ÇİN HALK CUMHURİYETİ’NİN HAZAR HAVZASI’NA DÖNÜK POLİTİKASINDA ENERJİ

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 57, 35 - 66, 15.05.2022

Fecra Akca

Öz

Dünyadaki toplam enerji tüketiminde ilk sırada yer alan Çin, büyüyen ekonomisi ve artan nüfusu nedeniyle enerji talebini devamlı artan bir ülke konumundadır. Ülkedeki mevcut rezervler enerji tüketimini karşılayamamakta ve ihtiyaç duyulan enerji ithal edilmektedir. Enerji ihtiyacını stratejik güvenlik sorunu olarak gören Çin, bu ihtiyacı kesintisiz ve güvenli yollarla gidermeyi amaçlamaktadır. Enerjinin kesintisiz ve güvenli akışını sağlamak, kaynak ülkelerin çeşitlendirilmesi ile mümkündür. Bu noktada enerji güvenliği Çin dış politikasında önemli bir yer edinmektedir. Zengin hidrokarbon kaynakları nedeniyle yüzyıllardır önemini koruyan ve mücadele odağı olan Hazar Havzası, günümüzde enerji güvenliğini sağlamayı amaçlayan Çin’in de rekabete katıldığı bir bölge halini almıştır. Bu çalışmada, Çin’in dış politikasında enerjiye ve bu doğrultuda Hazar Havzası’na verdiği önem açıklanmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Çin, Dış Politika, Hazar Havzası, Enerji Güvenliği

