Örtüaltı Çilek Üretiminde Zararli Böcek Türleri ve Popülasyon Değişimleri

Yıl 2023, , 650 - 659, 23.07.2023

Nurdan Topakcı

https://doi.org/10.30910/turkjans.1201603

Öz

Türkiye, çilek üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerinden biridir. Antalya ili Türkiye çilek üretiminde üçüncü, örtüaltı çilek üretiminde ise ikinci sırada yer almaktadır. Örtüaltı çilek üretiminde sorun olan zararlı böcek türlerini belirlemek amacıyla ele alınan bu çalışma, Antalya’da 2019-2020 ve 2020-2021 üretim sezonunda yürütülmüştür. Çalışmada, örtüaltı topraksız üretim serasında haftalık olarak bitki örneklemeleri yapılmış ve zararlı takibinde yapışkan tuzaklardan yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda örtüaltı çilek üretiminde Crysodeixis chalcites (Esper, 1789), Autographa gamma (Linnaeus, 1758), Spodoptera littoralis (Boisduval, 1833) (Lepidoptera, Noctuidae), Aulacorthum solani (Kaltenbach, 1843) (Hemiptera: Aphididae), Frankliniella occidentalis (Pergande, 1895) ve Thrips tabaci (Lindeman 1889) (Thysanoptera: Thripidae)’nin öne çıkan türler olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada C. chalcites, en fazla 0.08 larva/bitki, A. gamma ve S. littoralis ise birlikte 0.08 larva/bitki yoğunluğunda belirlenmiştir. Aulacorthum solani yapışkan tuzaklarda en fazla 12, yaprakta ise 3.98 birey olarak tespit edilmiştir. Thrips türleri tuzakta en fazla 199 birey olarak belirlenmiş, yapraklarda ve çiçeklerde ise önemli bir yoğunluk oluşturmadığı ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çilek, Örtüaltı, Popülasyon, Zararlı

Teşekkür

Zararlı türlerin teşhisi konusundaki katkılarından dolayı Prof. Dr. Zuhal OKYAR (Trakya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü), Dr. Steven Passoa (Forest Service Northern Research Station and The Ohio State University, Museum of Biodiversity, Columbus, U.S.A) Prof. Dr. Ekrem Atakan (Çukurova University, Faculty of Agriculture, Department of Plant Protection, Adana) ve Doç. Dr. Işıl Özdemir (Directorate of Plant Protection Central Research Institute, Ankara)’e ve çalışmanın yürütülmesi sırasındaki desteklerinden dolayı Doç Dr. Nafiye Adak (Akdeniz Üniversity, Faculty of Agriculture, Department of Horticulture, Antalya)’a teşekkür ederim.

Pest Insect Species and Their Population Fluctuation in Greenhouse Strawberry Cultivation

Öz

Turkey is one of the world's leading countries in strawberry production. Antalya province ranks third in strawberry production and second in greenhouse strawberry production in Turkey. This study, which aims to determine the insect pests that are a problem in greenhouse strawberry cultivation, was carried out in Antalya in 2020 and 2021. In the study, weekly plant samples were made in the greenhouse soilless cultivation and sticky traps were used for pest monitoring. As a result of the study, it was determined that Crysodeixis chalcites (Esper, 1789), Autographa gamma (Linnaeus, 1758), Spodoptera littoralis (Boisduval, 1833) (Lepidoptera, Noctuidae), Aulacorthum solani (Kaltenbach, 1843) (Hemiptera: Aphididae), Frankliniella occidentalis (Pergande, 1895) and Thrips tabaci (Lindeman 1889) (Thysanoptera: Thripidae) were the prominent species in greenhouse strawberry cultivation. Chrysodeixis chalcites were determined at a maximum density of 0.08 larvae/plant, A. gamma and S. littoralis together at a density of 0.08 larvae/plant. Aulacorthum solani was found to be maximum 12 individual in sticky traps and 3.98 in leaf. Thrips species were determined as 199 individual at most in the trap, and it was determined that they did not create a significant density on leaves and flowers.

