Türk Devlet Telakkisinde Hükümdarın Meşruiyet Zemini ve Siyasî Hâkimiyeti Bakımından “Kut” Anlayışı

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 46, 107 - 126, 26.02.2022

Coşkun Erdoğan

Öz

Bir medeniyet milleti olarak devlet geleneğini yüzyıllardan beri kurgulayarak gelmiş Türk milleti için örgütleşme süreci ilmi tetkikat için önemli bir yer ihtiva etmektedir. Bu bağlamda, tabiat prensipleri, dini inanışlar ve hukuki yapı gibi meşruiyet zeminleri, kurumsal bir kimlik haline dönüşerek devlet anlayışını ortaya çıkarmıştır. Bir milletin siyasi ve idari ahlak zemini oluşturması, o milletin tarihsel süreç içerisinde tasavvur ve eylemlerinin içselleştirilmesi sayesinde meydana gelmektedir. Türk milleti de bu anlayışın her bir yapı taşını oluştururken bu içselleştirmeyi, değerler siteminin bir parçası haline getirerek oluşturmuştur. Bu değerlendirme ile kut ve töre kavramlarının, Türk devlet anlayışındaki yeri, bireyin idrakinden toplumun ortak bilincinin oluşumuna kadar her yönüyle bu kavrayış ile ele alınmalıdır. Nitekim kut, tabiat ve inanç sistemi ile alakalı olduğu kadar toplumsal zemindeki meşruiyet bağını kurma noktasında da töre’den ayrı düşünülemez bir hale gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kut, Töre, Devlet, Türk Devlet Anlayışı

Kaynakça

• Arsal, S. M. (1947). Türk Tarihi ve Hukuk. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
• Arslan, M.(1985). Kutadgu-Bilig’deki Toplum ve Devlet Anlayışı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Barthold, V.V. (2004) Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler. Ankara: TTK.
• Başer, S. (2015). Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre. İstanbul: İrfan Yayıncılık
• Donuk, A. (1988). Eski Türk Devletlerinde İdarî-Askerî Unvan ve Terimler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Elieda, M. (2017). Dinler Tarihine Giriş. İstanbul: Alfa.
• Elieda, M. (2017). Mitler, Rüyalar ve Gizemler. Ankara: Doğu Batı.
• Gellner, E. (2013). Uluslar ve Ulusçuluk. İstanbul: Hil Yayınları.
• Gökalp, Z. (2015). Türk Medeniyeti Tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Gömeç, S. Y. (2014). Türk Kültürünün Ana Hatları. Ankara: Berikan Yayınları.
• Hacib, Y. H. (1947). Kutadgu Bilig I Metin. (nşr. R. R. Arat), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Hacib, Y. H. (2008). Kutadgu Bilig. İstanbul: Kabalcı.
• Hassan, Ü. (2015). Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler. Ankara: Doğu Batı.
• İnalcık, H. (2005). Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet. İstanbul: Eren Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1980). Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (2010). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Karakaş, S. (2009). Kut-Tanrı İlişkisi Bağlamında Türklerde Yönetim Erkinin İlahi Temelleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, (29): 29-44.
• Köprülü, F. (1938). Eski Türk Unvanlarına Ait Notlar. Türk Hukuku ve İktisat Tarihi Mecmuası, (2): 17-32.
• Macit, M. H. ve İplikçi, A. (2017). Tarih Felsefesi. Ankara: Pegem Akademi.
• Macit, N. (2011). Türk Milliyetçiliği Kültürel Akıl İçtihat ve Siyaset. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Ögel, B. (2016). Türklerde Devlet Anlayışı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Rasonyi, L. (1996). Tarihte Türklük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Simith, A. D. (2004). Milli Kimlik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tekin, T. (2006). Orhun Yazıtları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin, T. (2017). Irk Bitig Eski Uygurca Fal Kitabı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Togan, A. Z. V. (1982). Umumî Türk Tarihi’ne Giriş. İstanbul: Enderun Yayınevi.
• Vico, G. (2007). Yeni Bilim. Ankara: Doğu Batı.