Türk Devletinde Kagan ve Katunluk Makamı Hakkında

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 46, 27 - 59, 26.02.2022

Saadettin Yağmur Gömeç

Öz

Bilindiği gibi kültürler milli bünye ve kurumlarını ifade etmek için kendi terminolojilerini yaratırlar ve bunların muhtevalarına da kendi damgalarını vururlar. Bu bakımdan farklı kültür dairelerinde meydana gelen terminolojiler, bir diğer kültürün bünyesini izah için kullanıldıkları takdirde hata yapılmış olur. Dolayısıyla tarihimiz ve kültürümüzün aktarımında kendi kelimelerimizi seçmek zorundayız. İşte biz bu çalışmamızda eski Türk devletinde idarenin en başında bulunan kagan ve katun üzerinde duracağız.

Anahtar Kelimeler

Devlet, Türk Kültürü, Kagan, Katun

Kaynakça

• Agacanov, S. G. (2003). Oğuzlar. (Çev: E. Necef, A. Annaberdiyev). 2. Baskı, İstanbul.
• Alaaddin Ata Melik Cüveynî. (1998). Tarih-i Cihan Güşa. (Çev: M. Öztürk). 2. Baskı, Ankara.
• Alpargu, M. (1984). Diğer Kaynaklarla Karşılaştırma Yolu İle Baburnâme’nin Türk Devlet Teşkilatı Bakımından Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Ankara.
• Arat, R. R. (1952). “Balık”. Türk Ansiklopedisi, Cilt 5, Ankara.
• Arsal, S. M. (1952). “Eski Türklerde Soy-Oymak Teşkilatının İstinat Ettiği Esaslar”. IV. Türk Tarih Kongresi Tebliğleri. Ankara.
• Arseven, C. E. (tarihsiz). Türk Sanat Tarihi. Cilt 1-2. İstanbul.
• Artamonov, M. I. (2004). Hazar Tarihi, (Çev: A. Batur). İstanbul.
• Bailly, A. (tarihsiz). Bizans Tarihi. (Çev: H. Şaman) Cilt I. İstanbul.
• Barbaro, J. (2005). Anadolu’ya ve İran’a Seyahat. (Çev: T. Gündüz) İstanbul.
• Barthold, V. V. (2004). Orta Asya Türk Tarihi Dersleri. (Haz: H. Dağ) Ankara.
• Baykara, T. (1990). “Göktürk Yazıtlarının Türk İskan (Yerleşme) Tarihindeki Yeri”, III. Sovyet-Türk Kolokyumu, İzmir.
• Boodberg, P. A., (1936). “The Language of the T’o-pa Wei”, Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol. I, Cambridge 1936
• Caferoğlu, A. (1931). “Tukyu ve Uygurlarda Han Unvanları”, Türk Hukuk ve İktisat Tarihi Mecmuası, C. I, İstanbul.
• Cahun, L. (1896). Introduction à L’Histoire de L’Asie. Paris.
• Chaliand, G. (2001). Göçebe İmparatorluklar, (Çev: E. Sunar). İstanbul.
• Chang, J. T., (1968) T’ang Devrindeki Doğu Göktürkleri Hakkında Yeni Belgeler, Doktora Tezi, Taipei.
• Chavannes, E. (1903) Documents sur les Tou-Kiue [Turcs] Occidentaux, Petersburg.
• Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford.
• Çandarlıoğlu, G. (1966). “Türk Toplumunda Kadın”. Hayat Tarih Mecmuası, 1/4, İstanbul.
• Yıldırım, K. (Yay. Haz.). (2013). Çin Kaynaklarında Türkistan Şehirleri. İstanbul.
• De Joinville, J. (2002). Bir Haçlının Hatıraları. (Çev: C. Kanat). Ankara.
• Deer, J. (1954). “İstep Kültürü”. (Çev. Ş. Baştav). DTCF Dergisi, 12/1-2. Ankara.
• Donuk, A. (1986). “İslamiyet’ten Önce Türklerde Devlet Adamı”. Türk Kültürü, 24/275. Ankara.
• Donuk, A. (1988). Eski Türk Devletlerinde İdarî-Askerî Unvan ve Terimler. İstanbul.
• Eberhard, W. (1945). “Birkaç Eski Türk Unvanı Hakkında”, Belleten, Cilt 9. Ankara.
• Eberhard, W. (1942). Çin’in Şimal Komşuları, (Çev. N.Uluğtuğ). Ankara.
• Erdentuğ, A. (1991). “Çeşitli İnsan Topluluklarında Aile Tipleri”. Aile Yazıları I. (Der: B. Dikeçligil - A. Çiğdem). Ankara.
