BibTex RIS Kaynak Göster

İNGİLİZ İSTİHBARAT BELGELERİ ÜZERİNDEN ORTADOĞU’YA ORYANTALİST BİR BAKIŞ

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 60, 27 - 50, 30.12.2022

Cengiz Kartın

Öz

Türk-İngiliz münasebetleri oldukça eskiye dayanmaktadır. Söz konusu süreç William Ewart Gladstone’a kadar dostane gelişmiştir. Bu tarihten sonra İngilizler Osmanlı Devleti’nin parçalamayı hedef almışlardır. Osmanlı topraklarına ve Ortadoğu coğrafyasına pek çok asker, doktor, arkeolog vb. görevli çeşitli amaçlarla seyahat etmiştir. Bu kişilerin gözlemleri The National Archives’da İngiliz Ulusal Arşivi’nde kayıt altına alınmıştır. Ayrıca resmî olarak bölgede görevlendirilmiş olan İngilizler ciddi raporlar kaleme almak suretiyle coğrafyanın siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel bir resmini çekmişlerdir. Çalışma söz konusu bu fotoğrafın ayrıntılarını kendi kaynaklarına dayalı olarak resmetmek iddiasındadır

Anahtar Kelimeler

İngiliz Ulusal Arşivi Britanya İstihbarat Raporları Ortadoğu Oryantalizm.