Anahtar Kelimeler

Greenhouse, pest, population, strawberr

Kaynakça

• Akyürek, B., Zeybekoğlu, Ü. ve Görür, G. 2012. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kurupelit Yerleşkesi (Samsun)’nin Yaprakbiti (Hemiptera: Aphididae) Türleri ve Konukçu Bitkileri. Türkiye Entomoloji Bülteni, 2(2): 91-108.
• Alami, S., Naseri, B., Golizadeh, A. ve Razmjou, J. 2014. Age-Stage, Two-Sex Life Table of the Tomato Looper, Chrysodeixis chalcites (Lepidoptera: Noctuidae) on Different Bean Cultivars. Arthropod-Plant Interactions, 8(5): 475-484.
• Alaserhat, İ., Canbay, A. ve Özdemir, I. 2021. Aphid Species, Their Natural Enemies in Vegetables from Erzincan, Turkey: First Record of the Parasitoid Wasp Aphelinus mali (Haldeman) parasitizing Lipaphis erysimi (Kaltenbach). The Journal of Agricultural Sciences, 27(1): 16-25.
• Altındişli, F.Ö., Altınçağ, R. ve Dündar, A.A. 2004, İzmir İli Çilek Alanlarında Zararlı Maymuncuklar (Otiorhynchus spp.,Col.:Curculionidae) Üzerinde Araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 44(1-4): 15-36.
• Alvarado Aldea, P. 2009. Contribution to the Knowledge of Lepidoptera that can Affect Strawberry Cultivation. Description, Behaviour and Relative İmportance. Agricola Vergel: Fruticultura, Horticultura, Floricultura, Citricultura, Vid, Arroz, 28(324): 28-36.
• Atakan, E. 2008. Adana ve Mersin İllerinde Çilekte Thrips (Thysanoptera) Türleri ve Zararı Üzerine Ön Araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi, 32(2): 91-101.
• Atakan, E., Pehlivan, S. ve Kiminsu, A. 2016. Pest Status of Western Flower Thrips, Frankliniella occidentalis (Pergande) (Thysanoptera: Thripidae), in Tunnel-Grown Strawberry. Türkiye Entomoloji Dergisi, 40(1): 61-71.
• Bayram, Y., Özdemir, I., Ateş, E., Tomanoviç, Z., Bükün, B. ve Mutlu, Ç. 2018. Secondary Host Changing Between Aphids (Hemiptera: Aphididae) and Their Parasitoids in Wheat Fields of Southeast Anatolian Region. Munis Entomology and Zoology Journal, 13(1): 309-317.
• CABI. 2013. Crop Protection Compendium. Wallingford, UK: CAB International.
• Cayrol, R.A. 1972. Famille des Noctuidae. En: Balachowsky, A. S. (Ed.) Entomologie Appliquée a l'agriculture. Lépidoptères. Tome II. Volume 2. Masson et Cie. París: 1255-1520.
• Çakmak, İ. 2002. Aydın İli Örtü Altı Çilek Alanlarında Zararlı Akar Türleri ile Doğal Düşmanlarının Belirlenmesi, Populasyon Yo¤unluklarının Saptanması ve Zararlı Akar Türleri ile Mücadele Olanakları. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi,153 sy.
• Çetin, H. ve Uğur, A. 2009. Autographa gamma (L.) (Lepidoptera: Noctuidae)'nın Üç Değişik Besinde Gelişimi Üzerinde Bir Çalışma. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 23(50): 63-67.
• Del Pino, M., Carnero, A., Cabello, T. ve Hernández, E. 2011. La lagarta o bichocamello, Chrysodeixis chalcites (Esper, 1789), Una plaga Emergente en Loscultivos de Platanera de Canarias. Phytoma, 225: 21–24.
• Demirsoy, L., Mısır, D. ve Adak, N. 2017. Topraksız Tarımda Çilek Yetiştiriciliği. Anadolu journal of the Aegean Agricultural Research Institute, 27(1): 71-80.
• Efil, L., Özgür, O. ve Efil, F. 2014. A new pest, Duponchelia fovealis Zeller, on Strawberries in Turkey Damage, Distribution and Parazitoid. Journal of Entomology and Zoology Studies, 2(4): 328-334.