• Esin, E. (1972). “Butân-ı Halaç (M. VII.–X. Yüzyıllarda Halaç Kültürünün Sanat Eserlerinde Akisleri)”. Türkiyat Mecmuası, Cilt 17. İstanbul.
• Esin, E. (1978). İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslama Giriş. İstanbul.
• Esin, E. (1986). The Culture of the Turks: The Initial Inner Asia Phase. Ankara.
• Esin, E. (1987). “Türkistan Türk Devlet ve Beylikleri”. Tarihte Türk Devletleri, Cilt I. Ankara.
• Esin, E. (2001). Türk Kozmolojisine Giriş. Ankara.
• Feher, G. (1943). “Türko-Bulgar, Macar ve Bunlara Akraba Olan Milletlerin Kültürü”. II. Türk Tarih Kongresi Tebliğleri, İstanbul.
• Genç, R. (1982). “Eski Türk Ziyafetleri ve Diş Kirası Adeti”. II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, IV. Cilt, Gelenek, Görenek ve İnançlar, Ankara.
• Gökyay, O. Ş. (1943). Dede Korkut Masalları. İstanbul.
• Gömeç, S. (2000). “Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Kutlamalarının Ardından”. Yüce Erek, 2/18, Ankara.
• Gömeç, S. (2002). “Keşik Kelimesi”. Prof. Dr. Mehmet Saray’a Armağan, Türk Dünyasına Bakışlar, İstanbul.
• Gömeç, S. (2006). “Bazı Çingiz Yasalarının Tarihi ve Sosyal Dayanakları”. Türklük Çalışmaları, 1/2, Erzincan.
• Gömeç, S. (2011). Kök Türk Tarihi, 4. Baskı, Ankara.
• Gömeç, S. (2011). Uygur Türkleri Tarihi, 4. Baskı, Ankara.
• Gömeç, S. (2012). Türk-Hun Tarihi. Ankara.
• Grünwedel, A. (1912). Altbuddhistische Kultstatten in Chinesischen-Turkistan, Berlin.
• Gumilev, L.N. (2003). Hunlar. (Çev: A. Batur). 3. Baskı, İstanbul.
• Hamilton, J. R. (1955). Les Ouighours. A L’epoque des Cinq Dynasties, Paris.
• Hasan-ı Rumlu (2006). Ahsenü’t-Tevarih, (Çev: M. Öztürk). Ankara.
• Hayton, K. (2015). Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı, (Haz. A. T. Özcan). İstanbul.
• Howorth, H. H. (1870). “On the Westerly Drifting of Nomades, from the Fifth to the Nineteenth Century, Part IV. Circassians and White Khazars”, The Journal of the Ethnological Society of London, 2/2, London.
• Huang, C. H. (1971). T’ang Devrinde Tibetlilerin Çinliler ve Orta Asya Kavimleriyle Münasebetleri, Doktora Tezi, İstanbul.
• İbn Batuta (1981). İbn Batuta Seyahatnâmesi’nden Seçmeler. (Haz. İ. Parmaksızoğlu). Ankara.
• İzgi, Ö. (1987). “Kao-Ch’ang (Turfan) Uygurları”, Tarihte Türk Devletleri, C. I, Ankara.
• Kafalı, M. (1979). “Timur”. İslam Ansiklopedisi, Cilt 12/1, 2. Baskı, İstanbul. Kafesoğlu, İ. (1985). Bulgarların Kökeni, Ankara.
• Kaplan, M. (1985). “Orhun Abidelerinde Mekân-İnsan Münasebeti”, Türklük Araştırmaları, Sayı 1, İstanbul.
• Kaşgarlı Mahmud. (1988). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, Cilt I, (Çev: B. Atalay). 2. Baskı, Ankara.
• Katanov, N. F. (2004). Türk Kabileleri Arasında, (Çev: A. Bağcı). Konya.
• Khoniates, N. (1995). Historia, (Çev: F. Işıltan). Ankara.
• Klyaştornıy, S. G.–Sultanov, T. İ. (2003). Türkün Üçbin Yılı. (Çev: A. Batur). İstanbul.
• Köprülü, F. (2005). Türk Tarih-i Dinisi. (Haz: M. Ergun). Ankara.
• Laszlo, F. (1944). “Kagan ve Ailesi”. Türk Hukuk Tarihi Dergisi, Cilt I. Ankara. Ling, L. K. (1978). Toba Wei Sülalesi Devrinde Çin’in Kuzey ve Batı Komşuları. Doktora Tezi, Ankara. Liu, M. T. (1958). Die Chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost-Türken (T’u-küe), I. Buch, Wiesbaden.