Kaynakça

  • Akyol, T. 2014 . Bilim ve Yanılgı. 4. Baskı, İstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
  • Cleveland, W. L. 2000 . A History of the Modern Middle East. İngiltere: Westview Yayınları.
  • Cohen, S. A. 1976 . British Policy In Mesopotamia 1903-1914. Londra: Ithaca Yayınları.
  • Crowley, P. T. 2004 . “Operational Lessons of the Mesopotamia Campaign 1914–18”. Defence Studies, 4 3 : 335-360.
  • Davison, R. H. 1960 . “Where Is The Middle East?”. Foreign Affairs, 38 : 665-675.
  • Davutoğlu A. 2011 . Stratejik Derinlik. 99. Baskı, İstanbul: Küre Yayınları.
  • Dedeoğlu, B. 2002 . Ortadoğu Üzerine Notlar. İstanbul: Derin Yayınları.
  • Deniz Ş. 2012 . “Ortadoğu’nun Yeniden İnşasının Yapı Bozumu: Büyük Ortadoğu Projesi Üzerine Bir Değerlendirme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 20 : 168-183.
  • Fisher J. 2006 . “Lord Robert Cecil and the Formation of A Middle East Department of the Foreign Office”. Middle Eastern Studies, 42 3 : 365- 380.
  • Fisher, J. 1997 . “On The Glacis of India: Lord Curzon And British Policy in The Caucasus 1919”. Diplomacy And Statecraft, 8 2 : 50-82.
  • Fontana, G. 2010 . Creating Nations, Establishing States: Ethno-Religious Heterogeneity And the British Creation of Iraq in 1919–23. Middle Eastern Studies, 46 1 : 1-16.
  • Fromkin, D. 2009 . A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and Creation of the Modern Middle East, ABD: Henry Halt and Co. Yayınları.
  • Fromkin, D. 2004 . Barışa Son Veren Barış. Çev. Şemsi Yeğen , İstanbul: Eplison Yayınları.
  • Goldstein, E. 1987 . British Peace Aims And The Eastern Question: The Political Intelligence Department And The Eastern Committee 1918. Middle Eastern Studies, 23 4 : 419-436.
  • Haj S. 1997 . The Making of Iraq 1900-1963: Capital, Power And Ideology. ABD: New York State Üniversitesi Yayınları.
  • https://discovery.nationalarchives.gov.uk/results/r?_hb=tna&_q=middle+ east erişim tarihi: 02.08.2021
  • Kaymaz, İ. Ş., 2006 . Mezopotamya’da Emperyalist Kapışma ve Yerleşme. İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Khan, M. R. 2004 . Milletlerarası Orta Doğu: Kaos mu Düzen Mi?, Çev: Ali Ahmet Beyoğlu , İstanbul: TADAV Yayınları.
  • Kurat, A. N. Mart 1949 . “İngiliz Devlet Arşivinde ve Kütüphanelerinde Türkiye Tarihine Ait Bazı Malzemeye Dair”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, VII 1 : 1-18.
  • Lewis B. 1998 . Ortadoğu’nun Çoklu Kimliği. Çev. M. Harmancı , İstanbul: Sabah Yayınları.
  • Longrigg, S. H. 1953 . Iraq 1900 To 1950: A Political, Social and Economic History, 3. Baskı, İngiltere: Oxford Üniversitesi Yayınları.
  • Lynch, H. F. B., 1901 . Armenia, Travels And Studies, Londra: Longmans Green And Co. Yayınları.
  • Maurice, F. 1926/1927 . British Policy in the Mediterranean, Foreign Affairs; An American Quarterly Review. 5-1/4 : 103-113.
  • Meiselas, S. 1997 . Kurdistan: In The Shadow of History. New York: Random House Yayınları.
  • Mejcher, H., 1976 . Imperial Quest For Oil: Iraq 1910-1928. Oxford: The Middle East Centre St. Antony’s College Yayınları.
  • Mutlu, K. Taş, R. ve Akpınar, M. 2012 . Ortadoğu Raporu. Ankara: Turgut Özal Üniversitesi Yayınları.
  • Öztürk, M. Ortadoğu Kavram-Jeopolitik ve Sosyo-Ekonomik Durum , Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Dergisi. 1 1 : 253-266.
  • Potter, L. G. 2009 . The Persian Gulf In History. ABD: Palgrave Macmillan Yayınları.
  • PRO Public Record Office: İngiliz Ulusal Arşivi , MR 1/647.
  • PRO, AIR 1/426/15/260/1. 9 Temmuz 1920 . Correspondence Regarding to Use of Aircraft in Mesopotamia 1918-1920 .
  • PRO, AIR 1/426/15/260/1. Mart 1920 . A Preliminary Scheme for the Military Control of Mesopotamia by the Royal Air Force.
  • PRO, AIR 20/663. 29 Temmuz 1922 . Military Report on Persia.
  • PRO, AIR 20/710. Administrative Report of Kirkuk Division.
  • PRO, FO 370/137, 19 Mayıs 1921 . Official Names of Battles During The Great War, No: L 926: 11-43.
  • PRO, FO 371/3859. 11 Mart 1919 . Southern Necd, 39046 : 96-139.
  • PRO, FO 371/4147. 15 Ocak 1919 . Meteorological Data in Iraq, 8328 : 505-508.
  • PRO, FO 371/4147. 21 Ağustos 1919 . Situation in … Arabia: Arabia Series, 118698 : 126-142.
  • PRO, FO 371/4148. 22 Mart 1919 . Land Revenue Note on Kirkuk, 44896 : 413-440.
  • PRO, FO 371/4149. 29 Ağustos 1919 . Mesopotamia: Administrative, 122190 : 512-589.
  • PRO, FO 371/4152. 12 Ocak 1920 . Mesopotamian Trade: The Prospects of British Trade in Mesopotamia and the Persian Gulf, 169647 : 185-241.
  • PRO, FO 371/4152. 6 Ekim 1919 . Kurdistan: Notes on the Tribes Southern Kurdistan, 137428 : 1-25.
  • PRO, FO 371/4193. 7 Kasım 1919 . Kurdish Tribes, 149523 : 1-31.
  • PRO, WO 106/55, 8 Aralık 1918 . Railway Policy in Relation to General Military Policy in The Middle East: 1-6.
  • PRO, WO 106/55. 31 Ağustos 1918 . Summary of the Hejaz Revolt: 1-28.
  • Said, E. 1998 . Oryantalizm. İstanbul: İrfan Yayınları.
  • Sander, O. 2009 . Siyasi Tarih 1918-1994. 18. Baskı, Ankara: İmge Yayınları.
  • Turan, Ö. 2002 . Tarihin Başladığı Nokta Ortadoğu, İstanbul: Step Ajans Yayınları.
  • Wilson, A. T. 1931 . Mesopotamia 1917-1920, A Clash of Loyalties. Londra: Oxford Üniversitesi Yayınları.
  • Yapp, M. E. 1987 . The Making of the Modern Middle East 1792-1923. Londra: Longman Yayınları.
  • Yapp, M. E. 1996 . The Near East since the First World War: A History to 1995. Londra: Longman Yayınları.
  • Yılmaz S. Yaz 2010 . “Ortadoğu’ya Demokrasiyi Getirmek”. International Journal of Economic and Administrative Studies. 3 5 : 63-81.

