Öz
XVII. yüzyılın başlarından itibaren Hindistan’a yerleşmeye başlayan İngilizler, Doğu Hindistan Ticaret Şirketi marifetiyle bölgeyi sömürgeleri haline getirmişler ve zamanla askeri güçlerini de genişleterek bölgenin hâkimi olmuşlardır. Bölgenin artan önemi ve Rusların sıcak denizlere inmek üzere Ceyhun kıyılarına ulaşmaları Hindistan’ın kuzey sınırını oluşturan Afganistan’ı jeopolitik olarak daha da önemli hale getirmiştir. İngilizler olası Rus işgaline karşı Afganistan’ı etki alanına almak istemiş ve bölgeye Mountstuart Elphinstone, Charles Masson ve Alexander Burnes gibi Doğu Hindistan Ticaret Şirketi mensubu oryantalistlerini göndererek bu ülke hakkında tafsilatlı bilgiler toplamışlardır. Oryantalistlerin topladığı bu bilgiler sayesinde 1839 yılında Afganistan’ı kolaylıkla işgal eden İngilizler, Afgan halkının üç yıllık direnişi sonucunda bu ülkeden mağlup bir şekilde çekilmişlerdir. Ancak İngilizler bu mağlubiyete rağmen istihbarat faaliyetlerine devam etmiş ve 1878 yılında ikinci kez Afganistan’ı işgal etmekten çekinmemişlerdir. Bu işgal öncesi ve sırasında İngiliz oryantalistler bölgede görev yapmış ve çok önemli istihbarat bilgilerini merkeze aktarmışlardır. İkinci İngiliz-Afgan Savaşı’nda Afganistan’da gözlemlerde bulunan ve savaş muhabiri olarak işgale katılan oryantalistlerden birisi de Phil Robinson’dur. Bu çalışmada Robinson’un Afganistan’ın coğrafyası, etnik yapısı, yönetim şekli, ordusu ve sosyo-ekonomik durumuyla ilgili topladığı bilgiler ve İngiliz hükümetine sunduğu rapor konu edilmiştir
Anahtar Kelimeler
Oryantalizm Phil Robinson İkinci İngiliz-Afgan Savaşı Afganistan Hindistan.
Kaynakça
- Adamec, L.W. 1997 . “Abdul Rahman”. Historical Dictionary of Afghanistan, London: The Scarecrow Press.
- Archibald, W.A. 1958 . Afghanistan, Russia and Persia. The Cambridge History of India V.
- Barnes, G. 2009 . Anglo-Afghan Wars 1839-1919. Osprey Publishing, USA.
- Campbell, G.D. 1879 . The Eastern Question from the Treaty of Paris 1856 to the Treaty of Berlin 1878 and to The Second Afghan War. Strahan Limited.
- Cotton, J. S. 1836 . Rulers of India Mountstuart Elphinstone. Clarendon Press.
- Cöhce, S. 2008 . Büyük Ortadoğu Projesi Bağlamında Hindistan ile Ortadoğu Arasındaki Tarihi Bağlar ve Güncel İlişkiler. Gazi Akademik Bakış, 2 3 : 65-80.
- Eyre, V. 1879 . The Kabul Insurrection of 1841–42, WM. H. Allen & CO.
- Fletcher, A. 1966 . Afghanistan. Ithaca: Cornell University Press.
- Forbes, A. 1892 . The Afghan Wars 1839-42 and 1878-80. Seeley and CO.
- Johnson, R. 2014 . The British Indian Army. Cambridge Scholars Publishing.
- Kakar, H. 2006 . A Political and Diplomatic History of Afghanistan, 1863- 1901. Boston.
- Macmunns, G. 1929 . Afghanistan from Darius to Amanullah. London: G. Bell and Sons Ltd.
- Owen, W. B. 1912 . Philip Stewart Robinson, Dictionary of National Biography, Second Supplement Vol III, London: Smith Elder and Co.
- Robinson, P. 1878 . Cabul The Amer His Country and His People. Sampson Low, Marston, Searle & Iivington. London.
- Robinson, P. 1880 . The Dailly Telegraph Atlas of The Afghan War. London: A.S. Cattell &Co.
- Tekin, A. S. 2019 . “İngiliz Ordusunun Afganistan Seferi ve Birinci İngiliz Afgan Savaşı”. Tarih Okulu Dergisi , 12 40 : 257-267.
- Tekin, A. S. 2019 . XIX. Yüzyılın Başlarında Afganistan’a Giden İngiliz Oryantalistler ve Faaliyetleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi . Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı.
- Tekin, A. S. 2020 . “Şehzade Nasrullah Han’ın İngiltere Ziyaretinin “The Illustrated London News” Gazetesine Yansıması”, Sabit Duman Armağanı, Sonçağ Yayınları.
- Wahab, S., Youngerman, B. 2007 . A Brief History of Afghanistan. Infobase Publishing, USA.
- Yazıcı, O. 2012 . Afganistan’ın Jeopolitik Önemi, Sosyologca. 3.
- Yazıcı, O. 2001 . “Rusların Sıcak Denizlere İnme Çabaları Afganistan’ın Uluslararası Politik Alanda Yerini Alışı”. Hindistan Türk Tarihi Araştırmaları, 1 1 : 95-112.