• Eser, S.İ., Görür, G., Tepecik, İ. ve Akyıldırım, H. 2009. Aphid (Hemiptera: Aphidoidea) Species of the Urla District of İzmir Region. JABS, 3(1): 99-102.
• Erkılıç, L., Yumruktepe, R. ve Mart, C. 1996. İçel İli Çilek Alanlarında Bulunan Arthropod Türleri. Türkiye III. Entomoloji Kongresi Bildirileri, 24-28 Eylül, Ankara, s. 440-447.
• FAO. 2018. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC, Erişim: 06.06.2020.
• Görür, G. 2004. Aphid (Homoptera: Aphididae) Species on Pome Fruit Trees in Nigde Province of Turkey. Türkiye Entomoloji Dergisi, 28(1): 21-26.
• Güldalı, B. 2015. Mersin İlinde Yetiştirilen Çileklerde Zararlı ve Yararlı Akar (Acari) Türleri, Dağılımları ile Önemli Türün Popülasyon Yoğunluğu ve Savaşım Olanakları Üzerinde Çalışmalar. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 205 s.
• Güleç, G. 2011. Antalya Şehri Park Alanlarında Aphidoidea (Hemiptera) Türlerinin Saptanması ve Doğal Düşmanlarının Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 325 s.
• Jandricic, S.E., Mattson, N.S., Wraight, S.P. ve Sanderson, J.P. 2014. Within-Plant Distribution of Aulacorthum solani (Hemiptera: Aphididae), on Various Greenhouse Plants With Implications for Control. Journal of Economic Entomology, 107(2): 697-707.
• Jandricic, S.E., Wraight, S.P., Bennett, K.C. ve Sanderson, J.P. 2010. Developmental Times and Life Table Statistics of Aulacorthum solani (Hemiptera: Aphididae) at Six Constant Temperatures, With Recommendations on the Application of Temperature-Dependent Development Models. Environmental Entomology, 39(5): 1631-1642.
• Kaplan, M. ve Yücel, A. 2014. Elazığ İli Çilek Alanlarında Belirlenen Zararlı Böcek ve Akar Türleri. Meyve Bilimi, 1(2): 7-14.
• Kaya, K. 2008. Hatay İlinde Önemli Yazlık ve Kışlık Sebze Alanlarında Bulunan Zararlı Lepidopter Türleri, Populasyon Yoğunlukları ve Parazitoitleri Üzerinde Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 86 s.
• Kılıç, T., Hacıalioğlu, Y., Özdemir, M. ve Özdemir, I. 2021. Ege Bölgesinde Engı̇nar (Cynara scolymus Linnaeus) (Asteraceae) Yetı̇ştiriciliğinde Belirlenen Önemli Zararlılar. 8. Uluslararası Katılımlı Bitki Koruma Kongresi, 24-28 Ağustos, Bolu, s. 201.
• Kim, D.H., Lee, G.H., Park, J.W. ve Hwang, C.Y. 1991. Occurrence Aspects and Ecological Characteristics of Foxglove aphid Aulacorthum solani Kaltenbach Homoptera Aphididae in Soybean. Res Rept RDA, 33: 28-32.
• Kornoşor, S. 1987. Güney ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Noctuinae ve Plusiinae (Lep; Noctuidae) türlerinin yayılışları ve sistematiği üzerinde araştırmalar. Türkiye I. Entomoloji Kongresi, 13-16 Ekim, İzmir, s. 649-659.
• Kovanci, O.B., Kovanci, B. ve Gencer, N.S. 2007. Species Composition, Seasonal Dynamics and Numerical Responses of Arthropod Predators in Organic Strawberry Fields. Biocontrol Science and Technology, 17(5): 457-472.
• Kovancı, B., Kovancı, O.B., Gençer, N.S. ve Akgül, H.C. 2004. Bursa İli Çilek Alanlarında Bulunan Bazı Çekirge (Orthoptera) Türlerinin Populasyon Dalgalanmaları. YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi, 14(2): 141-147.