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 60, 27 - 50, 30.12.2022

Cengiz Kartın

Öz

aimed to break up the Ottoman Empire after this date. Many soldiers, doctors, archaeologists, etc. traveled to the Ottoman lands and the Middle East geography for various purposes. Their observations are recorded in The National Archives in addition, the British, who were officially assigned to the region, took a political, social, economic and cultural picture of the geography by writing serious reports The study claims to depict the details of this photograph based on its their source

Anahtar Kelimeler

The National Archives Britain Intelligence Reports Middle East Orientalism.

Kaynakça

  • Akyol, T. 2014 . Bilim ve Yanılgı. 4. Baskı, İstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
  • Cleveland, W. L. 2000 . A History of the Modern Middle East. İngiltere: Westview Yayınları.
  • Cohen, S. A. 1976 . British Policy In Mesopotamia 1903-1914. Londra: Ithaca Yayınları.
  • Crowley, P. T. 2004 . “Operational Lessons of the Mesopotamia Campaign 1914–18”. Defence Studies, 4 3 : 335-360.
  • Davison, R. H. 1960 . “Where Is The Middle East?”. Foreign Affairs, 38 : 665-675.
  • Davutoğlu A. 2011 . Stratejik Derinlik. 99. Baskı, İstanbul: Küre Yayınları.
  • Dedeoğlu, B. 2002 . Ortadoğu Üzerine Notlar. İstanbul: Derin Yayınları.
  • Deniz Ş. 2012 . “Ortadoğu’nun Yeniden İnşasının Yapı Bozumu: Büyük Ortadoğu Projesi Üzerine Bir Değerlendirme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 20 : 168-183.
  • Fisher J. 2006 . “Lord Robert Cecil and the Formation of A Middle East Department of the Foreign Office”. Middle Eastern Studies, 42 3 : 365- 380.
  • Fisher, J. 1997 . “On The Glacis of India: Lord Curzon And British Policy in The Caucasus 1919”. Diplomacy And Statecraft, 8 2 : 50-82.
  • Fontana, G. 2010 . Creating Nations, Establishing States: Ethno-Religious Heterogeneity And the British Creation of Iraq in 1919–23. Middle Eastern Studies, 46 1 : 1-16.
  • Fromkin, D. 2009 . A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and Creation of the Modern Middle East, ABD: Henry Halt and Co. Yayınları.
  • Fromkin, D. 2004 . Barışa Son Veren Barış. Çev. Şemsi Yeğen , İstanbul: Eplison Yayınları.
  • Goldstein, E. 1987 . British Peace Aims And The Eastern Question: The Political Intelligence Department And The Eastern Committee 1918. Middle Eastern Studies, 23 4 : 419-436.
  • Haj S. 1997 . The Making of Iraq 1900-1963: Capital, Power And Ideology. ABD: New York State Üniversitesi Yayınları.
  • https://discovery.nationalarchives.gov.uk/results/r?_hb=tna&_q=middle+ east erişim tarihi: 02.08.2021
  • Kaymaz, İ. Ş., 2006 . Mezopotamya’da Emperyalist Kapışma ve Yerleşme. İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Khan, M. R. 2004 . Milletlerarası Orta Doğu: Kaos mu Düzen Mi?, Çev: Ali Ahmet Beyoğlu , İstanbul: TADAV Yayınları.
  • Kurat, A. N. Mart 1949 . “İngiliz Devlet Arşivinde ve Kütüphanelerinde Türkiye Tarihine Ait Bazı Malzemeye Dair”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, VII 1 : 1-18.
  • Lewis B. 1998 . Ortadoğu’nun Çoklu Kimliği. Çev. M. Harmancı , İstanbul: Sabah Yayınları.
  • Longrigg, S. H. 1953 . Iraq 1900 To 1950: A Political, Social and Economic History, 3. Baskı, İngiltere: Oxford Üniversitesi Yayınları.
