Aktarlardaki Bitkisel Droglar ve Kullanımları: Isparta Örneği

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 540 - 546, 26.07.2021

Nimet Kara Halil Altıntaş Bekir Sıtkı Şirikçi Mevlüt Gül

https://doi.org/10.30910/turkjans.839754

Öz

Araştırma, Isparta’da aktarlarda halk arasında kulanılan bazı ilaç ve baharat bitkilerinin kullanım alışkanlıklarını incelenmek amacıyla yürütülmüştür. Veriler, toplam 16 aktar (15 erkek, 1 kadın) ve 200 tüketici ile yüz yüze görüşülerek elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, en çok drog satın alımı yapan yaş grubunun 30 ile 45 arasında olduğu ve en yaygın sağlık probleminin diyabet ve tansiyon olduğu belirlenmiştir. Tüketicilerin %42.5’i lise, %35’i lisans, %15.5’i ortaokul, %5’i lisansüstü ve %2’i ise ilköğretim mezunudur.
Isparta’da aktarların 350’den fazla ürün çeşidine sahip oldukları, en fazla talep gören bitkilerin ise ıhlamur, adaçayı, kekik ve kuşburnu olduğu saptanmıştır. Aktarların %75.0’ının tüketicilere tedavi tavsiyesi vermediklerini ve %25.0’ının ise tedavi tavsiyesinde bulunduklarını beyan etmişlerdir. Tüketicilerin %84’ü alternatif tıp ile ilgili bilgilerinin olmadığını ve edinilen bilgilerin ise internet ve televizyondan (%71.2) öğrendiklerini belirtmişlerdir.
Araştırmada, bilinçli bir işletmecilik ve tüketim alışkanlığının olmadığı, tıbbi ve aromatik bitkiler ve ürünleri uzmanların önerileri doğrultusunda kullanılmalıdır. Ayrıca droglar daha uygun koşullarda muhafaza edilmeleri ve son tüketim tarihlerinin yazılarak tüketiciye sunulması gerektiği soncuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

bitkisel drog, aktar, ilaç ve baharat bitkileri

Kaynakça

• Aktürk, Z., Dağdeviren, N., Yıldırım, T., Yılmazer, A.Z., Bulut, F.G. ve Subaşı, B. 2006. Tıp öğrencileri bitkileri ne kadar tanıyor? Tıp Fakültesi birinci ve altıncı sınıf öğrencileri arasında bitkilerin ve sağlıktaki kullanım alanlarının bilinme durumu. Genel Tıp Dergisi, 16(3): 101-106.
• Bozdoğangil, E.E. 1996. Çukurova Bölgesinde Doğal Olarak Bulunan Faydalı Bitkiler ve Kültür Olanakları Üzerinde Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Çelik, T.A., Şentürk, M. ve Aslantürk, Ö.S. 2019. Aydın il merkezinde faaliyet gösteren aktarların kişisel ve mesleki özelliklerinin belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknik Dergisi, 9(2): 126-135.
• Erdemir D.A. 1998. At Kestanesi (ve Prepagel) Doğanın Harika İlacı. Nobel Kitap Evi İstanbul, 1998. Farnsworth, N.R., Akerele, O., Bingel, A.S., Soejarto, D.D. ve Guo, Z.G. 1985. Medicinal Plants in Therapy. Bulletion, WHO 63: 965–981.
• Gürson, O, Özçelikay, G. ve Asil, E. 2005. A study on medicinal herb trading applications in Ankara. Journal of Medical Ethics, 13: 191-194
• Karagöz, A., Zencirci, N., Tan, A., Taşkın, T., Köksel, H., Sürek, M., Toker, C. ve Özbek, K. 2010. Bitki genetik kaynaklarının korunması ve kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak, Ankara,
• Nicholson, T. 2006. Complementary and alternative medicines (Including Traditional Māori Treatments) used by presenters to an emergency department in New Zealand: A survey of prevalence and toxicity. Journal of the New Zealand Medical Association, 119: 12-33.
• Ötnü, H. ve Aka, H. 2020. Şanlıurfa’daki eczanelerde ve aktarlarda fitoterapi amaçlı satılan bitkiler. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 23(4): 947-965.
• Özgen, U., Kaya, Y. ve Houghton, P. 2012. Folk medicines in the villages of Ilıca District (Erzurum, Turkey). Turkish Journal Biology, 36: 93-106.
• Tulukcu, E. ve Sağdıç, O. 2011. Konya’da aktarlarda satılan tıbbi bitkiler ve kullanılan kısımları. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 27(4): 304-308.
• Vehbi, V. 2014. K.K.T.C.’de Aktarlarda satılan tıbbi bitkiler ve kullanılan kısımları. Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmasotik Botanik Yüksek Lisans Tezi, 77s.