Kaynakça

• 5 ülke Hazar Denizi konusunda anlaştı. t.y. ., https://www.aa.com.tr/tr/dunya/5-ulke-hazar-denizinin-hukukistatusu-konusunda-anlasti/1228982, Erişim Tarihi: 21.10.2020
• Abdullayev, C. 1999 . Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Hazar’ın Statüsü ve Doğal Kaynakların İşletilmesi Sorunu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 48 1 . doi:10.1501/Hukfak_0000000631
• Adıbelli, B. 2007 . Çin’in Avrasya Stratejisi. IQ Kültür Sanat Yayıncılık. Akçadağ Alagöz, E. 2016 . Çin’in Enerji Güvenliğinin İran ile İlişkilerine Etkisi. The Turkish Yearbook of International Relations, 47 , 58-78.
• Almammadov, V. 2019 . Azerbaycan’ın Enerji Stratejisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 8 3 , 40-53.
• Ametbek, D. 2018, 29 Kasım . Çin’in Enerji Güvenliğinde Türkmenistan’ın Yeri | ANKASAM. ANKASAM | Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi. https://ankasam.org/cinin-enerji-guvenligindeturkmenistanin-yeri/. Erişim Tarihi: 20.10.2020
• Askarova, S. 2019 . Çin’in Enerji Politikaları. A. Yalçınkaya ve D. Tuğlu Ed. , Avrasya Stratejileri İlişkiler, Örgütler, Politikalar içinde 1. Baskı. . Ankara: Astana Yayınları.
• Aslanlı, A. 2006, Subat . Çin-Güney Kafkasya Ülkeleri İlişkileri. Türk Yurdu Dergisi, 222 . https://www.turkyurdu.com.tr/yazaryazi.php?id=3939. Erişim Tarihi: 21.10.2020
• Bayraç, H. N. t.y. . Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye: Petrol ve Doğal Gaz Kaynakları Açısından Bir Karşılaştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28.
• BP 2020 Dünya Enerji Raporu Özeti. t.y. .Dünya Enerji Konseyi | Türk Milli Komitesi. https://www.dunyaenerji.org.tr/bp-2020-dunya-enerjiraporu-ozeti/.
• BP Statistical Review of World Energy 2020. t.y. ., https://www.bp.com/content/dam/bp/businesssites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statisticalreview/bp-stats-review-2020-full-report.pdf, Erişim Tarihi: 02.11.2020 .
• BP tatistical Review of World Energy 2020. t.y. . https://www.bp.com/content/dam/bp/businesssites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statisticalreview/bp-stats-review-2020-full-report.pdf Erişim Tarihi: 02.11.2020
• China Global Investment Tracker. t.y. .American Enterprise Institute—AEI., https://www.aei.org/china-global-investment-tracker/, Erişim Tarihi: 02.11.2020 .
• China- International—U.S. Energy Information Administration EIA . t.y. ., https://www.eia.gov/international/analysis/country/CHN, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• China, People’s Republic of—OECD Data. t.y. .The OECD., http://data.oecd.org/china-people-s-republic-of.htm, Erişim Tarihi: 02.11.2020 .
• China Population Worldometer 2020 ., https://www.worldometers.info/world-population/chinapopulation/, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Çalışkan, B. 2020, 14 Ağustos . Hazar Denizi Raporu: Enerji Havzasında Mücadele. İNSAMER., http://insamer.com/tr/hazar-denizi-raporuenerji-havzasinda-mucadele_3156.html, Erişim Tarihi: 02.11.2020 .
• Çin-İran 25 Yıllık Kapsamlı İş Birliği Anlaşması.,.İRAM Center | İran Araştırmaları Merkezi. https://iramcenter.org/cin-iran-25-yillikkapsamli-is-birligi-anlasmasi/, Erişim Tarihi: 02.11.2020 .
• Çin-Orta Asya Boru Hattı 2020’de 39 milyar m3 gaz taşıdı. 2021, 8 Ocak .Enerji Günlüğü. https://www.enerjigunlugu.net/cin-orta-asyaboru-hatti-2020de-39-milyar-m3-gaz-tasidi-40785h.htm, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Dönmez, A. 2019 . Çin-Kazakistan Enerji İlişkileri. A. Yalçınkaya ve D. Tuğlu Ed. , Avrasya Stratejileri İlişkiler, Örgütler, Politikalar içinde 1. Baskı. . Ankara: Astana Yayınları.
• Duran, H. ve Pusevsuren, N. 2016 . Güvenlik, Enerji ve Pazar Ekseninde Çin’in Orta Asya Politikası. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 281-294.
• Emi̇noğlu, A. ve Demi̇r, S. 2018 . Küresel Rekabetin Karşılaştırmalı Bir Analizi: Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü NATO ve Şangay İşbirliği Örgütü ŞİÖ . Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 52 , 115-142. doi:10.18070/erciyesiibd.414768
• Erol, M. S. 2011 . Küresel Güç Mücadelesinde Avrasya Jeopolitiği ve Türk Avrasyası. M. S. Erol, Ed. 2. Baskı. . Ankara: Barış Kitap.
• Gas Marketing in Сhina. t.y. , https://www.gazprom.com/about/marketing/china/, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Gazetesi, D. 2009, 14 Aralık . Türkmenistan-Çin doğalgaz boru hattı açıldı. Https://www.dunya.com/gundem/turkmenistan-cin-dogalgaz-boruhatti-acildi-haberi-99437. Text
• Dünya Gazetesi, https://www.dunya.com/gundem/turkmenistan-cin-dogalgaz-boruhatti-acildi-haberi-99437, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Gazprom, “Sibirya’nın Gücü-2 doğal gaz boru hattı” ile ilgili proje çalışmalarına başladı. t.y. , https://tr.sputniknews.com/rusya/202005191042070759-gazpromsibiryanin-gucu-2-dogal-gaz-boru-hatti-ile-ilgili-proje-calismalarinabasladi/, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Gülyüz, Y. 2020 . Yeni Büyük Oyun’un Bir Cephesi: Hazar Bölgesi’nde Enerji Rekabeti. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 4 2 , 361-382. doi:10.29216/ueip.777596 Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Harunoğulları, M. 2016 . Hazar Havzası’ndaki Jeoekonomik Mücadele ve Devletlerin Bölge Politikaları. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 7, 133-162.