  • Lynch, H. F. B., 1901 . Armenia, Travels And Studies, Londra: Longmans Green And Co. Yayınları.
  • Maurice, F. 1926/1927 . British Policy in the Mediterranean, Foreign Affairs; An American Quarterly Review. 5-1/4 : 103-113.
  • Meiselas, S. 1997 . Kurdistan: In The Shadow of History. New York: Random House Yayınları.
  • Mejcher, H., 1976 . Imperial Quest For Oil: Iraq 1910-1928. Oxford: The Middle East Centre St. Antony’s College Yayınları.
  • Mutlu, K. Taş, R. ve Akpınar, M. 2012 . Ortadoğu Raporu. Ankara: Turgut Özal Üniversitesi Yayınları.
  • Öztürk, M. Ortadoğu Kavram-Jeopolitik ve Sosyo-Ekonomik Durum , Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Dergisi. 1 1 : 253-266.
  • Potter, L. G. 2009 . The Persian Gulf In History. ABD: Palgrave Macmillan Yayınları.
  • PRO Public Record Office: İngiliz Ulusal Arşivi , MR 1/647.
  • PRO, AIR 1/426/15/260/1. 9 Temmuz 1920 . Correspondence Regarding to Use of Aircraft in Mesopotamia 1918-1920 .
  • PRO, AIR 1/426/15/260/1. Mart 1920 . A Preliminary Scheme for the Military Control of Mesopotamia by the Royal Air Force.
  • PRO, AIR 20/663. 29 Temmuz 1922 . Military Report on Persia.
  • PRO, AIR 20/710. Administrative Report of Kirkuk Division.
  • PRO, FO 370/137, 19 Mayıs 1921 . Official Names of Battles During The Great War, No: L 926: 11-43.
  • PRO, FO 371/3859. 11 Mart 1919 . Southern Necd, 39046 : 96-139.
  • PRO, FO 371/4147. 15 Ocak 1919 . Meteorological Data in Iraq, 8328 : 505-508.
  • PRO, FO 371/4147. 21 Ağustos 1919 . Situation in … Arabia: Arabia Series, 118698 : 126-142.
  • PRO, FO 371/4148. 22 Mart 1919 . Land Revenue Note on Kirkuk, 44896 : 413-440.
  • PRO, FO 371/4149. 29 Ağustos 1919 . Mesopotamia: Administrative, 122190 : 512-589.
  • PRO, FO 371/4152. 12 Ocak 1920 . Mesopotamian Trade: The Prospects of British Trade in Mesopotamia and the Persian Gulf, 169647 : 185-241.
  • PRO, FO 371/4152. 6 Ekim 1919 . Kurdistan: Notes on the Tribes Southern Kurdistan, 137428 : 1-25.
  • PRO, FO 371/4193. 7 Kasım 1919 . Kurdish Tribes, 149523 : 1-31.
  • PRO, WO 106/55, 8 Aralık 1918 . Railway Policy in Relation to General Military Policy in The Middle East: 1-6.
  • PRO, WO 106/55. 31 Ağustos 1918 . Summary of the Hejaz Revolt: 1-28.
  • Said, E. 1998 . Oryantalizm. İstanbul: İrfan Yayınları.
  • Sander, O. 2009 . Siyasi Tarih 1918-1994. 18. Baskı, Ankara: İmge Yayınları.
  • Turan, Ö. 2002 . Tarihin Başladığı Nokta Ortadoğu, İstanbul: Step Ajans Yayınları.
  • Wilson, A. T. 1931 . Mesopotamia 1917-1920, A Clash of Loyalties. Londra: Oxford Üniversitesi Yayınları.
  • Yapp, M. E. 1987 . The Making of the Modern Middle East 1792-1923. Londra: Longman Yayınları.
  • Yapp, M. E. 1996 . The Near East since the First World War: A History to 1995. Londra: Longman Yayınları.
  • Yılmaz S. Yaz 2010 . “Ortadoğu’ya Demokrasiyi Getirmek”. International Journal of Economic and Administrative Studies. 3 5 : 63-81.
Toplam 51 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Cengiz Kartın Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 30 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 12 Sayı: 60

Kaynak Göster

APA Kartın, C. (2022). İNGİLİZ İSTİHBARAT BELGELERİ ÜZERİNDEN ORTADOĞU’YA ORYANTALİST BİR BAKIŞ. Düşünce Dünyasında Türkiz, 12(60), 27-50.