Farklı Kavuzsuz Arpa (Hordeum vulgare L. var. nudum Hook. f.) Genotiplerinin İlk Gelişme Dönemindeki Bazı Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 603 - 611, 20.07.2020

Soner Yüksel Saime Ünver

https://doi.org/10.30910/turkjans.671450

Öz

Bu araştırma; 2012-2013 ve 2013-2014 yetiştirme dönemlerinde Eskişehir’de Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde yürütülmüştür. Çalışmada son yıllarda ıslahı, üretimi, gıda, yem ve diğer endüstriyel uygulamalarda kullanılmasıyla önem kazanan kavuzsuz arpada bazı ıslah hatlarının ilk gelişme dönemlerindeki özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla; materyal olarak dokuz adet kavuzsuz arpa hattı ile bir tane tescilli kavuzsuz arpa çeşidi (Özen) kullanılmıştır. Kök uzunluğu, fide boyu, fırın kuru kök ve toprak üstü ağırlığı ve bunların birbirine oranları incelenmiştir. İncelenen tüm özellikler yönünden yıllar arası farklılık önemli bulunmuş ve yıllar ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda, G1 ve G3 kavuzsuz arpa hatlarının kök uzunluğu, fırın kuru kök / fide oranı diğer genotiplere oranla daha yüksek değerler göstermiştir. Bu hatların kışa dayanıklılık yönünden yapılacak ıslah çalışmalarında değerlendirilmesi önerilebilir. G5 ve G6 nolu hatlar; ilk gelişme döneminde belirlenen özellikler yönünden hatların ortalamasından daha yüksek değerlere sahip olmuştur.G8 kavuzsuz arpa hattı; ilk gelişme döneminde fırın kuru kök ağırlığı ve fırın kuru kök / fide ağırlığı yönünden en yüksek ortalamalara sahip olmuştur. Bu hattın devam eden ıslah çalışmaları sonucunda, 2014 yılında Yalın ismi ile tescili gerçekleştirilmiştir. Kavuzsuz arpa genotiplerinin ilk gelişme döneminde önemli farklılıklar saptanmış, hızlı çimlenme ve çıkış sağlayan genotiplerde; daha iyi bir fide gelişimi ve kök gelişimi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlk gelişme dönemi, fide özellikleri, Hordeum vulgare L. var. nudum Hook. f, ıslah hattı, kavuzsuz arpa

Kaynakça

• Anonim, 2014. Aylık Hava Raporu Verileri. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Meteoroloji 3. Bölge Müdürlüğü, Eskişehir
• Anonymous, 1994. Cereal Programme, ICARDA Annual Report 172 pp, Aleppo/Syrıa.
• Geçit, H.H., Emeklier, H.Y., Çiftçi, C.Y., Ünver, S., Şenay, A. 1987. Ekmeklik Buğdayda İlk Gelişme Devresinde Kök ve Topraküstü Organlarının Durumu. Türkiye Tahıl Simpozyumu, 6-9 Ekim 1987; Bursa.
• Joubert, G.D. 1984. Root development of different wheat cultivars. Field crop. Abst. Vol. 37, 556-565.
• Karaduman, Y. 2006. Kavuzsuz Arpa Potansiyeli. Unlu Mamuller Tek. Dergisi 74: 21-26.
• Kuz’min, N.A., Shumeiko, A.F. 1987. The root system of spring wheat and possibility of improving varietes by strengthening its development. Field Crop. Abst. Vol. 40, (62).
• Lu, N. and Barber, S.A. 1985. Phosphorus uptake rate and growth charecteristic of wheat roots. Field Crop. Abst. Vol. 39, (368).
• Ottekin, A., Akar, T., Tosun, H., Ozan, A.N. Demir, Z. 1996. Kavuzsuz Arpanın Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. IV. Ulusal Nükleer Tarım ve Hayvancılık Kongresi. Tebliğ Özetleri,(29); Bursa.
• Sadhu, D., Bhaduri, P.N. 1983.Variable traits of root and shoot of wheat under embryo cultural conditions. Zeitschrift für Acker-undpflenzenbau, 152 (5); 381-388.
• SAS Institute (1999). SAS/STAT User’s Guide. SAS Inst. Inc. Cary. NC
• Schliephake, W., Garz, J. 1986. Rooting depth of winter cereals during development until ear emergence. Archiv Acker-und Pflenzenbau und Bodenkunde, 30 (7); 447-453.
• Yalçın, E., Çelik, S., Akar, T., Sayım, İ., Köksel, H. 2006. Kavuzsuz arpanın önemi, -glukan ve besinsel lif içeriği. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongresi.7-8 Eylül 2006, (399-403); Gaziantep.