• Mackerras, C. (1972) The Uighur Empire. Canberra.
• Marco Polo. (tarihsiz). Marko Polo Seyahatnamesi, Cilt I. (Çev: F. Dokuman). İstanbul
• Mercani, Ş. (2008). Müstefadü’l-Ahbar fi Ahval-i Kazan ve Bulgar. (Çev: M. Kalkan). Ankara.
• Mirza Haydar Duğlat. (2006). Tarih-i Reşidî. (Çev: O. Karatay). İstanbul.
• Moğolların Gizli Tarihi. 2. Baskı. (Çev: A. Temir). Ankara. 1986.
• Morgan, P. O. (1986). “The Great Yasa of Chingiz Khan and Mongol Law in the Ilkhanate”. Bulletin of the Schools of Oriental and African Studies, XLIX/1, London.
• Nizamü’l-Mülk. (1982). Siyaset-nâme. (Haz: M. A. Köymen). Ankara.
• Nizamüddin Şamî (1949). Zafernâme. (Çev: N. Lugal). Ankara.
• Olbricht, P. (1954). “Uchida’s Prolegomena zu einer Geschichte der Jou-jan”, Ural-Altaische Jahrbücher, Band 26, Wiesbaden.
• Orkun, H. N. (1951). “Attila ve Sarayı”. Resimli Tarih Mecmuası, 1/11. İstanbul.
• Ögel, B. (1957). “Doğu Göktürkleri Hakkında Notlar”, Belleten, Cilt 21, Ankara.
• Ögel, B. (1981). Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, Cilt I. Ankara.
• Ögel, B. (1982). Türklerde Devlet Anlayışı. 13. Yüzyıl Sonlarına Kadar. Ankara.
• Ögel, B. (1984). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi. 2. Baskı. Ankara.
• Ögel, B. (1987). “Batı Göktürk Devleti”. Tarihte Türk Devletleri, Cilt I. Ankara.
• Ögel, B. (1988). Türk Kültürünün Gelişme Çağları. 3. Baskı. İstanbul.
• Ögel, B. (2006). Türk Mitolojisi. Cilt II. 3. Baskı. Ankara.
• Rasonyi, L. (1988). Tarihte Türklük. 2. Baskı. Ankara.
• Sahibkıran Emir Timur (2010). Timur’un Günlüğü. (Haz: K. Şakirov-A. Arslan) 3. Baskı. İstanbul.
• Shiratori, K. (1945). “Kaghan Unvanının Menşei”. (Çev. İ. Gökbakan). Belleten, Cilt 9. Ankara.
• Sümer, F. (1954). “Türklerde Bayrak ve Tuğ”. Resimli Tarih Mecmuası, 5/58, İstanbul.
• Sümer, F. (1984). Eski Türklerde Şehircilik. İstanbul.
• Şeker, M. (1985). Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması. Ankara.
• Tang, G. Z. (1999). Çince Kaynaklara Göre Kuzey Liang Hun Devleti’nin Siyasi, Kültürel ve Ekonomik Tarihi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Tsai, W. S. (1967). Li Tê-Yü’nün Mektupları (840-900). Doktora Tezi, Taipei.
• Turan, O. (1969). Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, Cilt I. İstanbul.
• Ubicini, M. A. (tarihsiz). Türkiye 1850. Cilt I. (Çev. C. Karaağaçlı). İstanbul.
• Yalgın, A. R. (1993). Cenupta Türkmen Oymakları. Cilt II. 2. Baskı. Ankara. Yıldırım, K. (2010). Türk Tarihi İçin Eski Çince-Türkçe Sözlük. İstanbul.
• Yıldırım, K. (2015). “Sun Yün’ün Türkistan’da Seyahati”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 30/1, İzmir.
• Yörükan, Y. Z. (2014). Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri. Şamanizm. (Haz. T. Yörükan). İstanbul.
• Yusuf Has Hacib (1979). Kutadgu Bilig, I, Metin. (Haz. R. R. Arat). 2. Baskı. Ankara.
• Yusupov, K. (1995). Manas Destanı. (Aktaranlar: F. Türkmen - A. İnayet). Ankara.
• Zahireddin Zahireddin Muhammed Babur. (1970). Baburname. Cilt I. (Haz: R. R. Arat). Ankara.
• Zajaczkowski, A. (1961). “Khazarian Culture and its Inheritors”, Acta Orientalia, Tom. 22, Budapest.