• Hazar Denizinde Yeni Statü ve Beklentiler. 2020, 9 Temmuz .İNSAMER. http://insamer.com/tr/hazar-denizinde-yeni-statu-vebeklentiler_3066.html, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• İncekara, R. 2016 . Çin’in Hazar Bölgesi’ndeki Enerji Politikaları. E. P. Dal, G. O. Gök ve T. Sakman Ed. , Küresel Yönetişim, Güvenlik ve Aktörler: 70. Yılında BM Global Governance, Security and Actors: UN at 70 içinde s. 520 . İstanbul: TASAM Yayınları.
• International—U.S. Energy Information Administration EIA . t.y. . https://www.eia.gov/international/analysis/country/CHN. Erişim Tarihi: 01.11.2020
• İstikbal, D. 2019 . Rejimin Meşruiyeti ve Enerji Güvenliği: Çin Komünist Partisinin Enerji Politikaları. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 3 1 , 49-68.
• Karaca, R. K. 2012 . Çin’in Değişen Enerji Stratejisinin Dış Politikasına Etkileri 1990–2010 . Uluslararası İlişkiler Dergisi, 9 33 , 93-118.
• Karagöl, E. T., Kızılkaya, M. ve Kaya, S. 2016 . Statü Sorunu İkileminde Hazar’da Enerji Denklemi. SETA, 155 .
• Katıtaş, G. ve Çölcü, T. 2019 . Çin’in Avrasya’ya Yönelik Enerji Politikaları. A. Yalçınkaya ve D. Tuğlu Ed. , Avrasya Stratejileri İlişkiler, Örgütler, Politikalar içinde 1. Baskı. . Ankara: Astana Yayınları.
• Kazakistan petrol boru hatları ANALİZ -kazakistan.kz – Kazakistan’dan türkçe bakış. t.y. , http://www.kazakistan.kz/kazakistan-petrol-boruhatlari/, Erişim Tarihi: 4 Ocak 2021 .
• Kınık, H. ve Güntay, V. 2016 . Siber Güvenlik Temelinde Kritik Altyapılar ve Hazar Havzası. Journal of International Social Research, 9, 252-252. doi:10.17719/jisr.2016.1373
• Köten, F. 2013 . Boru Hatti Projelerinin Hazar Havzasi Jeopolitik Ve Jeoekonomisindeki Rolü The Role of Pipeline Projects in Caspian Region Geopolitics and Geoeconomics . Avrasya İncelemeleri Dergisi AVİD , II I , 65-84.
• Myanmar Pipelines to Benefit China—WSJ. t.y , https://www.wsj.com/articles/SB1000142412788732432650457846 6951558644848, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Nogayeva, A. 2018, 27 Ağustos . Hazar Jeopolitiği: Tamam mı, Devam mı? Kazakistan’dan Bir Bakış | Stratejik Düşünce Enstitüsü, https://www.sde.org.tr/genel/sd-analiz-hazar-jeopolitigi-tamam-midevam-mi-kazakistandan-bir-bakis-analizi-6797, Erişim Tarihi: 02.11.2020 .
• Oğan, S. 2001 . Hazar’da Tehlikeli Oyunlar: Statü Sorunu, Paylaşılamayan Kaynaklar ve Silahlanma Yarışı. Avrasya Dosyası Türkmenistan Özel, 7 2 , 143.
• Oğan, S. 2005, 14 Şubat . Yeni Global Oyun ve Hazar’ın Statüsü. TÜRKSAM, https://turksam.org/yeni-global-oyun-ve-hazar-in-statusu, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Omonkulov, O. 2020 . Kuşak ve Yol Projesi Bağlamında Çin-Orta Asya İlişkileri. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 4 1 , 45-115.
• Overview of oil and natural gas in the Caspian Sea region International— U.S. Energy Information Administration EIA . 2013 . https://www.eia.gov/international/analysis/regions-ofinterest/Caspian_Sea, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Power of Siberia. t.y. , https://www.gazprom.com/projects/power-ofsiberia/, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Russia. t.y. , https://www.cnpc.com.cn/en/Russia/country_index.shtml, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• Sevim, C. 2012 . Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği. Journal of Yaşar University, 7 26 , 4378-4391. doi:10.19168/jyu.90260
• Şimşek, O. 2019 . Küreselleşmenin Dönüşümü ve Çin’in Rolü. Sosyoekonomi, 27 40 , 185-196.
• Smith Stegen, K. ve Kusznir, J. 2015 . Outcomes and strategies in the ‘New Great Game’: China and the Caspian states emerge as winners. Journal of Eurasian Studies, 6 2 , 91-106. doi:10.1016/j.euras.2015.03.002
• Tekir, O., Yurtkulu , B. Haziran 2019 . Küreselleşme Döngüsü ve Çin Küreselleşmesinin Uluslararası Sisteme Olası Etkileri. 6 38 , 146-155.
• Telli, A. 2015 . Hazar Havzası Enerji Diplomasisi’nde Rekabet ve İşbirliği. Yayımlanmamış doktora tezi . Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Terzi̇oğlu, S. S. 2012 . Uluslararası Hukuk Açısından Türkmenistan’ın Daimi Tarafsızlık Statüsü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14 2 , 39-100.
• Turan, A. P. 2010 . Hazar Havzası’nda Enerji Diplomasisi. Bilge Strateji, 2 2 , 43-72.
• Türkmenistan Çin’in en büyük gaz tedarikçisi olacak. 2019, 20 Temmuz . Enerji Günlüğü, https://www.enerjigunlugu.net/turkmenistan-cininen-buyuk-gaz-tedarikcisi-olacak-33344h.htm, Erişim Tarihi: 02.11.2020
• World Population Prospects—Population Division—United Nations. t.y. , https://population.un.org/wpp/Download/Standard/Population/, Erişim Tarihi: 02.11.2020