• Kök, Ş. ve Kasap, İ. 2019. Aphid (Hemiptera: Aphididae) species of the South Marmara Region of Turkey including the first record of Dysaphis radicola meridialis Shaposhnikov, 1964 for the aphid fauna of Turkey. Turkish Journal of Entomology, 43(1): 63-78.
• Kök, Ş., Kasap, İ. ve Özdemir, I. 2016. Aphid (Hemiptera: Aphididae) Species Determined in Çanakkale Province with a New Record for the Aphid Fauna of Turkey. Türkiye Entomoloji Dergisi, 40(4): 397-412.
• Kuloğlu, I. ve Özder, N. 2017. Aphids (Hemiptera: Aphididae) on Ornamental Plants from Yalova Province, Turkey. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5 (2): 69-72.
• Madanlar, N. ve Yoldaş, Z. 1996. Investigations on the Phylloplane Fauna of Insect and Their Population Densities on Field - Grown Strawberries in Menemen (İzmir) District. Third Turkish National Congress of Entomology, 24-28 September, Ankara, s. 52-59.
• Murillo, H., Hunt, D.W.A. ve Van Laerhoven, S.L. 2013. First records of Chrysodeixis chalcites (Lepidoptera: Noctuidae: Plusiinae) foreast-central Canada. Canadian Entomologist, 145(3): 338-342.
• Napiorkowska-Kowalik, J. ve Gawowska, J. 2006. Chrysodeixis chalcites (Esper 1789) (Lepidoptera, Noctuidae, Plusiinae) A New Pest on Tomatoes in Glasshouses in Poland. Progress in Plant Protection, 46(1): 295-299. Narmanlıoğlu, H.K., Güçlü, Ş. ve Özdemir, I. 2011. Erzurum İli Sebze Alanlarında Görülen Yaprakbiti Türleri. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi, 28-30 Haziran, Kahramanmaraş, s. 171.
• Nouri-Ganbalani, G., Mardani-Talaee, M. ve Haji-Ramezani, M.R. 2016. Age-stage, Two-Sex Life History of the Golden Twin Spot Moth, Chrysodeixis chalcites (Lepidoptera:Noctuidae), on Six Commercial Tomato Cultivars Under Laboratory Conditions. Canadian Entomologist, 148: 92-101.
• Okyar, Z. ve Tezcan, S. 2001. On the Noctuid Fauna (Lepidoptera: Noctuidae) of Ecological Cherry Orchards in Western Turkey. Zoology in the Middle East, 22(1): 95-102.
• Orhan, A., Aslantaş, R., Önder, B.Ş. ve Tozlu, G. 2016. First Record of the İnvasive Vinegar Fly Drosophila suzukii (Matsumura) (Diptera: Drosophilidae) From Eastern Turkey. Turkish Journal of Zoology, 40:290-293.
• Ölmez Bayhan, S., Ulusoy, M.R. ve Toros, S. 2003. Determination of Aphididae (Homoptera) Fauna of Diyarbakir Province of Turkey. Türkiye Entomoloji Dergisi, 27(4): 253-268.
• Önçağ, G. ve Cengiz, F. 1978. Ege Bölgesi Çilek Alanlarında Böcek Faunası (Zararlı ve Yararlı)'nın Tespiti Üzerinde Çalışmalar. Zir Müc Araştırma Yıllığı, 61.
• Öztürk, Ö.D. ve Muştu, M. 2017. Kayseri’nin Merkez İlçelerinde Süs Bitkilerinde Bulunan Yaprakbiti (Hemiptera: Aphididae) Türleri. Turkish Bulletin of Entomology, 7(4): 277-292.
• Öner, D. 2021. Aydın İl Merkezindeki Park ve Yeşil Alanlardaki Yaprak Bitleri Üzerinde Beslenen Akarların Belirlenmesi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 45 s.
• Patlar, G., Oğuzoğlu, Ş., Avcı, M. ve Şenol, Ö. 2021. Aphid (Hemiptera: Aphididae) species in Burdur Urban Parks With Three Records For the Fauna of Turkey, Their Host Plants and Predators. Turkish Journal of Entomology, 45(3): 371-387.
• Riccucci, M. ve Lanza, B. 2014. Bats and insect pest control: A review. Vespertilio, 17: 161–169.
• Sangün, O. ve Satar, S. 2012. Aphids (Hemiptera: Aphididae) on Lettuce in the Eastern Mediterranean Region of Turkey: Incidence, Population Fluctuations, and Flight Activities. Turkish Journal of Entomology, 36(4): 443-454.
