Turkey’s Identity Perspective in Foreign Policy: Africa Initiative

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 189 - 219, 31.08.2025

Sibel Peker

https://doi.org/10.59281/turkiz.1703006

Öz

Turkey’s Africa Initiative, as an essential component of its identity perspective in foreign policy, has gained prominence. This policy, shaped by cultural, historical, and economic factors, strengthens Turkey’s position in international relations and enhances its regional engagement. This study analyzes Turkey’s diplomatic, economic, and cultural ties with Africa within the framework of an identity-based foreign policy approach. The article examines Turkey’s strategic partnerships, educational programs, and development projects in Africa, evaluating its role in global politics. In conclusion, it discusses how Turkey’s identity perspective shapes the fundamental dynamics of its Africa initiative and assesses its position within international politics.

Anahtar Kelimeler

Turkish Foreign Policy , Identity and Dilomacy , Economic Diplomacy , Cultural Diplomacy , Turkey-Africa Relations

TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA KİMLİK PERSPEKTİFİ BAĞLAMINDA AFRİKA AÇILIMI

Öz

Türkiye’nin Afrika açılımı, dış politikasında kimlik perspektifinin önemli bir bileşeni olarak öne çıkmaktadır. Kültürel, tarihsel ve ekonomik unsurlar çerçevesinde şekillenen bu politika, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerdeki konumunu ve bölgesel etkileşimini güçlendirmektedir. Bu çalışma, Türkiye’nin Afrika ile geliştirdiği diplomatik, ekonomik ve kültürel bağları kimlik temelli dış politika yaklaşımı çerçevesinde analiz etmektedir. Makalede, Türkiye’nin Afrika’daki stratejik ortaklıkları, eğitim programları ve kalkınma projeleri incelenerek, küresel siyaset bağlamındaki rolü değerlendirilmektedir. Sonuç olarak, Türkiye’nin kimlik perspektifinin, Afrika açılımının temel dinamiklerini nasıl şekillendirdiği ortaya konmakta ve uluslararası siyaset içindeki konumu ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dış Politikası , Kimlik ve Diplomasi , Ekonomik Diplomasi , Kültürel Diplomasi , Türkiye-Afrika İlişkileri

Teşekkür

Prof. Dr. Muhammet Savaş Kafkasyalı 'ya saygı ve minnetlerimi sunarım.