- Yazıcı, O. 2002 . “Birinci İngiliz Afgan Savaşı ve Sonuçları”, Afganistan Üzerine Araştırmalar, Yay. Haz. A. Ahmetbeyoğlu , İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları.
- Yeşilot, O. 2008 . “Türkmençay Antlaşması ve Sonuçları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14 36 : 187-199.
Öz
From the beginning of 17th Century, The British, who started to settle in India, turned the region into their colony with the help of the British East India Company and over time, they expanded their military power and became the ruler of the region. The increasing importance of the region and the Russians reaching the shores of Ceyhun to descend to the warm seas has made Afghanistan, which forms the northern border of India, even more important geopolitically. The British wanted to take Afghanistan into their sphere of influence against a possible Russian invasion, and by sending East India Trade Company orientalists such as Mountstuart Elphinstone, Charles Masson and Alexander Burnes to the region, they gathered detailed information about this country. Thanks to this information gathered by the orientalists, the British easily occupied Afghanistan in 1839, and as a result of the three-year resistance of the Afghan people, they withdrew from this country in a defeated way. However, despite of this defeat, the British continued their intelligence activities and did not hesitate to invade Afghanistan for the second time in 1878. Before and during this invasion, British orientalists served in the region and transferred very important intelligence information to the centre. Phil Robinson is one of the orientalists who made observations in Afghanistan during the Second Anglo-Afghan War and participated in the occupation as a war correspondent. In this study, the information gathered by Robinson about Afghanistan's geography, ethnic structure, form of government, army and socio-economic situation and the report he presented to the British government have been discussed
Anahtar Kelimeler
Orientalism Phil Robinson Second British-Afghan War Afghanistan India.
Kaynakça
- Adamec, L.W. 1997 . “Abdul Rahman”. Historical Dictionary of Afghanistan, London: The Scarecrow Press.
- Archibald, W.A. 1958 . Afghanistan, Russia and Persia. The Cambridge History of India V.
- Barnes, G. 2009 . Anglo-Afghan Wars 1839-1919. Osprey Publishing, USA.
- Campbell, G.D. 1879 . The Eastern Question from the Treaty of Paris 1856 to the Treaty of Berlin 1878 and to The Second Afghan War. Strahan Limited.
- Cotton, J. S. 1836 . Rulers of India Mountstuart Elphinstone. Clarendon Press.
- Cöhce, S. 2008 . Büyük Ortadoğu Projesi Bağlamında Hindistan ile Ortadoğu Arasındaki Tarihi Bağlar ve Güncel İlişkiler. Gazi Akademik Bakış, 2 3 : 65-80.
- Eyre, V. 1879 . The Kabul Insurrection of 1841–42, WM. H. Allen & CO.
- Fletcher, A. 1966 . Afghanistan. Ithaca: Cornell University Press.
- Forbes, A. 1892 . The Afghan Wars 1839-42 and 1878-80. Seeley and CO.
- Johnson, R. 2014 . The British Indian Army. Cambridge Scholars Publishing.
- Kakar, H. 2006 . A Political and Diplomatic History of Afghanistan, 1863- 1901. Boston.
- Macmunns, G. 1929 . Afghanistan from Darius to Amanullah. London: G. Bell and Sons Ltd.
- Owen, W. B. 1912 . Philip Stewart Robinson, Dictionary of National Biography, Second Supplement Vol III, London: Smith Elder and Co.
- Robinson, P. 1878 . Cabul The Amer His Country and His People. Sampson Low, Marston, Searle & Iivington. London.
- Robinson, P. 1880 . The Dailly Telegraph Atlas of The Afghan War. London: A.S. Cattell &Co.
- Tekin, A. S. 2019 . “İngiliz Ordusunun Afganistan Seferi ve Birinci İngiliz Afgan Savaşı”. Tarih Okulu Dergisi , 12 40 : 257-267.
- Tekin, A. S. 2019 . XIX. Yüzyılın Başlarında Afganistan’a Giden İngiliz Oryantalistler ve Faaliyetleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi . Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı.
- Tekin, A. S. 2020 . “Şehzade Nasrullah Han’ın İngiltere Ziyaretinin “The Illustrated London News” Gazetesine Yansıması”, Sabit Duman Armağanı, Sonçağ Yayınları.
- Wahab, S., Youngerman, B. 2007 . A Brief History of Afghanistan. Infobase Publishing, USA.
- Yazıcı, O. 2012 . Afganistan’ın Jeopolitik Önemi, Sosyologca. 3.
- Yazıcı, O. 2001 . “Rusların Sıcak Denizlere İnme Çabaları Afganistan’ın Uluslararası Politik Alanda Yerini Alışı”. Hindistan Türk Tarihi Araştırmaları, 1 1 : 95-112.
- Yazıcı, O. 2002 . “Birinci İngiliz Afgan Savaşı ve Sonuçları”, Afganistan Üzerine Araştırmalar, Yay. Haz. A. Ahmetbeyoğlu , İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları.
- Yeşilot, O. 2008 . “Türkmençay Antlaşması ve Sonuçları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14 36 : 187-199.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 12 Sayı: 60 |