• Sannino, L., Espinosa, B., Vicidomini, S., Rotellini, F. ve Caricato, G. 2005. Chrysodeixis chalcites (Esper) Harmful to greenhouse Ornamental Plants. Informatore Fitopatologico, 55(9): 34-37.
• Shepard, B.M, Hammig, M.D., Carner, G.L., Ooi, P.A.G. ve Smith, J.P. 2009. Implementing Integrated Pest Management in Developing and Developed Countries, in Integrated Pest Management: Dissemination and Impact, ed. By Peshin R and Dhawan AK. Springer, Dordrecht, The Netherlands, 275–305.
• Simonović, M., Smiljanić, D. ve Graora, D. 2020. Golden Twin-Spot Moth: Chrysodeixis chalcites (Esper, 1789) (Lepidoptera: Noctuidae): Pest of cultivated and Ornamental Plants. Plant Doctor, 48(1): 15-24.
• Tıraş, Z. ve Yaşar, B. 2017. Antalya İlinde Kesme Çiçek Seralarında Bulunan Zararlı Böcek ve Akar Türleri. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21(1): 1‐8.
• Toros, S., Uygun, N., Ulusoy, R., Satar, S. ve Ozdemir, I. 2002. Dogu Akdeniz Bolgesi Aphidoidea Türleri. Tarım ve Koyisleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, 108 s.
• Topakcı, N., Yükselbaba, U. ve Göçmen, H. 2019. Antalya İli Yayla Koşullarında Örtü Altında Yetiştirilen Hıyarlarda Yeni Bir Zararlı: Chrysodeixis chalcites (Lepidoptera: Noctuidae)’in Tanınması ve Zararı. Mediterranean Agricultural Sciences, 32(3): 1-7.
• Topakcı, N., Ozman-Sullivan, S., Ueckermann, E.A., Yükselbaba, U. ve Adak, N. 2021. New Host For the Red Spider Mite Tetranychus solanacearum Çobanoğlu & Ueckermann (Acari: Tetranychidae): Strawberry (Fragaria×ananassa Duch.) (Rosaceae), 8th Plant Protection Congress with International Participation, 24-28 August, Bolu, p. 208.
• Tuatay, N. 1988. Aphids (Homoptera: Aphididae) of Turkey I. Aphidinae: Macrosiphini (Part I). Plant Protection Bulletin, 28(1-2): 1-28.
• Türkiye İstatistik Kurumu. 2021. Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www. tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 22 Mart 2022.
• Uygun, N. ve Özgür, F. 1980. İçel ve Adana İlleri Sera Sebze Zararlılarının Saptanması, Endosülfan Rook Tablet ve Pirimicarb’ın Myzus persicae (Sulz)’ye Etkileri. Türkiye Bitki Koruma Dergisi, 4(3): 185-192.
• Ünlü, L. ve Kornoşor, S. 2003. Şanlıurfa İlinde Saptanan Noctuidae (Lepidoptera) Familyası Türleri ve Morfolojik Özellikleri. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(3-4): 19-28.
• Vacante, V. 2005. The pests of strawberry in Italy [Fragaria x ananassa Duch.]. Informatore Fitopatologico (Italy) 55(5): 12-16.
• van Oers, M.M., Hernioub, E.A., Usmanya, M., Messelinkc, G.J. ve Vlak, J.M. 2004. Identification and characterization of a DNA photolyase-containing baculovirus from Chrysodeixis chalcites.Virology, 330: 460-470.
• Yıldırım, E.M. ve Başpınar, H 2008. Aydın ili Çilek Alanlarında Saptanan Noctuidae (Lepidoptera) Familyası Türleri, Yayılışı, Zararı ve Popülasyon Dalgalanmaları Üzerinde Çalışmalar. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2): 115-121.
• Yıldırım, E.M. ve Başpınar, H. 2013. Aydın İli Çilek Alanlarında Frankliniella occidentalis (Pergande) (Thysanoptera Thripidae)’nin Popülasyon Dalgalanmaları. Türkiye Entomoloji Bülteni, 3(4): 135-138.