Kaynakça

• Aras, B. (2011). Türkiye’nin Çok Boyutlu Dış Politikası. Türk-Asya Kongresi, TASAM, 26-27.
• Arpa, E. ve Bayar, M. (2019). Türkiye’nin Afrika’ya Yönelik Kalkınma Yardımlarının Yardım Etkinliği Açısından Değerlendirilmesi. Bilge Strateji, 11(21): 201-229.
• Arpa, E. & Bayar, M. (2022). Türk Dış Yardım Modeli: Afrika Örneği. Bölge Çalışmaları Dergisi, 1(2): 1-17.
• Asa, R. (2024). 21. Yüzyılda Zirve Diplomasisi Bağlamında Türkiye-Afrika İlişkileri. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 11(103): 156-165.
• Ateş, E. (2019). 1996-2002 Arası Dönemde Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerindeki Gelişmeler. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 7(1): 26-50.
• Ateş, E. (2019). Türkiye’nin İmzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları: İki Yanlı Sektörel Bir Analiz ve Dış Ticaret Politikası Açısından Bir Değerlendirme. Sosyoekonomi, 27(42): 255-282.
• Ateş, H. (2023). Türkiye'nin Yumuşak Güç Enstrümanı Olarak Kültürel Diplomasi ve İletişim. İletişim Başkanlığı Yayınları.
• Aydın Düzgit, S. (2025). Foreign Policy and Identity Change: Analysing Perceptions of Europe among the Turkish Public. Journal of International Relations, 12(1): 1-15.
• Africa Centres for Disease Control and Prevention. Africa’s Health Financing in a New Era. Erişim tarihi: 01.04.2025. https://africacdc.org/news-item/africas-health- financing-in-a-newera-april-2025/.
• BBC Türkçe. (4 Nisan 2019). ABD, Türkiye'yi F-35 programından çıkardı. BBC News Türkçe. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025. https://www.bbc.com/turkce/haberler- turkiye-47809807.
• Birlik, Gültekin K. (2022). Atatürk Dönemi Dış Politikasında Barış İlkesinin Uygulanmasına Bir Örnek: İspanya İç Savaşı. Akademik Bakış, 15(30): 115-136.
• Bulut, F. (2019). Küresel Siyasette Kültürel Diplomasinin Yeri: Türkiye’nin Durumuna Dair Tespit ve Öneriler. İlke İlim Kültür Eğitim Derneği, Politika Notu, No. 2019/09, İstanbul.
• Cumhurbaşkanlığı. (16-18 Aralık 2021). "Üçüncü Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi: Birlikte Kalkınma ve Refah için Güçlendirilmiş Ortaklık Bildirisi." İstanbul, Türkiye: 3-9. Erişim tarihi: 15 Şubat 2025
• Çavuş, T. (2012). Dış Politikada Yumuşak Güç Kavramı ve Türkiye’nin Yumuşak Güç Kullanımı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2): 23-37.
• Çavuşoğlu, M. (2025). 2017 Yılına Girerken Dış Politikamız. T.C. Dışişleri Bakanlığı, Erişim tarihi: 12.02.2025. https://www.mfa.gov.tr/site_media/html/2017-yili-basinda- dispolitikamiz.pdf.
• Çomak, İ. (2011). Türkiye’nin Afrika Politikası ve Sağlık Sektöründe Çalışan Türk STK’ların TİKA’nın Desteğinde Afrika’da Yürüttüğü Faaliyetlerin Bu Politikaya Etkisi. Avrasya Etüdleri, 40(2): 201-222.
• Davutoğlu, A. (2001). Stratejik Derinlik: Türkiye'nin Uluslararası Konumu. İstanbul: Küre Yayınları. DEİK. "Hakkımızda." Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu. Erişim tarihi: 10.04.2025. https://www.deik.org.tr.
• Demir, E. M. (2021). Türkiye’nin Suriye Politikası Bağlamında TSK’nın Suriye’deki Sınır Ötesi Harekâtlarının Nedenleri ve Sonuçları. İstanbul Üniversitesi, 5(2): 541-580.
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK). (2016). "Türkiye-Afrika Ekonomi ve İş Forumu, 2-3 Kasım, İstanbul, Sonuç Raporu." Erişim tarihi: 02.04.2025.
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK). (2018). "Türkiye-Afrika Ekonomi ve İş Forumu, 2018 Yılı Olağan Genel Kurulu Faaliyet Raporu." 23 Aralık 2018, İstanbul. Erişim tarihi: 14.02.2025.
• Dudlák, T. (2024). Southern Opening: Turkish Soft Power in Sub-Saharan Africa. Journal of Balkan and Black Sea Studies, 7(13): 89-114.
• Durakçay, F. A. ve Canveren, Ö. (2017). Türkiye’nin Bölgesel Güç Olma Hedefi Çerçevesinde Değişen Dış Ticaret Politikası: 2002-2012 Dönemi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Gazi Akademi Genç Sosyal Bilimciler Sempozyumu 2017 Özel Sayısı: 255-274.
• Efe, M. (2015). Afrika'yı Anlamak ve Afrika-Türkiye İlişkileri. Murat Kitabevi.
• Ekinci, A. (2013). 2001 Krizi Sonrası Türkiye Ekonomisindeki Büyümenin Sırrı: Daha Liberal Bir Ekonomi(?). Liberal Düşünce, 18(72): 109-126.
• Eyilik, A. (2019). Kalkınmada Küresel İşbirliğinin Sağlanmasında Türkiye’nin Kalkınma Yardımları Politikasının Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, 1(1): 74-88.
• Erhan, Ç. (2010). Türk Dış Politikasının Güncel Sorunları. İmaj Yayıncılık - Politika Dizisi.
• Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi. (2016). II. Uluslararası TürkiyeAfrika İlişkileri Sempozyumu. İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi. Erişim tarihi: 15.02.2025.
• Halatçı, B. (2021). Türkiye’nin Afrika Açılımı: Türkiye-Afrika İlişkilerinin Altında Yatan Temel Dinamikler. AKEM. Erişim tarihi: 03.03.2025. https://www.akem.org.tr.
