Cumhuriyet Dönemi Hutbelerinde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklar Meselesi

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 55, 45 - 62, 05.04.2022

Hüseyin Kalemli

Öz

Yüzyıllar boyunca dünya genelinde milyonlarca kişinin ölümüne sebep olan bulaşıcı ve salgın hastalıklar insanlar arasında çeşitli yollarla yayılmışlar, bireysel ve toplumsal ilişkilerin şekillenmesinde büyük bir öneme sahip olmuşlardır. Tarihsel süreç içerisinde Türk toplumu da bu bulaşıcı ve salgın hastalıklardan etkilenmiştir. Cumhuriyet döneminde de Türk toplumu böylesi bulaşıcı ve salgın hastalıklarla farklı biçimlerde mücadele etmek durumunda kalmıştır. Bu dönemde bir taraftan bulaşıcı ve salgın hastalıklarla tıbbi açıdan mücadele edilirken diğer taraftan da toplumu hastalıklara karşı daha tedbirli olma konusunda uyarma ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Cumhuriyet döneminde halka ulaşmanın önemli vasıtalarından biri olarak Cuma hutbelerinden de bu hususta yararlanılmıştır. Cuma hutbelerinde bu dönemde etkili olan bulaşıcı ve salgın hastalıklar konusunda halka bilgi verilmiş, bunlara karşı nasıl tedbirler alınacağı noktasında açıklamalarda bulunulmuştur. Böylece bulaşıcı ve salgın hastalıkların çıkışının ve yayılmalarının önüne geçilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklar, Hutbeler

Kaynakça

• Akpınar, H. (2012). “Bulaşıcı Hastalıkların Yayılımının Tahmininde Deterministik Modellerin Kullanılması”, Öneri Dergisi, 10(38): 97-103.
• Akseki, A. H. (1936). Yeni Hutbelerim Birinci Kısım. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
• Akseki, A. H. (1936). Yeni Hutbelerim İkinci Kısım. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
• Diyanet İşleri Reisliği Türkçe Hutbe. Şehzadebaşı: Evkaf-ı İslamiye Matbaası, 1345-1927.
• Kılıç, M. (2017). “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Devlet ile Vatandaş Arasında Bir İletişim Aracı Olarak Hutbeler”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVII/35: 137-166.
• Nikiforuk, A. (2020). Mahşerin Dördüncü Atlısı Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi. Çeviren: Selahattin Erkanlı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özdemir, H. (2005). Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918: Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Özkaya, H. (2016). “Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele”, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 20 (2): 77-84.
• Süleyman, T. (2019). “Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye’de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele (1923-1930)”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 65, ss. 407-430.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2018). Eğitimciler İçin Eğitim Rehberi Bulaşıcı Hastalıklar ve Korunma Modülleri. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• TÜBA. (2020). Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi. http://www.tuba.gov.tr/files/ images/ 2020/Covidraporu/Covid-19%20Raporu-Final+.pdf