019 . Filistin Meselesinin Kronikleşmesi 1918 – 1948 . Türk Dünyası Araştırmaları, 123 243 :391-414.
• Yılmaz, S. 2015 . Neoklasik Realizm: İlerlertmeci Mi? Yozlaştırıcı Mı? Lakatosyan Bir Değerlendirme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 46 :1-18.