• Hazar, N. (2023). Turkish Foreign Policy and the Importance of Türkiye’s Policy of Outreach to the African Continent. PERCEPTIONS: Journal of International Affairs, 28(1): 11-26.
• Hale, W. (2003). Türk Dış Politikası 1774-2000. Çev. Petek Demir, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Karagül, S. ve Arslan, İ. (2013). Türkiye’nin Afrika Açılım Politikası: Tarihsel Arka Plan, Stratejik Ortaklık ve Geleceği. Uluslararası Hukuk ve Politika, 9(35): 21-55.
• Kardaş, T. ve Erdağ, R. (2012). Bir Dış Politika Aracı Olarak TİKA. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1): 167-194.
• Mazlum, M. Uluslararası İlişkiler ve Kültür Kültürel Diplomasi, Academia.edu. Erişim tarihi: 01 Nisan 2025. https://www.academia.edu/9064346.
• MÜSİAD. Afrika El Sanatları Pazarı ve Kültür Evi. Erişim tarihi: 14.02.2025. https://www.musiad.org.tr/icerik/afrika-el-sanatlaripazari--77.
• OECD Development Assistance Committee (DAC). (2022). Africa Development Aid Report. OECD Publishing.
• Oğurlu, E. (2017). Türk Dış Politikasında Afrika Açılımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(5): 47-62.
• Orta Doğu Araştırmalar Merkezi (ORSAM). (2022). Üçüncü TürkiyeAfrika Ortaklık Zirvesi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2025, s. 17-18. https://www.orsam.org.tr//d_hbanaliz/ucuncu-turkiye-afrikaortaklik-zirvesi.pdf.
• Öcal, M. (2010). Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Bölgesel ve Küresel Güvenlik ve Barışa Katkısı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(28): 281-311.
• Öğütçü, M. (1998). Türkiye’de Yeni Bir Ekonomik ve Ticari Diplomasi Stratejisine Doğru. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD).
• Özkan, M. ve Akgün, B. (2010). Turkey’s Opening to Africa. The Journal of Modern African Studies, 483, Cambridge University Press: 525-546.
• Özkan, M. (2010). Turkey’s Rising Role in Africa. Turkish Policy Quarterly, 9(4): 93-10
• Özkan, M. (2012). Türkiye'nin Sahraaltı Afrika Politikası 2011. SETA Foundation for Political, Economic and Social Research: 657-680.
• Purtaş, F. (2013). Türk Dış Politikasının Yükselen Değeri: Kültürel Diplomasi. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 7(13): 1-14.
• Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs (MFA) - T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2022). Turkey-Africa: Solidarity and Partnership.
• Rustamov, E. (16 Mart 2007). Türkiye’nin NATO ile Olan İlişkisi. TASAM. Erişim tarihi: 01.04.2025.
• Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. Afrika’da TİKA: Türk Halkının Kalbinden. Erişim tarihi: 02.04.2025. SAM Stratejik Araştırmalar Merkezi. Afrika Açılımı ve Ortaklık Politikamız. Erişim tarihi: 15.02.2025. https://www.sam.gov.tr/bilginotlari/afrika-acilimi-ve-ortaklik- politikamiz-0.
• Şahin, Y. (2022). Dış Politika, Kimlik ve İç Politika İlişkisi: 2002-2016 Türkiye Örneği. İdeal Kent, 13(37): 2248-2283.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. Gümrük Birliği. Erişim tarihi: 13.04.2025. https://www.ab.gov.tr/gumrukbirligi_46234.html.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. Türkiye-Afrika İlişkileri. Erişim tarihi: 25.12.2024. http://www.mfa.gov.tr/turkiye-afrika-iliskileri.tr.mfa.
• Tosunoğlu, Ş. (2015). Türkiye’nin Resmi Kalkınma Yardımları Politikası: Eğilimler ve Hedefler. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(10): 4-29.
• Turhan, Y. (2024). Foreign Aid in Türkiye-Africa Relations: Past, Present and Future. İçtimaiyat Dergisi, 775-790.
• Türkiye İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA). (2014). Afrika’da TİKA Farkı, 4.
• Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA). (2017). Türkiye'nin Yaptığı Hastanelerde Şifa Buluyorlar. Erişim tarihi: 02.02.2025.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi. (22 Ocak 2013). İhracatçılar Afrikadan Umutlu Döndü, Sıra İşbirliği Anlaşmalarında. UTİKAD, Erişim tarihi: 02.04.2025. https://www.utikad.org.tr/Detay/SektorHaberleri/10683/ihracatcilar-afrikadan- umutlu-dondu-sira-isbirligianlasmalarinda.
• Uchehara, Kieran E. (2008). Continuity and Change in Turkish ForeignPolicy Toward Africa. Gazi Akademik Bakış, 2(3): 43-64.
• Uzunöner, M. E. ve Çıkırıkçı, T. (2023). Türkiye, ABD ve Rusya’nın Libya İç Savaşına Yönelik Politikalarının Karşılaştırmalı Analizi. Düşünce Dünyasında Türkiz, 14(64): 11-55.
• Yatağan, A. G. (2018). Sert Güç Unsurlarının Yumuşak Güç Aracı Olarak Etkileri. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 28(2): 69-94.
• Yücel, H. (2023). Türk-Amerikan İlişkilerinde S-400 Krizi. Ankara: SETA Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2005). Modern Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim